Uprawy jare cieszą się dużo mniejszym zainteresowaniem niż ich ozime odpowiedniki. Wyjątek stanowi kukurydza, posiadająca bardzo duży udział w zasiewach czołowych ziemiopłodów w Polsce. Niskie zainteresowanie uprawami jarymi wynika głównie z niższego poziomu plonowania zbóż i rzepaków jarych w stosunku do upraw ozimych. Odpowiednie przygotowanie do uprawy roślin jarych ma znaczący wpływ na ich późniejsze plonowanie. Szczególnie duże znaczenie ma element siewu, którego w późniejszych etapach rozwoju rośliny nie jesteśmy wstanie w żaden sposób poprawić.Zboża
Ustalenie odpowiedniej ilości roślin na jednostce wysiewu, czyli ilość wysiewu w kg/ha to najważniejszy parametr w czasie wysiewu zbóż jarych. Na odpowiednie ustalenie tego parametru wpływa wiele czynników, takich jak termin siewu (uwarunkowany możliwością wcześniejszego wjazdu w polu i odpowiedniego przygotowania), czy temperatura gleby na głębokości wysiewu (kluczowa dla niezakłóconego i równomiernego kiełkowania).
Przyjmuje się, że wysiewy zbóż jarych powinny być przeprowadzane w okresie od 3 dekady marca do 1 dekady kwietnia. Najpierw należy wysiać pszenżyto, potem pszenicę i owies, a na końcu mieszanki zbożowe i jęczmień jary.
Jeśli wysiewamy jęczmiona to w pierwszej kolejności odmiany browarne, a późnej paszowe. Przy wczesnym terminie siejemy rzadziej, a przy opóźnionym nieco gęściej (zmiany gęstości wysiewu powinny oscylować w zakresie 5-15% od optymalnego). Wczesne siewy są bardzo korzystne zwłaszcza na glebach lżejszych, ponieważ system korzeniowy staje się mocniejszy, a rośliny lepiej znoszą okresowe susze. Każdy gatunek zboża, a także każda odmiana, ma własną zdolność do krzewienia, dlatego jęczmień siejemy znacznie rzadziej i w mniejszej obsadzie niż pszenicę czy pszenżyto. Zbyt gęsty siew prowadzi do zwiększenia wysokości łanu i jego zagęszczenia, a zatem do mniejszego naświetlenia wewnątrz i gorszego przewietrzania, co sprzyja rozwojowi chorób.
Ważną rolę w kształtowaniu plonu zbóż jarych i jego jakości odgrywa ilość wysiewu (tabela 1), na który wpływ mają odmiana, przedplon, termin siewu, jakość materiału siewnego, a także rodzaj i stan przygotowania gleby. Wiele doświadczeń wykazuje negatywny wpływ zbyt gęstych siewów na jakość i plon.
Ustalenie odpowiedniej ilości roślin na jednostce wysiewu, czyli ilość wysiewu w kg/ha to najważniejszy parametr w czasie wysiewu zbóż jarych. Na odpowiednie ustalenie tego parametru wpływa wiele czynników, takich jak termin siewu (uwarunkowany możliwością wcześniejszego wjazdu w polu i odpowiedniego przygotowania), czy temperatura gleby na głębokości wysiewu (kluczowa dla niezakłóconego i równomiernego kiełkowania).
Przyjmuje się, że wysiewy zbóż jarych powinny być przeprowadzane w okresie od 3 dekady marca do 1 dekady kwietnia. Najpierw należy wysiać pszenżyto, potem pszenicę i owies, a na końcu mieszanki zbożowe i jęczmień jary.
Jeśli wysiewamy jęczmiona to w pierwszej kolejności odmiany browarne, a późnej paszowe. Przy wczesnym terminie siejemy rzadziej, a przy opóźnionym nieco gęściej (zmiany gęstości wysiewu powinny oscylować w zakresie 5-15% od optymalnego). Wczesne siewy są bardzo korzystne zwłaszcza na glebach lżejszych, ponieważ system korzeniowy staje się mocniejszy, a rośliny lepiej znoszą okresowe susze. Każdy gatunek zboża, a także każda odmiana, ma własną zdolność do krzewienia, dlatego jęczmień siejemy znacznie rzadziej i w mniejszej obsadzie niż pszenicę czy pszenżyto. Zbyt gęsty siew prowadzi do zwiększenia wysokości łanu i jego zagęszczenia, a zatem do mniejszego naświetlenia wewnątrz i gorszego przewietrzania, co sprzyja rozwojowi chorób.
