Aktywne odżywianie roślin i gleby. Składniki pokarmowe to dziś za mało
Organizatorzy edukacyjnej akcji Aktywne odżywianie roślin i gleby. Składniki pokarmowe to dziś za mało intensywnie promują efektywne nawożenie upraw, zgodne z wytycznymi Komisji Europejskiej. Do tej pory priorytetem było przekazanie producentom rolnym jak największej ilości informacji o samej glebie, gdyż jej kondycja warunkuje efektywność produkcji. Ponieważ 85-90% gleb w Polsce zostało wytworzonych z kwaśnych skał osadowych, a stosowanie nawozów azotowych i środków ochrony roślin dodatkowo przyczynia się do zakwaszania gleb, inicjatorzy kampanii szeroko omawiali technologie wapnowania.
Uregulowanie odczynu gleby to warunek uzyskania wysokich plonów dobrej jakości. Także dlatego, że makroskładniki lepiej pobierane są przy pH obojętnym. Ale wapnowanie to nie tylko gwarancja odpowiedniego pH gleby. Zabieg ten powinien działać także na strukturę i właściwości gleby, a przez to na prawidłowy wzrost i rozwój roślin. Właściwości gleby dzielimy na fizyczne i chemiczne. Do właściwości fizycznych gleby zaliczamy: skład mechaniczny, gęstość (właściwa, objętościowa), porowatość, zwięzłość, plastyczność, lepkość, kurczenie się i pęcznienie. Właściwości chemiczne stanowią: substancja organiczna (próchnica), sorpcja, chłonność, odczyn, zawartość składników pokarmowych. To bardzo ważne wskaźniki (parametry) gleby, które świadczą o jej dobrej lub złej kondycji, a które możemy korzystnie modyfikować m.in. przez wapnowanie.
Zakwaszenie gleb prowadzi do wymywania wielu substancji niezbędnych do życia roślin, np. azotu, magnezu, wapnia, a dodatkowo powoduje zwiększenie zawartości metali ciężkich w glebie (kadmu, ołowiu), które są szkodliwe dla samych roślin, ale przede wszystkim są bardzo niebezpieczne dla zdrowia człowieka.
Gleby ubogie w składniki pokarmowe będą kiepskim środowiskiem dla wzrostu i rozwoju roślin, podobnie jak i gleby o małej żyzności, złej strukturze, niewłaściwych stosunkach powietrzno-wodnych, niewłaściwym odczynie. Ale to wszystko można skorygować przez wapnowanie gleby.
Nie należy zapominać, iż wapń ważny jest nie tylko dla gleby, ale przede wszystkim dla roślin.
Buduje ściany komórkowe roślin. Tworząc kompleksy z pektynami i celulozą zwiększa wytrzymałość, stabilność mechaniczną ścian komórkowych, a przez to także odporność organizmu na ataki patogenów. Dzięki zawartości wapnia budowa tkanek jest stabilna. Pierwiastek ten odpowiedzialny jest za jędrność i trwałość owoców. Ponadto oddziałuje na gospodarkę hormonalną roślin, wpływa na podziały komórek, ich wzrost oraz funkcjonowanie. Jest składnikiem enzymów oddechowych, co także przekłada się na jakość plonów – przy niskiej zawartości wapnia owoce intensywniej oddychają, bardzo szybko tracą turgor. Wysoka zawartość wapnia w owocach zapobiega występowaniu chorób przechowalniczych. Uszkodzenia spowodowane niedoborem wapnia są rezultatem zniszczenia ścian komórkowych spowodowanym zwiększoną przepuszczalnością tkanek i zaburzeniem funkcji komórkowych.
