Rynek zbóż
W roku 2013 w Polsce powierzchnia upraw zbóż wyniosła 7,5 mln ha, czyli o 3,2% mniej niż w roku ubiegłym. Plony zbóż oszacowano na 37,7 dt/ha i były wyższe o 1,9% od plonów zeszłorocznych. W tym roku zebrano 24,1 mln t zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi, tj. o ok. 0,3 mln t mniej niż w ubiegłym roku.
Według szacowań powierzchnia uprawy kukurydzy na ziarno wynosi 613,0 tys. ha, natomiast plon będzie wynosić 63,7 dt/ha, aż o 13,3% mniej niż w 2012 r.
Według danych Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej MRiRW z okresu 16-22.09.2013 r. ceny zbóż kształtowały się następująco: pszenica konsumpcyjna 711 zł/t, żyto konsumpcyjne 475 zł/t, jęczmień paszowy 678 zł/t, kukurydza 784 zł/t. W pierwszym tygodniu września br. ceny zbóż w Unii Europejskiej były niższe o śr. 25% niż rok wcześniej. Cena pszenicy konsumpcyjnej w Polsce była niższa o 20% od ceny z roku ubiegłego, największy spadek tego zboża zanotowano w Niemczech (28%). Cena jęczmienia paszowego spadła w kraju o 14% podczas gdy w Czechach o 24%. Pszenica paszowa potaniała o 20%, największe spadki tak jak w przypadku jęczmienia odnotowano w Czechach (25%). Okres interwencyjny zbóż rozpocznie się z dniem 1 listopada.
Rynek rzepaku
W 2013 r. powierzchnia uprawy rzepaku wyniosła ok. 550 tys. ha, tj. o 202,6 tys. ha więcej niż w roku poprzednim. Plony rzepaku również są większe, ocenia się je na 2,7 tony/ha. Ceny rzepaku w bieżącym roku znacznie spadły (o ok. 23,4%), w zakładach tłuszczowych wynosiły średnio 1563 zł/t.
Rynek wieprzowiny
Pogłowie trzody chlewnej liczy 10,9 mln sztuk (dane z marca br.). W porównaniu do roku ubiegłego jest to spadek prawie 5%. Mniejszą liczbę zwierząt notuję się w każdej grupie technologicznej. W Unii Europejskiej Polska wypada na szóstym miejscu pod względem wielkości pogłowia trzody chlewnej.
Skup żywca wieprzowego: W pierwszej połowie 2013 r. skupiono w Polsce o 13,3 tys. ton mięsa mniej niż w pierwszym półroczu 2012 r.
Produkcja wieprzowiny: W 2011 r. w porównaniu do 2012 r. produkcja wieprzowiny była o 8% wyższa. Spadek produkcji nie był jednak tak znaczący jak spadek pogłowia ze względu na przywóz żywca z innych państw UE. W produkcji wieprzowiny Polska znalazła się na czwartym miejscu. Najwięcej tego żywca w UE wyprodukowane było w Niemczech - 5.459 tys. ton.
Sytuacja cenowa: We wrześniu br. cena zakupu świń w ubojniach wynosiła 5,93 zł/kg w masie żywej. Jest to niewiele niższa cena (o 3 grosze/kg) w stosunku do ceny notowanej w 2012 r. W połowie września cena żywca wieprzowego w Polsce była o ponad 2% niższa od średniej dla UE.
Handel zagraniczny: Saldo obrotu wieprzowiną poprawił się w roku 2012 na tle roku 2011 osiągając poziom 160 tys. ton. Do Polski sprowadzono 748 tys. ton żywca, mięsa, przetworów i tłuszczów wieprzowych, czyli o 10% więcej w porównaniu z rokiem 2011, głównie ze względu na zwiększenie importu prosiąt i warchlaków. Polska eksportowała swój żywiec głównie na Białoruś, Ukrainę do Włoch i Japonii.
