Krótkie płodozmiany, gdzie uprawiane są głównie zboża, przerywane jedynie przez rzepak ozimy – taka sytuacja, tak charakterystyczna dla polskiego rolnictwa, powoduje częste porażenie zbóż przez choroby grzybowe i konieczność przeprowadzania kosztownej ochrony chemicznej. Może to zmienić uprawa soi, ponieważ to właśnie ten gatunek ma znaczący wpływ na żyzność i strukturę gleby.
Roślina ta ma również silne oddziaływanie plonotwórcze na kolejne uprawiane gatunki roślin. Wydaje się więc, że jest to bardzo dobry wybór dla polskich rolników. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa podała, iż powierzchnia zakwalifikowanych polowo plantacji nasiennych w Polsce w 2012 roku wyniosła 450 ha. Na liście odmian znalazły się takie odmiany, jak:
Aldana – 14,8 ha;
Annushka – 340,9 ha;
Augusta – 0,5 ha;
Mavka – 7 ha;
Merlin – 91,7 ha.
Oprócz plantacji nasiennych soja była uprawiana także na ziarno towarowe. Dane o wielkości upraw tego gatunku w Polsce pokazują, że zainteresowanie soją wśród polskich rolników rośnie.
Przedplony
Najlepszym przedplonem dla soi są zboża ozime i jare oraz kukurydza. Soję wysiewa się również po roślinach warzywnych (burak cukrowy, ziemniak) i trawach wieloletnich. Soi nie siejemy po innych roślinach strączkowych, wieloletnich roślinach motylkowych drobnonasiennych i kapustowatych. Nie zaleca się również siewu soi po słoneczniku i sorgo. Z kolei soja jest bardzo dobrym przedplonem dla pszenicy ozimej i innych zbożowych, kukurydzy, rzepaku oraz roślin warzywnych.
Przygotowanie gleby
Metodę uprawy gleby jesienią wybieramy z uwzględnieniem przedplonu, stopnia i charakteru zachwaszczenia pola. Ważne jest, aby przeprowadzić ją bardzo starannie, co wpłynie na ograniczenie strat podczas zbioru. Po zbożach zwykle stosowane są 1-2 podorywki na głębokość 8-10 cm, a następnie orka na głębokość 22- 25 cm. Po kukurydzy wykonujemy talerzowanie oraz orkę na głębokość 25-30 cm.
Wiosną przygotowanie stanowiska do siewu powinno być minimalne, ale jednocześnie zapewniać zniszczenie chwastów korzeniowych i tych kiełkujących, odpowiednią wilgotność gleby oraz wyrównaną powierzchnię pola. Jeśli jest dość wilgotno, spulchniamy glebę kultywatorem, a w przypadku braku dostatecznej ilości wody – warto zastosować herbicyd nieselektywny przed siewem.
Stosowanie herbicydów
Na polskim rynku nie ma zarejestrowanych środków ochrony roślin na soję, ale są dostępne preparaty, które zawierają substancje aktywne, powszechnie stosowane i skutecznie działające w uprawie tego gatunku w innych krajach. Po wysiewie przedwschodowo można stosować preparaty zawierające metrybuzynę (Sencor 75 WG, dawka 0,5-0,7 kg/ha), pendimetalinę (Stomp 330 EC, dawka 3-5 l/ha), linuron (Afalon Dyspersyjny 450 SC, dawka 1,5-2 l/ha) czy chlomazon (Command 480 EC, dawka 0,2- -0,25 l/ha). Po wschodach do zwalczania chwastów dwuliściennych stosuje się mieszaninę bentazonu (Basagran 480 SL, dawka 1,5-2 l/ ha) i tifensulfuronu metylowego (Refine 75 WG, dawka 0,006-0,008 kg/ha), a na jednoliścienne fluazyfop- P butylu (Fusilade Forte 150 EC, dawka 0,75-1 l/ha) lub chizalofop-P etylu (Targa Super 05 EC, dawka 0,75-1 l/ha).
