Mleko jest surowcem uniwersalnym – można je spożywać w postaci „surowej”, jak również po obróbce w postaci serów, śmietanki i śmietany, masła, twarogów, deserów i wielu innych produktów
Mleko jest naturalnym, zdrowym i pożywnym pokarmem, zawierającym składniki niezbędne do wzrostu i rozwoju organizmu człowieka. Jest też jedynym pokarmem dla noworodków ssaków, zawierającym wszystkie niezbędne do ich rozwoju składniki odżywcze w dobrze przyswajalnej postaci występujące w korzystnych proporcjach.
Mleko i jego przetwory są doskonałym źródłem białka, witamin i składników mineralnych.
Wapń
Typowa dieta bezmleczna (bez udziału mleka i przetworów mlecznych) dostarcza średnio 300-350 mg wapnia dziennie, natomiast zalecane spożycie wynosi 1000-1300 mg. W jednym litrze krowiego mleka znajdziemy aż 1200 mg wapnia.
Niedobór wapnia ma negatywne konsekwencje zdrowotne, w szczególności w wieku dziecięcym. Szybki wzrost w okresie dojrzewania, połączony z małym spożyciem mleka i jego przetworów powoduje, że młody człowiek jest wprawdzie wysoki, ale ma mało zmineralizowane, a tym samym słabe kości. W związku z tym, już od dzieciństwa należy pamiętać o tym, że wapń jest niezbędny do prawidłowego rozwoju kości. Mleko i jego przetwory powinny być stałą pozycją w diecie!
Wapń pełni w organizmie także inne funkcje: jest jednym z czynników krzepliwości krwi, regulatorem czynności nerwów i mięśni. Kolejną ciekawą funkcją wapnia jest fakt, że o naszym samopoczuciu w znacznej mierze decyduje jego poziom we krwi. Osoba, u której następuje niedobór tego pierwiastka, staje się rozdrażniona i brakuje jej energii. Niedostatek wapnia objawia się również bezsennością, która wynika z tego, że nie możemy się zrelaksować i odprężyć. Dlatego szklanka gorącego mleka przed snem może pomóc nam zasnąć.
Białko
Mleko jest bogatym źródłem białka będącego podstawowym budulcem organizmu. Białka mleka są lekkostrawne i przewyższają pod względem wartości biologicznej białko mięsa. Zawierają aminokwasy egzogenne, czyli takie, których organizm ludzki nie potrafi sam wytwarzać i które muszą być dostarczone z pożywieniem.
Laktoza
Cukier mleczny – laktoza – nadaje mleku przyjemny, lekko słodkawy smak, dostarcza nam energii oraz ułatwia wykorzystanie wapnia przez nasz organizm.
Witaminy i minerały
Wraz z mlekiem do organizmu dostarczane są nie tylko podstawowe składniki odżywcze, ale również spore ilości witamin i minerałów. Mleko uzupełnia zapotrzebowanie na witaminy, przede wszystkim z grupy B. Dzięki zawartym w nim pierwiastkom zasadotwórczym takim jak: fosfor, potas, magnez, możemy zachować równowagę kwasowo-zasadową organizmu.
Ciekawostki:
W żywieniu człowieka i przetwórstwie największe znaczenie ma obecnie mleko krowie. Znane i spożywane są także inne rodzaje, tj.: kozie (basen Morza Śródziemnego), owcze (Hiszpania, Polska), kobyle (Mongolia), wielbłądzie (kraje arabskie), bawole (Indie, Bałkany), reniferów (Laponia). Historycznie udokumentowane jest także spożycie mleka oślego,
Przetwory charakterystyczne dla innego niż krowie rodzaju mleka to m.in. kumys - fermentowany napój alkoholowy uzyskiwany z mleka kobylego, oscypek - ser wędzony z mleka owczego (charakterystyczny dla Podhala), mozzarella - oryginalna jest wytwarzana z mleka bawolego,
Mleko zawiera naturalne substancje opioidowe, które uczestniczą w procesie poprawy samopoczucia,
Około 11 tysięcy lat temu na Bliskim Wschodzie udomowiono zwierzęta dające mleko – krowy, kozy i owce,
Mleko ma zbawienny wpływ na skórę. Mlecznych kąpieli zażywała Kleopatra oraz żona Nerona, Poppea. Dbając o urodę, Poppea kąpała się codziennie w mleku 500 oślic. W oślim mleku kąpała się także przyjaciółka Chopina George Sand, zaś Elżbieta Austriacka i Maria Antonina codziennie piły maślankę. Innym sposobem na polepszenie urody popularnym w starożytności było nacieranie skóry chlebem namoczonym w mleku – był to jeden z pierwszych naturalnych pilingów do ciała. Obecnie popularne są kosmetyki do pielęgnacji produkowane na bazie mleka,
W czasach biblijnych duże ilości mleka były oznaką bogactwa. Wiązało się to z faktem, iż do uzyskania dużej ilości tego produktu były potrzebne potężne stada bydła. Stąd biblijne określenie „kraina mlekiem i miodem płynąca”,
Dodatek mleka do kawy zmniejsza wypłukiwanie przez nią magnezu z organizmu,
Spożywanie mleka wzmacnia układ odpornościowy, zarówno dzięki składnikom samego mleka, jak i naturalnym, probiotycznym szczepom bakterii w niektórych produktach (m.in. jogurtach probiotycznych),
Biały kolor mleko zawdzięcza tłuszczowi mlekowemu i białku - kazeinie. W mleku tłuszcz przybiera formę mikroskopijnych kuleczek, a kazeina tzw. miceli. Kuleczki tłuszczowe i micele białkowe rozpraszają światło słoneczne i to właśnie ono trafia do naszego oka.
Bibliografia:
1) Biller Elżbieta, „Technologia żywności – wybrane zagadnienia”, Warszawa 2005
2) Bomertówna Beata L., Sery w Europie, Warszawa 2005
3) ,,Mleko-napój dla zdrowia”, red. Nitecka Elżbieta, Warszawa 2005
4) „Surowce spożywcze”, red. Świetlikowska Urszula, Warszawa 1995
5) Wydmuchowa Bogusława, „Jak zachować młodość i urodę”, Warszawa 1986
Nowa Wieś Europejska, 115