Ważną rolę w kształtowaniu plonu zbóż jarych i jego jakości odgrywa ilość wysiewu (tabela 1), na który wpływ mają odmiana, przedplon, termin siewu, jakość materiału siewnego, a także rodzaj i stan przygotowania gleby. Wiele doświadczeń wykazuje negatywny wpływ zbyt gęstych siewów na jakość i plon.
Rzepak jary
Siewy rzepaku jarego pokrywają się z siewem jęczmienia jarego i przypadają na ostatnią dekadę marca i pierwszą dekadę kwietnia. Zbyt wczesne lub zbyt późne terminy siewu są bardzo ryzykowne dla tej uprawy. Wczesny siew może spowodować ryzyko wystąpienia dużego porażenia przez zgorzele siewek, może również znacznie opóźnić wschody i wyrównanie plantacji. Zbyt późny wysiew może wiązać się ze znacznym defektem suszowym i przyczynić się do większego porażenia rzepaku przez szkodniki.
Likwidując plantację rzepaku ozimego wiosną najlepszym rozwiązaniem jest zniszczenie przemarzniętych roślin agregatem uprawowym przed siewem formy jarej.
Nie polecamy wsiewania rzepaku jarego w przerzedzony rzepak ozimy.
Normę wysiewu w kg/ha można obliczyć korzystając z tego samego wzoru podanego przy obliczaniu normy wysiewu przy zbożach, jednak przyjmując znacznie mniejszą liczbę roślin na jednostce powierzchni. Norma wysiewu musi zapewnić optymalne zagęszczenie łanu, która mieści się dla rzepaku jarego w zakresie 80-120 roślin na m2, w zależności od siły wzrostowej odmiany. Mniejsze ilości można wysiewać na glebach żyźniejszych, natomiast wyższe normy wysiewu należy zastosować na słabszych glebach, przy opóźnionym terminie siewu i w bardziej suchych rejonach lub stanowiskach.
Rzepak jary z reguły wysiewa się w rozstawie identycznej jak zboża tj. 12-15 cm, co wiąże się ze stosowaniem herbicydów. Siew w szerszej rozstawie (24-30 cm) umożliwia pielęgnację mechaniczną plantacji.
Siewy rzepaku jarego pokrywają się z siewem jęczmienia jarego i przypadają na ostatnią dekadę marca i pierwszą dekadę kwietnia. Zbyt wczesne lub zbyt późne terminy siewu są bardzo ryzykowne dla tej uprawy. Wczesny siew może spowodować ryzyko wystąpienia dużego porażenia przez zgorzele siewek, może również znacznie opóźnić wschody i wyrównanie plantacji. Zbyt późny wysiew może wiązać się ze znacznym defektem suszowym i przyczynić się do większego porażenia rzepaku przez szkodniki.
Likwidując plantację rzepaku ozimego wiosną najlepszym rozwiązaniem jest zniszczenie przemarzniętych roślin agregatem uprawowym przed siewem formy jarej.
Nie polecamy wsiewania rzepaku jarego w przerzedzony rzepak ozimy.
Normę wysiewu w kg/ha można obliczyć korzystając z tego samego wzoru podanego przy obliczaniu normy wysiewu przy zbożach, jednak przyjmując znacznie mniejszą liczbę roślin na jednostce powierzchni. Norma wysiewu musi zapewnić optymalne zagęszczenie łanu, która mieści się dla rzepaku jarego w zakresie 80-120 roślin na m2, w zależności od siły wzrostowej odmiany. Mniejsze ilości można wysiewać na glebach żyźniejszych, natomiast wyższe normy wysiewu należy zastosować na słabszych glebach, przy opóźnionym terminie siewu i w bardziej suchych rejonach lub stanowiskach.
Rzepak jary z reguły wysiewa się w rozstawie identycznej jak zboża tj. 12-15 cm, co wiąże się ze stosowaniem herbicydów. Siew w szerszej rozstawie (24-30 cm) umożliwia pielęgnację mechaniczną plantacji.
