Jakość żywności pod lupą jednej inspekcji

Połączenie zadań dwóch inspekcji kontrolujących jakość żywności w obrocie i handlu i powierzenie wszystkich kompetencji w tym obszarze IJHARS zwiększyło efektywność kontroli artykułów rolno-spożywczych w obszarze jakości handlowej, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony interesów konsumentów finalnych.

Podsumowanie blisko rocznej działalności

Nadane 1 lipca 2020 r. uprawnienia umożliwiły IJHARS realizację kontroli żywności na 3 etapach: u producentów jak do tej pory oraz dodatkowo w sklepach i w lokalach gastronomicznych. Te 10 miesięcy działalności Inspekcji pokazało, że powierzenie jednemu organowi kontroli nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych zapewnia skuteczniejszy nadzór i umożliwia szybsze reagowanie na pojawiające się na rynku nieprawidłowości.

– Po blisko rocznym funkcjonowaniu Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych po zwiększeniu zakresu jej działania obserwujemy większą jej efektywność. Połączenie zadań przyczyniło się to do efektywniejszego eliminowania nieuczciwych praktyk w produkcji i obrocie żywnością. Sprzyja temu szybszy przepływ informacji i ujednolicenie procedur kontrolnych – podkreślił podczas dzisiejszej konferencji prasowej sekretarz stanu Ryszard Bartosik.

Wiceminister rolnictwa zaznaczył, że wykryte przez Inspekcję nieprawidłowości, to dowód na to, że instytucja ta dba o zapewnienie jak najwyższej jakości żywności i skutecznie wywiązuje się z powierzonych jej zadań na rzecz ochrony konsumentów.

Szczegóły dotyczące przeprowadzonych kontroli zaprezentował Główny Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych Andrzej Romaniuk. – W ubiegłym roku przeprowadziliśmy ponad 67 tysięcy kontroli, a w I kwartale tego roku już 17 300 – poinformował.

Szef IJHARS również podkreślił poprawę efektywności prowadzonych kontroli w ramach jednej instytucji sprawującej nadzór nad jakością żywności. – Połączenie zadań w ramach IJHARS dało możliwość szybkiego wycofania z obrotu produktów niewłaściwych pod względem jakości lub produktów zafałszowanych – powiedział Andrzej Romaniuk.

Wiceminister rolnictwa podkreślił, że dzięki prowadzonym kontrolom polscy konsumenci mogą być pewni, że żywność, którą kupują jest najwyższej jakości. Jednocześnie zaapelował o dokonywanie świadomych zakupów, a do producentów o troskę o najwyższą jakość.

– Zapewniam konsumentów, że znajdująca się w obrocie żywność jest bezpieczna. Apeluję o świadome wybieranie polskich produktów, a handlowców i producentów proszę o stosowanie tylko dobrych praktyk – powiedział Ryszard Bartosik.

Konsolidacja nadzoru nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych

Przypomnijmy, z dniem 1 lipca 2020 r. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych  przejęła od Inspekcji Handlowej następujące zadania:

• nadzór nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych w obrocie detalicznym (w tym w  sklepach i hurtowniach, na targowiskach, w placówkach gastronomicznych/cateringu, w sklepach internetowych);
• kontrolę prawidłowości oznakowania i wykorzystania materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością;
• nadzór nad obrotem detalicznym paszami przeznaczonymi dla zwierząt domowych (z wyłączeniem obrotu tymi paszami prowadzonego przez zakłady lecznicze dla zwierząt);
• kontrolę oznakowania żywności GMO oraz wprowadzanych do obrotu produktów GMO.

Wyniki kontroli IJHARS za 2020 r.

W 2020 r. IJHARS podczas planowych kontroli skontrolowała ponad 1700 podmiotów działających na rynku spożywczym. Wszystkie kontrole planowe prowadzone były
u producentów artykułów rolno-spożywczych, a w drugim półroczu 2020 r. (z związku z  przejęciem zadań od Inspekcji Handlowej) przeprowadzono je również na etapie handlu detalicznego (w przypadku wyrobów garmażeryjnych dodatkowo w  punktach gastronomicznych).

Zakres tematyczny kontroli ustalono na podstawie analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa, która obejmowała wyniki dotychczasowych kontroli i stwierdzane nieprawidłowości, udział poszczególnych grup produktów w rynku (w tym wielkość spożycia i znaczenie w diecie) oraz propozycje zgłoszone przez inne instytucje.

