Wyniki kontroli przeprowadzonych przez Inspekcję JHARS w I kwartale 2013 roku

I. Cel kontroli

W I kwartale 2013 roku Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przeprowadziła kontrole w zakresie jakości handlowej przetworów z mięsa czerwonego (ze  szczególnym uwzględnieniem kiełbas homogenizowanych i drobno rozdrobnionych, wyrobów podrobowych, produktów blokowych oraz konserw typu pasztet), jaj, makaronu (w tym makaronu bez dodatku jaj oraz z dodatkiem jaj w różnej postaci), wyrobów czekoladowych (w tym kakao, czekolady oraz wyrobów w czekoladzie), oliwy z oliwek, a także świeżych owoców i warzyw (w  tym głównie jabłek, gruszek, owoców cytrusowych, owoców kiwi, winogron, pomidorów oraz papryki).

Przeprowadzone kontrole miały na celu sprawdzenie, czy artykuły rolno-spożywcze spełniały wymagania w zakresie jakości handlowej określone w przepisach o jakości handlowej oraz dodatkowe wymagania dotyczące tych artykułów, jeżeli ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta. W trakcie kontroli sprawdzono trzy podstawowe elementy jakości handlowej, tj. cechy organoleptyczne (m.in. wygląd, smak, zapach, barwę), parametry fizykochemiczne (m.in. zawartość tłuszczu, cukru, wody) oraz znakowanie produktów żywnościowych.

II. Zakres kontroli

Kontrole przeprowadzono w 497 podmiotach, w tym u:

• § 170 podmiotów zajmujących się obrotem świeżymi owocami i warzywami,
• § 146 producentów przetworów z mięsa czerwonego,
• § 67 producentów makaronu,
  • § 63 podmiotów zajmujących się sortowaniem, znakowaniem i pakowaniem jaj,
  • § 46 producentów wyrobów czekoladowych,
    • § 5 podmiotów wprowadzających do obrotu oliwę z oliwek.

Kontrolą objęto w zakresie:

1. cech organoleptycznych - 881 partii produktów, w tym:

• 467 partii przetworów z mięsa czerwonego,
• 167 partii jaj,
• 166 partii makaronu,
• 81 partii wyrobów czekoladowych;

2. parametrów fizykochemicznych - 711 partii produktów, w tym:

• 439 partii przetworów z mięsa czerwonego,
• 168 partii makaronu,
• 92 partie wyrobów czekoladowych,
  • 12 partii oliwy z oliwek;

3. znakowania - 1211 partii produktów, w tym:

• 452 partie przetworów z mięsa czerwonego,
• 398 partii jaj,
• 187 partii makaronu,
• 160 partii wyrobów czekoladowych,
• 14 partii oliwy z oliwek.

Ponadto kontrolą objęto 2 085 partii świeżych owoców i warzyw w zakresie znakowania, pozostałych wymagań określonych w normach (tj. wymagań minimalnych, wymagań dotyczących dojrzałości, klasyfikacji, wielkości i prezentacji) oraz dokumentacji towarzyszącej.

III. Wyniki kontroli

W porównaniu do wyników poprzednich kontroli jakość handlowa poszczególnych grup artykułów rolno-spożywczych kształtuje się następująco:

1. W zakresie cech organoleptycznych odnotowano spadek udziału partii zakwestionowanych w  przypadku makaronu (o 0,8 p.p.). Wzrósł natomiast odsetek zakwestionowanych partii jaj (o  1,8 p.p.).

W przypadku makaronu stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły przede wszystkim niezgodnego z deklaracją wyglądu przed i po ugotowaniu. Natomiast jaj kwestionowano głownie z powodu brudnej, zniekształconej i uszkodzonej skorupy jaj.

W przypadku przetworów z mięsa czerwonego i wyrobów czekoladowych nie stwierdzono nieprawidłowości w przedmiotowym zakresie.