Kukurydza
Przygotowanie gleby pod siew kukurydzy powinien zabezpieczyć zapasy wody z opadów zimowych niezbędnej do kiełkowania nasion kukurydzy, zniszczyć kiełkujące chwasty oraz przygotować spulchnioną glebę na głębokości siewu z równoczesnym wymieszaniem wysianych nawozów.
Norma wysiewu kukurydzy uzależniona jest w głównej mierze od typu mieszańca, jego przeznaczenia i stanowiska, na którym jest uprawiana. Generalna zasada jest taka, że w uprawie na kiszonkę obsada roślin jest wyższa (w zakresie 9-10 roślin na m2) niż przy uprawie na ziarno (8-9 roślin na m2). Podobna zasada występuję w zależności od stanowiska. Im słabsza gleba wówczas obniżamy obsadę (7-8 roślin na m2), gdzie na dobrych stanowiskach obsada może zawierać się w zakresie 8,5-9,5 (10,5) roślin na m2.
Siew kukurydzy przeprowadza się w szerokie rzędy (standard 75 cm) siewnikami punktowymi. Termin siewu kukurydzy uzależniony jest od temperatury gleby na głębokości siewu. Standardowo powinna ona wynosić 8-10 oC. Postęp w hodowli odmian kukurydzy doprowadził do tego, że wczesne mieszańce można już wysiewać w nieco niższym zakresie temperatur tj. 6-8 oC. Niektórzy producenci określają jeszcze tzw. cold test, czyli kiełkowanie nasion kukurydzy w niższych temperaturach rzędu 4 oC. Takie partie nasion w pełni zabezpieczają wschody w najchłodniejszych regionach i stanowiskach.
W poszczególnych regionach kraju siewy kukurydzy przeprowadza się od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. W praktyce i w gospodarstwach o znacznym udziale kukurydzy w płodozmianie siewy kukurydzy zaczynają się już w pierwszych dniach kwietnia. Najwcześniej siejemy kukurydzę w pasie południowo-zachodniej Polski, przechodząc w miarę wzrostu temperatury w regiony najchłodniejsze północno-wschodniej Polski. Na większości obszaru Polski najoptymalniejszym terminem siewu kukurydzy jest II i III dekada kwietnia. Siew kukurydzy w tym okresie w pełni gwarantuje uzyskanie wysokich plonów i osiągnięcie dojrzałości technologicznej przy niskiej wilgotności ziarna.
Przygotowanie gleby pod siew kukurydzy powinien zabezpieczyć zapasy wody z opadów zimowych niezbędnej do kiełkowania nasion kukurydzy, zniszczyć kiełkujące chwasty oraz przygotować spulchnioną glebę na głębokości siewu z równoczesnym wymieszaniem wysianych nawozów.
Norma wysiewu kukurydzy uzależniona jest w głównej mierze od typu mieszańca, jego przeznaczenia i stanowiska, na którym jest uprawiana. Generalna zasada jest taka, że w uprawie na kiszonkę obsada roślin jest wyższa (w zakresie 9-10 roślin na m2) niż przy uprawie na ziarno (8-9 roślin na m2). Podobna zasada występuję w zależności od stanowiska. Im słabsza gleba wówczas obniżamy obsadę (7-8 roślin na m2), gdzie na dobrych stanowiskach obsada może zawierać się w zakresie 8,5-9,5 (10,5) roślin na m2.
Siew kukurydzy przeprowadza się w szerokie rzędy (standard 75 cm) siewnikami punktowymi. Termin siewu kukurydzy uzależniony jest od temperatury gleby na głębokości siewu. Standardowo powinna ona wynosić 8-10 oC. Postęp w hodowli odmian kukurydzy doprowadził do tego, że wczesne mieszańce można już wysiewać w nieco niższym zakresie temperatur tj. 6-8 oC. Niektórzy producenci określają jeszcze tzw. cold test, czyli kiełkowanie nasion kukurydzy w niższych temperaturach rzędu 4 oC. Takie partie nasion w pełni zabezpieczają wschody w najchłodniejszych regionach i stanowiskach.