Na pobieranie wapnia przez rośliny wpływ ma wiele czynników. Jednym z nich jest przebieg pogody, zwłaszcza wiosną. Niskie temperatury i intensywne opady na początku wegetacji ograniczają rozwój i aktywność systemu korzeniowego, a tym samym i pobieranie tego pierwiastka. Podobnie dzieje się w okresach suszy. Ograniczone jest nie tylko pobieranie, ale i transport wapnia do nadziemnych części rośliny. Słaby kompleks sorpcyjny i niskie pH gleby także niekorzystnie wpływają na pobieranie wapnia z gleby. Nawożenie doglebowe azotem w formie amonowej oraz nadmierne nawożenie potasem, magnezem, fosforem i siarką także zakłócają pobieranie wapnia. Na skutek niedoboru wapnia lub zaburzenia dystrybucji tego pierwiastka w roślinie, dochodzi do występowania wielu chorób fizjologicznych, które powodują straty ilościowe i jakościowe w plonie. A zatem ważne jest odżywianie wapniem i samej gleby (dla poprawy jej właściwości) i samych roślin, dla poprawy wielkości ich plonowania i jakości. Wapń jest bowiem ważnym składnikiem pokarmowym w odżywianiu roślin, najważniejszym makroskładnikiem obok azotu, fosforu i potasu. Dlatego istotnym elementem nawożenia roślin w ogóle, jest także nawożenie doglebowe/dokarmianie dolistnie wapniem. Od dawna wiadomo, że korzeń jest „gębą rośliny”. Rośliny pobierają wodę i składniki pokarmowe przede wszystkim za pomocą korzeni włośnikowych. Im lepiej rozwinięty jest system korzeniowy, zwłaszcza korzenie boczne i włośnikowe, im jest ich więcej, im są dłuższe, tym lepsze jest pobieranie, tym skuteczniejsze jest zaopatrzenie rośliny.
Doskonałym rozwiązaniem jest stosowanie nawozów zawierających aminopurynę. Jest to naturalna substancja pochodząca z alg morskich, która łącząc się z receptorami komórkowymi działa jak sygnał, po wychwyceniu którego roślina zaczyna intensywniej pobierać wapń. Zwiększone pobieranie wapnia intensyfikuje podziały komórek, wpływa na wzrost i rozwój korzenia głównego i korzeni włośnikowych.
W sytuacjach, w których z różnych względów, na ogół pogodowych, nie można było właściwie przeprowadzić nawożenia doglebowego lub też kiedy doszło do dużego wypłukania składników pokarmowych z gleby, a także w sytuacjach kiedy istnieje nagła potrzeba bardzo pilnego uzupełnienia składników pokarmowych w trakcie wegetacji – szybkiego zlikwidowania ich niedoborów w roślinie. Sytuacje, w których system korzeniowy nie rozwija się prawidłowo albo z różnych względów nie działa właściwie (np. w wyniku podtopienia). Wtedy pobieranie wapnia (składników pokarmowych w ogóle) przez korzenie jest utrudnione albo wręcz niemożliwe. W takich sytuacjach, dokarmianie nalistne roślin wapniem staje się szczególnie ważne.
Wapń determinuje jakość plonu. Pierwiastek ten należy do kluczowych czynników produkcji, które w głównym stopniu decydują o poziomie plonowania roślin. Zaopatrzenie roślin w wapń ma istotne znaczenie nie tylko dla wielkości plonów, ale przede wszystkim dla ich jakości. Pamiętajmy, iż najważniejszym zadaniem producentów rolnych jest zwracanie szczególnej dbałości o jakość plonów. Na konieczność poprawy jakości wpływa wzrost wymagań jakościowych oraz rezygnacja dużej grupy przetwórców i konsumentów z zakupu plonów niskiej jakości.
Ponieważ poprawa jakości plonów aktualnie jest priorytetem rolników i sadowników, inicjatorzy akcji Aktywne odżywianie roślin i gleby. Składniki pokarmowe to dziś za mało będą prowadzić działania i edukacyjne i informacyjne poświęcone zagadnieniom związanym z rolą wapnia w kształtowaniu się przyszłego plonu.
Anna Rogowska
Agencja Prasowa Jatrejon