Rynek wołowiny
Pogłowie bydła w czerwcu br. wzrosło w skali roku i wyniosło 5860,8 tys. sztuk. Zanotowano wzrost pogłowia cieląt oraz bydła młodego od 1 do 2 lat, natomiast pogłowie krów spadło o ok. 2%. W UE zajmujemy siódme miejsce pod względem pogłowia bydła.
Produkcja wołowiny: Wg danych GUS produkcja wołowiny w Polsce w 2012 r. wyniosła 371 tys. ton i była niższa w porównaniu z 2011 r. Taki poziom spowodował pięcioprocentowy udział Polski w tym dziale produkcji w UE. Największy udział w produkcji unijnej wołowiny zajmuje Francja, produkując rocznie 1.477 tys. ton. Na świecie najwięcej wołowiny produkuje się w Stanach Zjednoczonych.
Sytuacja cenowa: W sierpniu 2013 roku cena zakupu bydła wyniosła 5,91 zł/kg, rok wcześniej była o prawie 9% wyższa. W drugiej połowie września wzrosła do 6 zł/kg. Polscy rolnicy od wielu lat otrzymują najniższą cenę spośród krajów Unii Europejskiej, w sierpniu była ona niższa o ponad 23%.
Handel zagraniczny: Eksport mięsa oraz przetworów wołowych i cielęcych z Polski w 2012 r. był większy niż w 2011 r. i wyniósł 334 tys. ton żywca. Krajami zbytu była głównie Holandia, Włochy oraz Hiszpania. Zaimportowano 23 tys. ton produktów wołowych głównie z Słowacji, Czech, Wielkiej Brytanii. Saldo obrotu zarówno mięsem wołowym jak i bydłem żywym było dodatnie, wyniosło odpowiednio 150,1 tys. ton i 5,5 tys. ton.
Rynek drobiu
W krajowej produkcji mięsa drobiowego ponad 93% stanowi mięso brojlerów i indyków. Wysoki procent eksportu mięsa drobiowego przyczynił się do wzrostu produkcji krajowej aż o 11%. Spowodowało to znaczący wzrost udziału Polski na unijnym rynku mięsa drobiowego.
Sytuacja cenowa: Cena skupu kurcząt brojlerów w okresie 16-22.09 br. kształtowała się na poziomie 4,09 zł/kg, była wyższa od tej sprzed roku o 9 gr/kg. Mimo to, była to jedna z najniższych cen w UE.
Handel zagraniczny: Polskie mięso drobiowe w ilości 638,7 tys. ton zostało wyeksportowane głównie do Niemiec, Czech oraz Wielkiej Brytanii. Eksport w 2012 r. w porównaniu z rokiem 2011 zwiększył się o 30%. Z kolei import wyniósł 84 tys. ton co dało dodatnie saldo obrotu mięsem drobiowym.
Rynek jaj
Produkcja jaj konsumpcyjnych w 2012 r. spadła z 9,3 mld szt. (2011) na 8,5 mld szt. Spadek ten był wynikiem konieczności dostosowania ferm do unijnych wymogów dobrostanu kur niosek. Odbiło się to na zmniejszeniu pogłowia kur niosek o 5,8 mln szt. w ciągu roku. W produkcji jaj w UE Polska w roku ubiegłym była na siódmym miejscu.
Sytuacja cenowa: W sierpniu 2013 r producenci jaj otrzymali 27,6 zł za 100 sztuk, czyli o 8,8 zł mniej niż rok wcześniej. We wrześniu br. cena jaj spożywczych w Polsce była niższa o prawie 27% w stosunku do średniej ceny w UE.
Handel zagraniczny: Eksport jaj w 2012 r. wzrósł w stosunku do 2011 r., wyniósł 189,1 tys. ton. Import jaj spadł i to aż o 26,9% co efekcie dało dodatni bilans handlu zagranicznego.