W poszczególnych regionach kraju siewy kukurydzy przeprowadza się od połowy kwietnia do pierwszej dekady maja. W praktyce i w gospodarstwach o znacznym udziale kukurydzy w płodozmianie siewy kukurydzy zaczynają się już w pierwszych dniach kwietnia. Najwcześniej siejemy kukurydzę w pasie południowo-zachodniej Polski, przechodząc w miarę wzrostu temperatury w regiony najchłodniejsze północno-wschodniej Polski. Na większości obszaru Polski najoptymalniejszym terminem siewu kukurydzy jest II i III dekada kwietnia. Siew kukurydzy w tym okresie w pełni gwarantuje uzyskanie wysokich plonów i osiągnięcie dojrzałości technologicznej przy niskiej wilgotności ziarna.
Bobik
Bobik należy siać możliwie najwcześniej, kiedy tylko stan gleby na to pozwoli. Im wcześniej wysiane będą nasiona, tym lepiej roślina będzie ukorzeniona, lepiej zawiąże strąki i równomierniej dojrzeje. Krótkotrwałe przymrozki (do -9 oC) są dobrze znoszone przez młode rośliny. Na glebach średnio zasobnych w składniki pokarmowe i dobrze uwilgotnionych, optymalne zagęszczenie roślin powinno wynosić 50-70 roślin/m2, a norma wysiewu nasion mieści się w 220-300 kg nasion na ha. Bobik najlepiej wysiewa
siewnikiem z redlicami talerzowymi lub specjalnymi do siewu głębokiego. Jeśli zastosowane będą redlice do siewu głębokiego uprawę przedsiewną można uprościć do kultywatorowania. Najwłaściwsza rozstawa rzędów to 20-30 cm. Głębokość umieszczenia nasion w glebie powinna wynosić 8-10 cm. Przed siewem nasiona powinny być zaprawione.
Bobik należy siać możliwie najwcześniej, kiedy tylko stan gleby na to pozwoli. Im wcześniej wysiane będą nasiona, tym lepiej roślina będzie ukorzeniona, lepiej zawiąże strąki i równomierniej dojrzeje. Krótkotrwałe przymrozki (do -9 oC) są dobrze znoszone przez młode rośliny. Na glebach średnio zasobnych w składniki pokarmowe i dobrze uwilgotnionych, optymalne zagęszczenie roślin powinno wynosić 50-70 roślin/m2, a norma wysiewu nasion mieści się w 220-300 kg nasion na ha. Bobik najlepiej wysiewa
siewnikiem z redlicami talerzowymi lub specjalnymi do siewu głębokiego. Jeśli zastosowane będą redlice do siewu głębokiego uprawę przedsiewną można uprościć do kultywatorowania. Najwłaściwsza rozstawa rzędów to 20-30 cm. Głębokość umieszczenia nasion w glebie powinna wynosić 8-10 cm. Przed siewem nasiona powinny być zaprawione.
Łubiny
Do siewu należy używać nasion nieuszkodzonych i zdrowych, o dużej zdolności kiełkowania. Przed siewem nasiona należy zaprawić zaprawą grzybobójczą lub owado- i grzybobójczą. W zaopatrzeniu roślin w azot (N) bardzo ważną rolę odgrywa zaprawianie ich nasion szczepionką kultur rhizobiowych. Początek współżycia bakterii z tymi gatunkami rozpoczyna się w fazie 2–3 liści, a szczyt intensywnego wiązania azotu przypada na początek kwitnienia roślin. Łubin należy wysiewać jak wiosną najwcześniej, najlepiej, o ile pozwolą na to warunki pogodowe, w drugiej połowie marca, tzn. na nasiona między 20 marca a 5 kwietnia, a w uprawie na zielonkę po 15 kwietnia. Wczesny wysiew nasion daje właściwy przebieg procesu jarowizacji (niskie temperatury), a znaczny zapas wody w glebie w tym okresie sprzyja równomiernym wschodom roślin. Odmiany termoneutralne nie wymagają jarowizacji, szybciej się rozwijają, wcześniej dojrzewają, a przy opóźnionych siewach nie wytwarzają zbyt dużej masy organów wegetatywnych kosztem organów generatywnych. Ich uprawa wskazana jest w rejonach o krótszym okresie wegetacji. Łubin biały należy wysiewać w zagęszczeniu 60-80 kiełkujących nasion na 1 m2 , łubin wąskolistny i żółty – odmiany tradycyjne 90-100, a samokończące 100-120 kiełkujących nasion na 1 m2 (tj. 130-160 kg/ha). Odmiany samokończące w czasie wegetacji nie wytwarzają pędów bocznych, dlatego zalecana jest większa gęstość siewu. Na glebach lepszych należy stosować mniejszą, a na słabszych większą ilość wysiewu. Przy zbyt dużej obsadzie roślin może następować ich wyleganie, a zbyt mała obsada sprzyja zachwaszczeniu i silniejszemu rozgałęzianiu się roślin. Może powodować to przedłużenie wegetacji i utrudnienie zbioru. Nasiona należy wysiewać na głębokość 3-4 cm, rozstawa siewu 20-25 cm, ale dobre wyniki uzyskuje się stosując rozstawę zbożową tzn. 12,5 cm.