Sprawdzono jakość handlową pieczywa, przetworów warzywnych, napojów bezalkoholowych, tłuszczów do smarowania, piwa, jaj, mięsa i jego przetworów, wyrobów ciastkarskich i  cukierniczych, wina, wyrobów garmażeryjnych, olejów roślinnych (w tym oliwy z oliwek), ziół i przypraw, przetworów zbożowych, przetworów rybnych, przetworów mlecznych, miodu, fermentowanych napojów winiarskich, dań dla dzieci, a także świeżych owoców i warzyw oraz ziemniaków. Ponadto zweryfikowano oznakowanie soków i nektarów, syropów owocowych, cukru, wyrobów mlekopodobnych oraz słonych przekąsek.

Ogółem w wyniku planowych kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, przeprowadzonych na rynku krajowym w 2020 r. stwierdzono:

• 1,5% skontrolowanych partii artykułów rolno-spożywczych nie odpowiadało deklarowanym cechom organoleptycznym; w porównaniu do 2019 r. udział partii nieodpowiadających określonym cechom organoleptycznym wzrósł o 0,1 p.p. (w 2019 r. wynosił 1,4%);
• 14,4% partii wyrobów zbadanych laboratoryjnie posiadało parametry fizykochemiczne niezgodne z przepisami o jakości handlowej lub z deklaracją producenta;
  w porównaniu do 2019 r. udział partii o parametrach niezgodnych zmniejszył się
  o 0,1 p.p. (w 2019 r. wynosił 14,5%);
• 21,9% skontrolowanych partii artykułów rolno-spożywczych było nieprawidłowo oznakowanych; w porównaniu do 2019 r. udział partii nieprawidłowo oznakowanych zwiększył się o 1,6 p.p. (w 2019 r. wynosił 20,3%);
• 13,0% skontrolowanych partii świeżych owoców i warzyw było niewłaściwie oznakowanych, a 0,6% partii nie spełniało wymagań jakościowych; w porównaniu do kontroli planowej prowadzonej w 2019 r. udział partii nieprawidłowo oznakowanych wzrósł o 2,1 p.p. (w 2019 r. wynosił 10,9%), natomiast udział partii nie spełniających wymagań jakościowych zmniejszył się o 0,6 p.p. (w 2019 r. wynosił 1,2%);
• 10,7% skontrolowanych partii ziemniaków było niewłaściwie oznakowanych, przy czym wszystkie partie spełniały wymagania jakościowe; w porównaniu do kontroli planowej prowadzonej w 2019 r. udział nieprawidłowości w zakresie znakowania zmniejszył się o 21,5 p.p. (w 2019 r. wynosił 32,2%).

Wyniki kontroli IJHARS za I kw. 2021 r. (wstępne dane)

W I kw. 2021 r. kontrole planowe obejmowały sprawdzenie:

• jakości handlowej przetworów warzywnych, koncentratów spożywczych (majonezy, musztardy, sosy) i jaj;
• znakowania różnego asortymentu produktów sprzedawanych luzem lub pakowanych na życzenie konsumenta w miejscu sprzedaży (pieczywo, ciastka i ciasta, mięso i wędliny, sery, ryby mrożone).

W przypadku przetworów warzywnych i koncentratów spożywczych kontrole przeprowadzono u producentów i w sklepach, w przypadku jaj i produktów luzem tylko
w sklepach. Ogółem skontrolowano 490 podmiotów, w tym 366 sklepów i 124 producentów.

Ogółem w wyniku planowych kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, przeprowadzonych na rynku krajowym w I kw. 2021 r. stwierdzono:

• 1,6% skontrolowanych partii artykułów rolno-spożywczych nie odpowiadało deklarowanym cechom organoleptycznym;
• 12,7% partii wyrobów zbadanych laboratoryjnie posiadało parametry fizykochemiczne niezgodne z przepisami o jakości handlowej lub z deklaracją producenta;
• 36,2% skontrolowanych partii artykułów rolno-spożywczych było nieprawidłowo oznakowanych.

Do końca roku kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych będzie realizowana podobnie jak od lipca 2020 roku, tj. zarówno na etapie sprzedaży detalicznej konsumentowi finalnemu jak i u producentów oraz swoim zakresem będzie obejmować wszystkie aspekty jakości handlowej, tj. ocenę organoleptyczną, badania fizykochemiczne oraz prawidłowość oznakowania. Zakres badań wykonywanych w produktach pobranych podczas kontroli w sklepach będzie dotyczył przede wszystkim tych parametrów jakościowych, które umożliwią wykrycie ich zafałszowania.