Tworzymy grupę ekspertów ds. chowu bydła opasowego i produkcji żywca wołowego wysokiej jakości

11-01-2017

Początek roku to dobry powód do przeprowadzenia analiz i oceny działań podejmowanych w ubiegłych latach, we własnym gospodarstwie. Warto również pokusić się o analizę sytuacji na całym rynku, aby określić najbardziej korzystne, możliwe kierunki rozwoju gospodarstwa. W 2016 r. rynkiem najbardziej stabilnym pod względem wahań cen był rynek żywca wołowego. Niskie ceny uzyskiwane za mleko w 2015 roku oraz w pierwszym półroczu 2016 roku stały się bodźcem do zmiany kierunku produkcji na produkcję mięsa. Obiecująco wyglądają również perspektywy dla runku wołowiny w tym roku.

Unijny eksport żywego wołowego będzie stale ulegał wzrostowi z powodu utrzymującego się wysokiego popytu w regionie Morza Śródziemnego. Od stycznia do lipca br. eksport bydła wzrósł o 34% w porównaniu do 2015 r. Rejon basenu Morza Śródziemnego koncertuje 65% całkowitego eksportu Wspólnoty. Głównymi odbiorcami z tego regionu są: Turcja – 186 tys. sztuk, Izrael – 95 tys. i Liban – 90 tys. sztuk.

Otwierają się nowe kierunki eksportowe do takich krajów jak: Izrael – wzrost o 400% tj. 5,3 tys. t, Wybrzeże Kości Słoniowej – o 175% tj. o 2,6 tys. t i Wietnam o 300% tj. o 3 tys. t – prognozują analitycy Komisji Europejskiej. Jednocześnie szereg dwustronnych inicjatyw podjętych przez unijnego komisarza ds. rolnych (Phila Hogana) spowodowało możliwość otworzenia nowych rynków eksportowych, co w najbliższej przyszłości ma dodatkowo wesprzeć unijny eksport.

To bardzo dobry moment na rozwój lub rozpoczęcie hodowli bydła mięsnego, produkcji żywca wołowego. Należy jednak zwrócić uwagę, że przede wszystkim produkcja wołowiny  wysokiej jakości, którą zainteresowani będą zagraniczni kontrahenci, jest kierunkiem perspektywicznym, umożliwiającym uzyskiwanie wyższych niż standardowo zysków.

Konieczne staje się więc profesjonalne podejście do prowadzonej produkcji.

Cykl szkoleń „System QMP, profesjonalne doradztwo szansą zwiększenia opłacalności produkcji bydła opasowego” zorganizowanych w grudniu 2016 r w Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, w Poznaniu i w Krakowie  to pierwszy krok w tworzeniu grupy doradców terenowych ds. chowu bydła mięsnego i produkcji żywca wołowego, których obecność w terenie ma być kolejnym ułatwieniem w dostępie do najnowszej wiedzy na ten temat.

Stworzenie grupy ekspertów ds. chowu bydła mięsnego jest koncepcją stworzoną przez Polskie Zrzeszenie Producentów Bydła Mięsnego oraz CDR w Brwinowie. Zgodnie z tą koncepcją przeszkoleni doradcy będą współpracować z hodowcami bydła mięsnego na terenie całego kraju dostarczając im niezbędnej wiedzy potrzebnej do produkcji wysokiej jakości żywca wołowego. To działanie ma zarówno podnieść opłacalność ekonomiczną gospodarstw produkujących bydło mięsne jak również przyczynić się do wzrostu spożycia wołowiny w Polsce. Obecnie spożycie wołowiny w Polsce wynosi 1,3 kg rocznie na osobę. To bardzo mało w porównaniu ze średnią unijną, która wynosi ok. 15 kg na osobę w ciągu roku. Zdaniem konsumentów podstawowymi barierami dla wzrostu spożycia tego gatunku mięsa jest jego  wysoka cena oraz brak pewności, że zakupiony produkt będzie cechował się odpowiednią jakością i walorami smakowymi. Konsument chciałby być pewny, że jakość kupowanej wołowiny  będzie charakteryzowała powtarzalność.  

Dlatego PZPBM wprowadziło system QMP uznany decyzją Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2008 roku jako pierwszy krajowy system jakości mięsa wołowego. Stawia on wymagania dotyczące jakości sprzedawanego pod tym oznaczeniem mięsa na każdym etapie produkcji. Do systemu QMP należą wytwórcy pasz, producenci bydła mięsnego, przewoźnicy żywca oraz przetwórcy mięsa.