Do siewu należy używać nasion nieuszkodzonych i zdrowych, o dużej zdolności kiełkowania. Przed siewem nasiona należy zaprawić zaprawą grzybobójczą lub owado- i grzybobójczą. W zaopatrzeniu roślin w azot (N) bardzo ważną rolę odgrywa zaprawianie ich nasion szczepionką kultur rhizobiowych. Początek współżycia bakterii z tymi gatunkami rozpoczyna się w fazie 2–3 liści, a szczyt intensywnego wiązania azotu przypada na początek kwitnienia roślin. Łubin należy wysiewać jak wiosną najwcześniej, najlepiej, o ile pozwolą na to warunki pogodowe, w drugiej połowie marca, tzn. na nasiona między 20 marca a 5 kwietnia, a w uprawie na zielonkę po 15 kwietnia. Wczesny wysiew nasion daje właściwy przebieg procesu jarowizacji (niskie temperatury), a znaczny zapas wody w glebie w tym okresie sprzyja równomiernym wschodom roślin. Odmiany termoneutralne nie wymagają jarowizacji, szybciej się rozwijają, wcześniej dojrzewają, a przy opóźnionych siewach nie wytwarzają zbyt dużej masy organów wegetatywnych kosztem organów generatywnych. Ich uprawa wskazana jest w rejonach o krótszym okresie wegetacji. Łubin biały należy wysiewać w zagęszczeniu 60-80 kiełkujących nasion na 1 m2 , łubin wąskolistny i żółty – odmiany tradycyjne 90-100, a samokończące 100-120 kiełkujących nasion na 1 m2 (tj. 130-160 kg/ha). Odmiany samokończące w czasie wegetacji nie wytwarzają pędów bocznych, dlatego zalecana jest większa gęstość siewu. Na glebach lepszych należy stosować mniejszą, a na słabszych większą ilość wysiewu. Przy zbyt dużej obsadzie roślin może następować ich wyleganie, a zbyt mała obsada sprzyja zachwaszczeniu i silniejszemu rozgałęzianiu się roślin. Może powodować to przedłużenie wegetacji i utrudnienie zbioru. Nasiona należy wysiewać na głębokość 3-4 cm, rozstawa siewu 20-25 cm, ale dobre wyniki uzyskuje się stosując rozstawę zbożową tzn. 12,5 cm.
Groch siewny i pastewny
Siew nasion grochu należy wykonać możliwie najwcześniej, zaraz po obeschnięciu gleby po zimie (nawet druga połowa marca). Wcześniejszy siew powoduje, że kiełkowanie nasion przypada na niższe temperatury, które zapewniają właściwy przebieg jarowizacji, w wyniku której rośliny wcześnie i obficie kwitną, równomierniej dojrzewają. Wczesny termin siewu to warunek uzyskania wysokiego plonu nasion. Bezpośrednio przed siewem nasiona należy zaprawić Nitraginą grochową (szczepionką bakteryjną). Korzystny wpływ Nitraginy na plonowanie grochu obserwuje się na polach, na których groch dotychczas nie był uprawiany lub gdy przerwa w uprawie była dłuższa niż 4-5 lat. Zabieg zaprawiania Nitraginą należy wykonać w pomieszczeniach bez dostępu światła słonecznego, tuż przed siewem nasion. Nasiona grochu przeznaczone do siewu powinny charakteryzować się wysoką zdolnością kiełkowania i dobrą zdrowotnością. W przypadku odmian długo łodygowych zaleca się obsadę 80-100 roślin/m2, a przy odmianach krótko łodygowych i wąsolistnych 120-125 roślin/m2 na głębokość ok. 6-7 cm.
