Obecnie soja jest jedną z podstawowych roślin uprawnych na świecie. Powierzchnia zasiewów corocznie wzrasta, również w Polsce. Niegdyś była prawie w całości wykorzystywana jako roślina spożywcza, obecnie jest podstawową paszą białkową w produkcji zwierzęcej. Plon nasion wzorca dla odmian soi w doświadczeniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego w 2018 r. to 37,6 dt/ha i był największy w ostatnich 3 latach, bo w 2017 r. było to 34,4 dt/ha, a dwa lata wcześniej 31,8 dt/ha.
Rolnicy często zniechęcają się po pierwszych doświadczeniach z tym gatunkiem. Czy jednak dobrze się przygotowali do jej uprawy? Jakie podstawowe błędy popełnili?
- Nieodpowiednio dobrane stanowisko pod uprawę soi.
Soja powinna być uprawiana na glebach żyznych, utrzymanych w bardzo dobrej kulturze i o dobrych właściwościach fizycznych. Wymaga stanowisk zasobnych w wodę i składniki pokarmowe. Jest to typowa roślina gleb przewiewnych i niezlewnych. Mniej przydatne do jej uprawy są gleby ciężkie, gdyż w takich warunkach kiełkowanie i wschody roślin mogą być nierównomierne. - Niedostatecznie uprawiona gleba.
Pole pod uprawę powinno być starannie przygotowane. Wskazane jest aby orka była wykonana jesienią. Pozwoli to zgromadzić w glebie 30 % więcej wody z okresu zimy. Należy szczególnie unikać wiosennej orki, gdyż wiąże się to ze stratami 30 - 40 mm wody glebowej. Soja nie lubi zbyt zagęszczonej gleby, więc liczbę zabiegów należy ograniczyć do minimum, choć wskazany jest pełny zespół uprawek pożniwnych. - Brak lub nieprawidłowe zaprawianie nasion nitraginą.
Nasiona przed siewem należy zaprawić szczepionką bakteryjną, pamiętając o odpowiednim dobraniu rodzaju szczepionki do gatunku. W celu lepszego pokrycia nasion można dodać do preparatu niedużą ilość cukru, poprawi to lepkość zawiesiny. Preparaty bakteryjne są wrażliwe na promieniowanie słoneczne, wiec proces zaprawiania należy przeprowadzać w ciemnym pomieszczeniu. - Nieprawidłowy wysiew.
Do siewu przystępujemy, gdy temperatura gleby osiągnie 8℃ oraz gdy uwilgotnienie będzie zadowalające. Zbyt mokra gleba w połączeniu z niską temperaturą powoduje opóźnienie kiełkowania, co jest równoznaczne ze zwiększonym ryzykiem porażenia nasion przez patogeny glebowe. Siewu nie można również opóźniać. Wiąże się to ze stratami wody w glebie oraz z przesunięciem terminu zbioru, który już i tak w polskich warunkach często bywa nadmiernie opóźniony. Nasiona wysiewa się siewnikiem zbożowym na głębokość 3-4 cm. Zwiększenie tej głębokości negatywnie wpływa na jakość wschodów. Rozstaw rzędów powinien oscylować miedzy 15 a 25 cm. Optymalna obsada roślin wynosi 60-70 roślin/m2. - Wałowanie.
Zaleca się wałowanie gleby po siewie, gdyż ułatwia to późniejszy zbiór i ogranicza straty najniżej osadzonych strąków. Należy jednak pamiętać że na glebach ciężkich i silnie uwilgotnionych wałowanie może w znaczny stopniu utrudnić wschody co bezpośrednio się przełoży na spadek plonu. Decyzję o wałowaniu należy podejmować świadomie po wcześniejszej lustracji pola. - Zachwaszczenie.
Ważną kwestią w uprawie soi jest walka z zachwaszczeniem. Jest ono dużym utrudnieniem zarówno w początkowej fazie rozwoju jak i w trakcie zbioru. Newralgicznym okresem są pierwsze 3 tygodnie od siewu. W tym czasie rozwój siewek jest bardzo powolny i są szczególnie narażone na konkurencję ze strony chwastów. Silne zachwaszczenie znacznie obniża plonowanie oraz pogarsza jakość otrzymanego plonu. Ponadto utrudnia zbiór jednoetapowy, i często generuje konieczność desykacji plantacji przed zbiorem, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Zaleca się stosowanie herbicydów doglebowo po siewnie lub bezpośrednio po wschodach. - Niedokładny zbiór.
Ostatnim etapem gdzie można popełnić błędy uprawowe jest zbiór. Soja charakteryzuje się bardzo niskim osadzeniem pierwszych i zarazem najcenniejszych strąków. Zbór należy przeprowadzić starannie, aby maksymalnie ograniczyć straty najniższych strąków.
Błędy w uprawie soi są łatwe do wyeliminowania, ale podstawą jest świadomość rolnika co tak naprawdę robi źle.
Źródło Centrum Doradztwa Rolniczego http://cdr.gov.pl/