Członek Systemu QMP-Bydło (producent bydła) stosuje dobrowolnie zasady szczególnego doboru zwierząt do systemu, metod ich utrzymania oraz żywienia przy czym zobligowany jest do zapewnienia zwierzętom odpowiednich warunków a najważniejsze z nich to:

• Do systemu kwalifikują się zwierzęta ściśle określonych ras bydła (Limousine – LM, Charolaise – CH, Angus – AN i AR, Hereford – HH, Salers – SL, Simentaler – SM) oraz krzyżówek: mieszańców mięsnych – MM, w których materiał ojcowski pochodzi od buhajów ras mięsnych.
• Każda sztuka bydła ma otrzymywać zgodną z wszelkimi właściwymi aktami prawnymi w Polsce i UE dawkę żywieniową, która wystarcza do utrzymania pełnego zdrowia i jest odpowiednia dla jej stanu fizycznego oraz statusu produkcyjnego.
• Żywienie powinno być zbilansowane, co pozwoli osiągnąć odpowiednią masę tuszy w młodym wieku zwierząt.
• Każde zwierzę powinno być w pełni możliwe do zidentyfikowania na każdym etapie obrotu.
• Bydła nie można trzymać na uwięzi.
• Wszystkie osoby zaangażowane w prowadzenie gospodarstwa powinny umieć obchodzić się z bydłem. Są zobowiązane na każdym etapie produkcji działać tak, by nie naruszać dobrostanu zwierząt.

Warto pamiętać, ze spełnienie danych warunków oraz uzyskanie certyfikatu pozwala na uzyskanie wyższych cen za bydło od tych, standardowo oferowanych w skupach. Ceny za bydło pochodzące z Systemu QMP oscylowały przez cały rok 2016, na poziomie około 15 zł/ kg WBC netto.

Członkowie Systemu QMP-Pasze to producenci i dostawcy materiałów paszowych, mieszanek paszowych, mieszanek paszowych dietetycznych, dodatków paszowych, premiksów i pasz leczniczych dla członków oraz uczestników Systemu QMP. Najważniejsze wymagania stawiane producentom pasz będącym w Systemie QMP-Pasze to:

• Dostarczane pasze mają być zgodne ze specyfikacją dla bydła. Członek programu musi mieć pełną wiedzę na ich temat.
• Produkowane dodatki i mieszanki paszowe dietetyczne są monitorowane i badane w upoważnionych laboratoriach.
• Wymagane jest pisemne postępowanie identyfikacji dla wszystkich materiałów paszowych i gotowych produktów.
• Członkowie Systemu QMP – Pasze są zobligowani posiadać program kontroli jakości opracowany w formie pisemnej

Częścią Systemu QMP jest również System QMP-Transport. Transport bydła zgodnie z wymaganiami Systemu QMP ma zagwarantować dobrostan zwierząt. Najważniejsze z wymagań stawianych członkom Systemu QMP-Transport jest:

• Wszyscy członkowie systemu są zobowiązani zapewnić zwierzętom dobrostan zgodnie z prawodawstwem europejskim.
• Pracownicy obsługujący transport muszą posiadać odpowiednie uprawnienia i licencje potwierdzające poziom ich kompetencji, przechodzić wymagane szkolenia oraz przestrzegać wysokich wymagań Systemu QMP – Transport.
• Bydło należy umieszczać w zagrodach o odpowiedniej wielkości, zgodnie z wymaganiami dla dobrostanu zwierząt.
• Zwierzęta muszą być załadowywane i rozładowywane ostrożnie, w spokojnej atmosferze i przy użyciu odpowiedniego sprzętu, aby zminimalizować ryzyko uszkodzeń ich ciała.
• Zagęszczenie zwierząt podczas transportu powinno spełniać wysokie wymagania Systemu QMP – Transport.
• Wszystkie pojazdy i naczepy używane do transportu bydła mają być sprawne, odpowiednio wentylowane, regularnie konserwowane i serwisowane, czyszczone oraz poddawane dezynfekcji zgodnie z aktualną legislacją.
• Kierowcy powinni być świadomi odpowiedzialności za dobrostan każdego zwierzęcia, które transportują. Mają prawo odmówić przewozu zwierząt nienadających się do transportu.
• Kierowcy są zobowiązani stosować technikę jazdy umożliwiającą zachowanie zwierząt w dobrostanie. Oceniają na bieżąco wszystkie potencjalne zagrożenia, unikając ostrego hamowania i szarpnięć. Pokonują wszelkie zakręty w sposób płynny i łagodny.