Siew nasion grochu należy wykonać możliwie najwcześniej, zaraz po obeschnięciu gleby po zimie (nawet druga połowa marca). Wcześniejszy siew powoduje, że kiełkowanie nasion przypada na niższe temperatury, które zapewniają właściwy przebieg jarowizacji, w wyniku której rośliny wcześnie i obficie kwitną, równomierniej dojrzewają. Wczesny termin siewu to warunek uzyskania wysokiego plonu nasion. Bezpośrednio przed siewem nasiona należy zaprawić Nitraginą grochową (szczepionką bakteryjną). Korzystny wpływ Nitraginy na plonowanie grochu obserwuje się na polach, na których groch dotychczas nie był uprawiany lub gdy przerwa w uprawie była dłuższa niż 4-5 lat. Zabieg zaprawiania Nitraginą należy wykonać w pomieszczeniach bez dostępu światła słonecznego, tuż przed siewem nasion. Nasiona grochu przeznaczone do siewu powinny charakteryzować się wysoką zdolnością kiełkowania i dobrą zdrowotnością. W przypadku odmian długo łodygowych zaleca się obsadę 80-100 roślin/m2, a przy odmianach krótko łodygowych i wąsolistnych 120-125 roślin/m2 na głębokość ok. 6-7 cm.
Soja
Wysiewamy ją w glebę ogrzaną do temperatury powyżej 8 oC. Fenologicznymi wskaźnikami terminu siewu soi jest okres kwitnienia klonu zwyczajnego i koniec kwitnienia wiśni. Wypada to w okresie od 20 kwietnia do 5 maja, w zależności od rejonu uprawy. Z prowadzonych doświadczeń i praktyki rolniczej wynika, że optymalna obsada wynosi od 50 do 80 roślin/m2 i przy takiej obsadzie nasze odmiany najlepiej plonują. Pamiętając o tym, w zależności od masy 1000 nasion, wysiewamy od 150-200 kg nasion na hektar, co daje zagęszczenie 80-100 nasion/m2. W optymalnych warunkach glebowych należy stosować rozstaw rzędów 20-25 cm, a gdy wysiew jest nieco zwiększony, można go zmniejszyć do 15 cm. Głębokość siewu to 3-4 cm, głębszy siew jest niekorzystny. Nasiona oczywiście muszą zostać wcześniej zaprawione zaprawą fungicydową. Na plon nasion korzystnie wpływa ich szczepienie Nitraginą, która zawiera bakterie Bradyrhizobium japonicum, rzadko występujące w naszych glebach. Przeprowadza się je na 2-3 dni przed siewem, a najlepiej bezpośrednio przed siewem.
Wysiewamy ją w glebę ogrzaną do temperatury powyżej 8 oC. Fenologicznymi wskaźnikami terminu siewu soi jest okres kwitnienia klonu zwyczajnego i koniec kwitnienia wiśni. Wypada to w okresie od 20 kwietnia do 5 maja, w zależności od rejonu uprawy. Z prowadzonych doświadczeń i praktyki rolniczej wynika, że optymalna obsada wynosi od 50 do 80 roślin/m2 i przy takiej obsadzie nasze odmiany najlepiej plonują. Pamiętając o tym, w zależności od masy 1000 nasion, wysiewamy od 150-200 kg nasion na hektar, co daje zagęszczenie 80-100 nasion/m2. W optymalnych warunkach glebowych należy stosować rozstaw rzędów 20-25 cm, a gdy wysiew jest nieco zwiększony, można go zmniejszyć do 15 cm. Głębokość siewu to 3-4 cm, głębszy siew jest niekorzystny. Nasiona oczywiście muszą zostać wcześniej zaprawione zaprawą fungicydową. Na plon nasion korzystnie wpływa ich szczepienie Nitraginą, która zawiera bakterie Bradyrhizobium japonicum, rzadko występujące w naszych glebach. Przeprowadza się je na 2-3 dni przed siewem, a najlepiej bezpośrednio przed siewem.
Więcej znajdziesz na: http://www.procam.pl/posts/show/id/AFld/SIEW