Instrumenty wsparcia na rynkach mięsa i jaj:
- Interwencja publiczna (wołowina i cielęcina);
- Dopłaty do prywatnego przechowywania (wołowina, cielęcina i wieprzowina);
- Refundacje wywozowe (wołowina, cielęcina, wieprzowina, mięso drobiowe i jaja);
- Środki zarządzania kryzysowego:
- nadzwyczajne środki wsparcia rynku związane ze skutkami zwalczania chorób zwierzęcych (wołowina, cielęcina, wieprzowina, mięso drobiowe) oraz utratą zaufania konsumentów (mięso drobiowe i jaja);
- klauzule zakłóceń na rynku - możliwość uruchomienia wsparcia przez KE w sytuacji nadzwyczajnego wzrostu (wołowina, cielęcina, wieprzowina, mięso drobiowe jaja) lub spadku (wołowina, cielęcina) cen na rynku wewnętrznym;
- rozwiązywanie problemów praktycznych.
Wsparcia ww. wykorzystywane są tylko w sytuacjach kryzysowych. W sektorze wołowiny interwencja miała miejsce podczas kryzysu związanego z BSE, dopłaty do przechowywania wieprzowiny funkcjonowały w 2007 i 2011 r.
Rynek mleka i przetworów mlecznych
Wg danych GUS pogłowie bydła mlecznego w czerwcu 2013 r. wynosiło 2.356,4 tys. sztuk. Wydajność krów mlecznych w 2012 r. kształtowała się na poziomie 5.100 l/szt. była wyższa względem 2011 r. Liczba producentów mleka na dzień 31 marca 2013 r. to ok.144,7 tys. dostawców hurtowych i 11,7 tys. dostawców bezpośrednich. Skupem mleka zajmowało się na ten czas 313 zarejestrowanych podmiotów. W ubiegłym roku produkcja mleka wzrosła względem 2011 r., wynosiła 12,55 mln ton.
Produkcja podstawowych przetworów mlecznych w sierpniu 2013 r.:
Produkcja odtłuszczonego mleka w proszku (OMP) - 8,1 tys. ton, 31,9% mniej niż w ubiegłym roku;
Produkcja masła - 13,1 tys. ton, o 7,3% poniżej produkcji z lipca 2013 r.;
Produkcja serów - 63,6 tys. ton, wyższa względem sierpnia 2012 o 3,2%.
Skup mleka: W roku kwotowym 2012/2013 skupiono w Polsce 9.822 mld kg mleka, przekroczono tym samym krajową kwotę o ponad 14 mln kg (0,15%). Za taką nadprodukcję Polska zapłaci ponad 4 mln euro kary, czyli 16,7 mln zł. W bieżącym roku kwotowym w pierwszych 4 miesiącach wykorzystano 35,39% kwot indywidualnych dla dostawców hurtowych.
Ceny skupu mleka: Od drugiej połowy 2012 r. ceny mleka w skupie wzrastają. W sierpniu tego roku cena mleka wynosiła 131,80 zł/100 kg, to jest 2% więcej względem ceny z lipca. Jednak na tle UE Polska miała aż o 17% niższe ceny w skupu. Ceny za przetwory mleczne kształtowały się na następującym poziomie: odtłuszczone mleko w proszku - 13 zł kg, masło extra - 16,7 zł/kg, ser Gouda i Edamski - ok.15,00 zł/kg.
Handel zagraniczny przetworami mlecznymi: Saldo wymiany handlowej przetworami mlecznymi w pierwszej połowie 2013 r. był dodatni i wyższy niż przed rokiem o 11,5%.
Interwencja na rynku mleka i przetworów mlecznych w 2013 r: dopłaty do prywatnego przechowywania masła w 2013 r. - objęto 84 tony.
Program "Szklanka mleka": Wydatki ogółem na ten program w skali roku szkolnego wynoszą ok. 150 mln zł. Finanse pochodzą z środków unijnych, krajowych oraz ze środków Funduszu Promocji Mleka. W ciągu roku dzieci spożywają ok. 53 tys. ton mleka i przetworów mlecznych w placówkach oświatowych.