Nawożenie
Soja jest rośliną, która dobrze wykorzystuje pozostałości po nawożeniu mineralnym i organicznym. Dla stworzenia jednego kwintala nasion, soja wymaga: 7,5 kg azotu, 2,5 kg fosforu, 3,5 kg potasu, 1 kg magnezu, 2 kg wapnia, 0,4 kg siarki. Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie soi na składniki odżywcze, substancje odżywcze w glebie, jej skład mechaniczny i zaplanowany poziom plonowania, określamy dawkę nawozów mineralnych. Przy określeniu normy nawozów azotowych należy uwzględnić, że około 60% zapotrzebowania na azot rośliny soi uzupełniają dzięki jego wiązaniu z powietrza za pomocą bakterii brodawkowych, które powstają na korzeniach roślin po inokulacji nasion nitraginą. Inokulant utrwalający azot jest najbardziej znanym i rozpowszechnionym w świecie środkiem biologicznym, co pozwala stosować go również w gospodarstwach ekologicznych. Wyprodukowany podczas symbiozy rośliny z bakteriami azot dostarczany jest roślinie równomiernie przez cały okres wegetacji, z największym nasileniem podczas kwitnienia i dojrzewania strąków. Przed szczepieniem materiału siewnego bakteriami brodawkowymi zaleca się spryskanie nasion wodą, co podnosi skuteczność działania inokulantu. Zabieg ten należy wykonać w dzień siewu, w zadaszonym lub zacienionym miejscu.
Sposób wysiewu soi
Soję najlepiej siać, gdy średnia dobowa temperatura gleby na głębokości wysiewu wynosi 12-14°С. Wybierając termin siewu, należy brać pod uwagę zawartość wilgoci w glebie. Zazwyczaj jest to koniec kwietnia, początek maja. Siew rozpoczynamy od odmian później dojrzewających i kończymy wcześnie dojrzewającymi. Szerokość międzyrzędzi przy uprawie soi wynosi od 15 do 70 cm, w zależności od odmian, metody zwalczania chwastów i sposobu siewu.
Norma wysiewu nasion soi dla bardzo wcześnie dojrzewających i wcześnie dojrzewających wynosi 600-700 tys. kiełkujących nasion, dla średnio dojrzewających – 500- -600 tys. Na dobrze przygotowanych glebach zaleca się zmniejszyć normę wysiewu. W przypadku mechanicznej walki z chwastami (bronowanie po wschodach, uprawy międzyrzędowe) normę wysiewu zwiększa się o 10-15%. Głębokość wysiewu przy wystarczającej wilgotności gleby wynosi 3-4 cm, przy wysychaniu górnej warstwy gleby należy ją zwiększyć do 5-6 cm. Przy niskiej wilgotności gleby po siewie wymagane jest wałowanie pola. Nasiona powinny być zasiane tak, żeby wilgotna górna warstwa gleby wyniosła 0,5-1,0 cm.
Pielęgnacja zasiewów
Pielęgnacja zasiewów polega przede wszystkim na ochronie roślin przed chwastami, szkodnikami i chorobami. W walce z chwastami oprócz metody chemicznej jest stosowana także agrotechniczna – przed i po wschodach bronowanie wysiewów i jedna lub dwie uprawy międzyrzędowe.
Z uwagi na dotychczasową małą popularność uprawy soi w Polsce, zagrożenie ze strony szkodników tej rośliny jest małe (jako środek zapobiegawczy można stosować Karate Zeon 050 CS – 0,12 l/ha). Z tych samych powodów minimalne jest zagrożenie porażenia upraw soi chorobami grzybowymi. W przypadku warunków pogodowych sprzyjających rozwojowi chorób można zastosować profilaktycznie oprysk preparatem z grupy tebukonazoli (np. Orius 250 EW – 0,3 l/ha), w mieszaninie z pikoksytrobiną (Acanto 250 SC 0,2 l/ha).
Zbiór soi
Soja jest zbierana jednoetapowo kombajnem zbożowym, ustawionym na niskie (6-8 cm) ścinanie, przy pełnej dojrzałości roślin (wilgotność 14-16%). W zależności od wilgotności ziarna obroty bębna ustawia się w granicach 400- -600 obr./min. Optymalna prędkość kombajnu wynosi 3-4 km/ godz., na dobrze wyrównanych polach może być ona zwiększona do 5 km/godz.
Anna Stakheeva
.jpg)