1. Mniejszy udział liczby partii o niezgodnych z deklaracją parametrach fizykochemicznych stwierdzono w przypadku makaronu (o 8,9 p.p.) i wyrobów czekoladowych (o 2,3 p.p.). Pogorszenie jakości handlowej w przedmiotowym zakresie odnotowano natomiast w przypadku przetworów z mięsa czerwonego (o 7,8 p.p.).

Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.: zaniżonej zawartości składnika jajecznego w  makaronie jajecznym, obecności niedeklarowanego tłuszczu roślinnego innego niż tłuszcz kakaowy oraz niewłaściwej deklaracji zawartości składnika charakterystycznego (w przypadku wyrobów czekoladowych), a także obecności niedeklarowanych surowców pochodzenia zwierzęcego, azotanów i azotynów oraz fosforanów (w przypadku przetworów z mięsa czerwonego).

W przypadku oliwy z oliwek nie stwierdzono nieprawidłowości w przedmiotowym zakresie.

Wystąpienie nieprawidłowości w zakresie cech organoleptycznych i parametrów fizykochemicznych może świadczyć o błędach popełnionych podczas procesu technologicznego, w tym stosowaniu surowca o niskiej jakości czy nieprzestrzeganiu receptur.

1. Udział partii nieprawidłowo oznakowanych zmniejszył się w przypadku oliwy z oliwek (o 30,1 p.p.), wyrobów czekoladowych (o 14,8 p.p.) i przetworów z mięsa czerwonego (o 0,4 p.p.), wzrósł natomiast w przypadku jaj (o 3,9 p.p.).

W przypadku makaronu udział partii zakwestionowanych w przedmiotowym zakresie pozostał na takim samym poziomie.

Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły głównie wprowadzania konsumenta w błąd odnośnie charakterystyki środków spożywczych, w tym ich:

-        rodzaju (np. stosowanie określenia „szynka” dla produktu blokowego o rozdrobnionym wsadzie miesno-tłuszczowym),

-        składu (np. brak w wykazie składników wszystkich surowców użytych do produkcji lub podanie w wykazie składników surowców, które nie były faktycznie stosowane),

-        metod wytwarzania (np. użyto określeń tupu „tradycyjna”, „domowy”, „wiejska” przy braku dokumentów potwierdzających tradycyjne metody wytwarzania oraz stosowaniu aromatów dymu wędzarniczego, glutaminianu sodu, mięsa oddzielonego mechanicznie, koncentratu białka sojowego, gotowych półproduktów, itp.).

Nieprawidłowości dotyczące znakowania wynikają zarówno z nieznajomości przepisów, nieprawidłowej ich interpretacji, jak również z celowego działania producentów, którzy świadomie wprowadzają w błąd konsumenta poprzez zamieszczanie na opakowaniu nieprawdziwych informacji.

W odniesieniu do świeżych owoców i warzyw odnotowano wzrost udziału partii zakwestionowanych w zakresie wymagań jakościowych (o 1,9 p.p.) i znakowania (o 1,4 p.p.). Kontrolowane partie najczęściej kwestionowano z uwagi na niespełnienie wymagań minimalnych oraz wymagań dotyczących prezentacji, a także brak informacji o kraju pochodzenia bądź podanie błędnych informacji w tym zakresie.

IV. Sankcje

W związku ze stwierdzonymi w trakcie kontroli nieprawidłowościami wojewódzcy inspektorzy JHARS:

• wydali 97 decyzji administracyjnych, w tym:

-          27 decyzji nakładających kary pieniężne na łączną kwotę 35,4 tys. zł,

-          52 decyzje nakazujące poddanie produktów zabiegom prawidłowego oznakowania,

-          18 decyzji zakazujących wprowadzenia do obrotu artykułów rolno-spożywczych,

• przekazali 173 zalecenia pokontrolne,
• nałożyli 132 grzywny w drodze mandatów karnych na łączną kwotę 27,5 tys. zł.