Ostatnim przed konsumentem ogniwem łańcucha Systemu QMP są standardy Systemu QMP - Mięso. Stawiają one kilkaset szczegółowych wymagań swoim członkom. Najważniejsze z nich w okresie od transportu do uboju to:

• W gospodarstwie, punkcie gromadzenia zwierząt, podczas transportu do ubojni i na miejscu w ubojni należy obchodzić się ze zwierzętami z należytą dbałością i przez cały czas mieć wzgląd na ich dobrostan.
• Zwierzęta powinny zostać wyładowane niezwłocznie po dotarciu na miejsce uboju za pomocą odpowiednich ramp wyładunkowych.
• Kojce, przegrody i przejścia muszą być zaprojektowane, zbudowane i utrzymane w taki sposób, aby zminimalizować ryzyko stresu lub zranienia zwierząt. Powinny być także skutecznie czyszczone.
• Po wyładunku zwierzęta powinny zostać rozmieszczone i utrzymywane w czystych kojcach oraz w tych grupach, w których były transportowane.
• Ubojnie i zakłady rozbioru muszą być zlokalizowane na terenie Unii Europejskiej i spełniać wszelkie wymagania prawa. Zakłady mają mieć wdrożony w pełni udokumentowany i sprawny System HACCP. Pozwala on eliminować wszelkie potencjalne zagrożenia mikrobiologiczne, chemiczne oraz fizyczne.
• Pracownicy ubojni są zobligowani opanować wiedzę dotyczącą zapewnienia dobrostanu zwierząt oraz stosować praktyki gwarantujące zwierzętom humanitarne traktowanie i minimalizujące stres podczas wyładunku i przetrzymywania.
• Zwierzętom przetrzymywanym w ubojni dłużej niż przez 12 godzin należy podawać wodę i pokarm z odpowiednią częstotliwością.
• Zwierzęta są uśmiercane zgodnie z obowiązującym prawem po uprzednim ogłuszeniu, w sposób humanitarny, przy minimalnym stresie, w warunkach należytej dbałości i względu na ich dobrostan. Zakazane jest m.in. uderzanie lub kopanie zwierząt, stosowanie nacisku w sposób powodujący ból lub cierpienie, zawieszanie zwierząt za pomocą urządzeń mechanicznych, podnoszenie lub ciągniecie zwierząt za głowę, uszy, rogi, nogi, ogon lub sierść.
• Ubój zwierząt powinien następować partiami. Zwierzęta z gospodarstw zatwierdzonych w Systemie QMP mają być przypisane do jednej partii i oddzielone od zwierząt pochodzących z gospodarstw niezatwierdzonych w Systemie QMP.
• Po wytrzewieniu i oznakowaniu półtusze należy niezwłocznie przetransportować do chłodni. Procedura schładzania ma gwarantować, że w ciągu pierwszych 10 godzin po uboju temperatura mięśni w tuszach nie spadnie poniżej +10 °C. Następnie temperatura mięśni głębokich tuszy ma zostać jak najszybciej zredukowana do przedziału od 0 °C do 7 °C.

W okresie od chłodzenia tusz do pakowania mięsa:

• Tusze i półtusze muszą być w magazynie chłodniczym wyraźnie oznakowane jako zatwierdzone w Systemie QMP.
• Rozbiór mięsa należy przeprowadzać w higienicznych warunkach i odpowiednio szybko. Pozwala to uniknąć zanieczyszczenia mięsa i rozwoju niepożądanych mikroorganizmów. Temperatura wołowiny nie powinna wzrosnąć podczas rozbioru powyżej 7 °C. Temperatura powietrza w pomieszczeniu rozbioru musi być utrzymana poniżej 12 °C.
• Po wydzieleniu elementów tuszy i półtuszy należy je schłodzić i przechowywać w otoczeniu zapewniającym temperaturę w mięśniach głębokich na poziomie od 0 °C do 4 °C.
• Każdy zakład pracujący w Systemie QMP musi mieć wdrożoną procedurę dojrzewania mięsa (z określonym minimalnym czasem dojrzewania i gwarantowaną przydatnością mięsa do spożycia). Zakład wprowadzający wołowinę Systemu QMP do łańcucha dystrybucji ma zagwarantować, że wołowina jest dostarczana do sprzedaży detalicznej po wymaganym okresie dojrzewania.
• W przypadku, gdy elementy mają być pakowane próżniowo, powinno to nastąpić niezwłocznie po odkostnieniu i oczyszczeniu. Jeżeli element został odkostniony częściowo, krawędzie kości nie mogą wystawać, co pozwoli uniknąć rozszczelnienia opakowania.
• Należy stosować opakowania niezwrotne zewnętrzne nowe, czyste i przeznaczone do pakowania żywności.
• Mięsu w opakowaniach trzeba zapewnić ochronę przed niekorzystnym działaniem otoczenia (czynników fizycznych, wilgoci itp.).
• Opakowania detaliczne z mięsem wyprodukowanym w Systemie QMP muszą mieć dokładnie opisaną zawartość i oznaczoną datę przydatności mięsa do spożycia. Należy na nich umieścić zalecenia dotyczące przechowywania w warunkach domowych oraz dane producenta. Poza tym muszą być oznakowane znakiem System QMP, a także spełniać wymogi określone w odpowiednich przepisach.
• Producent ma dowieść pełnej i jednoznacznej możliwości zidentyfikowania każdej partii mięsa na każdym etapie produkcji oraz odtworzenie przebiegu procesu chowu zwierzęcia lub grupy zwierząt do momentu wysyłki lub sprzedaży.
• Każdy produkt opatrzony etykietą ze znakiem System QMP powinien spełniać wymogi określone w Systemie QMP, może zawierać tylko mięso zwierząt zarejestrowanych w systemie gwarantowanego pochodzenia i wyprodukowane zgodnie z wymogami Systemu QMP.

Wszyscy członkowie Systemu QMP muszą spełniać standardy jakościowe wydane przez Komitet Techniczny Systemu QMP. Mają również obowiązek co roku poddawać się certyfikacji i kontroli przez wyznaczoną niezależną jednostkę certyfikującą.

Dzięki starannie wyselekcjonowanym gatunkom bydła, pochodzącym od uznanych producentów, humanitarnym metodom uboju i transportu, a także wysokim standardom przechowywania mięsa, konsumenci wybierający wołowinę spod znaku QMP mają gwarancję, że mięso odznaczać się będzie nie tylko wysoką i co najważniejsze powtarzalną jakością ale również kruchością i soczystością.

Wołowina QMP znakomicie wpisuje się w coraz bardziej popularne na naszym rynku trendy i kulinarne upodobania Polaków, w których coraz większą uwagę przywiązuje się do miejsca pochodzenia i restrykcyjnych standardów produkcji żywności. Ścisły system kontroli QMP zapewniający wysokie standardy i wyjątkowe właściwości mięsa, ma duże szanse by przekonać Polaków do dobrej wołowiny przywrócić jej szczególną pozycję, którą od wieków zajmowała w rodzimej tradycji kulinarnej.

Zwiększony popyt na daną wołowinę i idąca za tym zdecydowanie wyższa cena bydła pochodzącego z Systemu QMP,  coraz bardziej widoczna jest potrzeba profesjonalnego doradztwa producentom żywca wołowego.

Zgodnie z koncepcją stworzenia grupy ekspertów ds. chowu bydła opasowego i produkcji żywca wołowego wysokiej jakości , CDR w Brwinowie wraz z PZPBM obejmuje pieczę nad ukierunkowaniem wiedzy przekazywanej doradcom jak i uaktualnieniu posiadanej już wiedzy. Spośród przeszkolonych osób powołana zostanie rada ekspertów QMP. Będzie ona odpowiedzialna za określenie celów szkoleniowych na kolejne lata a także wyłonienie liderów terenu, co zapewni większą aktywizację ekspertów. Już niebawem powstanie sieć ekspertów ds. żywca wołowego. Przeszkoleni eksperci, zostaną oznaczeni na mapach zamieszczonych na stronach Polskiego  Zrzeszenia Producentów Bydła Mięsnego i Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie co pozwoli producentom zainteresowanym przystąpieniem do Systemu QMP, jak i już uczestniczącym w nim na bezpośredni kontakt z ekspertami.

Opracowanie: Barbra Grygo przy współpracy z PZPB

Wielka Księga Wołowiny

Źródło
Centrum Doradztwa Rolniczego
http://cdr.gov.pl/