Rynek owoców i warzyw
Przezimowanie roślin sadowniczych w okresie zimy 2012/13 było na ogół dobre. Nie zaobserwowano znaczących strat spowodowanych mrozami. Warunki wzrostu owoców na większości obszarach były sprzyjające, niekorzystne jednak okazały się długotrwałe opady deszczu przyczyniające się do chorób grzybowych. Z kolei w sierpniu ich brak zahamował nieco wzrost owoców.
Zbiory owoców i warzyw: Według szacunków GUS produkcja owoców z drzew w bieżącym roku miała osiągnąć 3,4 mln ton, tj. 2,6% więcej niż w roku 2012. Szacunkowo zbiory poszczególnych owoców miały kształtować się następująco: zbiory jabłek 2,9 mln ton, zbiory gruszek 75 tys. ton, zbiory śliwek 107 tys. ton, zbiory wiśni 186 tys. ton, produkcja czereśni 51 tys. ton.
Zbiory z krzewów owocowych i plantacji jagodowych miały wynieść ok. 576 tys. ton, tak jak w przypadku owoców z drzew więcej niż w poprzednim roku. Pozostałe zbiory owoców szacuje się na: zbiory truskawek 165 tys. ton, zbiory malin 121 tys. ton, zbiory porzeczek 198 tys. ton. Za wyjątkiem malin, których w tym roku szacowano mniej o prawie 5% zbiory wszystkich owoców w 2013 r. mają być większe niż w 2012 r.
Ceny owoców: Cena jabłek i gruszek jest bardzo zbliżona do ceny ubiegłorocznej. Jabłka przemysłowe są droższe. Cena śliwek niższa niż w tamtym roku, średnio we wrześniu wyniosła 1,78 zł/kg. Ceny truskawek również niższe, zanotowano na poziomie 4,1 zł/kg deserowych i 3,17 zł/kg do mrożenia. Maliny do przetwórstwa skupowano po cenach wyższych niż w 2012 r. Ceny wiśni w bieżącym roku były zadowalające jednak nie tak wysokie jak rekordowe w ubiegłym roku. Średnie ceny porzeczek w 2013 r. były niższe o ok. 20% od cen z poprzedniego roku.
Sytuacja w uprawach warzyw
Powierzchnia upraw warzyw w tym roku została znacznie ograniczona przez przedłużającą się zimę. Z uprawy części wczesnych odmian warzyw zrezygnowano. Pomimo późnych siewów wegetacja warzyw na ogół przebiegała bez zakłóceń. Jedynie silne opady deszczu w centralnej i północnowschodniej Polsce przyczyniły się do podtopień i wypłukiwania roślin.
Według szacunków produkcja warzyw gruntowych w tym roku wyniesie 4,3 mln t. Z wyjątkiem pomidorów zbiór podstawowych warzyw będzie mniejszy niż przed rokiem. Plonowanie warzyw szacuje się na: kapusta ponad 1 mln ton, kalafior 220 tys. ton, cebula 611 tys. ton, marchew jadalna 776 tys. ton, buraki ćwikłowe 330 tys. ton, ogórki 2272 tys. ton, pomidory 271 tys. ton.
Ceny warzyw: Ceny warzyw są wyższe niż przed rokiem z wyjątkiem cen pomidorów szklarniowych. Zaobserwować można prawie dwukrotnie wyższą cenę kapusty białej i ogórków gruntowych.
Wsparcie dla grup i organizacji producentów owoców i warzyw:
- Pomoc na inwestycje dla grup producentów rolnych;
- Oddzielna płatność do owoców miękkich;
- Program :"Owoce w szkole".
Maria Deresińska
Biuro WIR w Ostrowie Wlkp.
Opracowanie na podstawie materiałów Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi: "Sytuacja na rynku rolnym z uwzględnieniem działań podejmowanych przez rząd".
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
