Główne kierunki hodowli kukurydzy na ziarno to ciągły wzrost wielkości, a przede wszystkim jakości plonu, bowiem ziarno musi spełniać rosnące oczekiwania przemysłu przetwórczego. Firmy nasienne starają się też, by wprowadzane na rynek nowe odmiany cechowały się podwyższoną odpornością na stresy biotyczne (choroby i szkodniki) i abiotyczne (wiatry, grad, niska/wysoka temperatura, intensywne promieniowanie słoneczne,a zwłaszcza na deficyty wody). Sezon 2015 potwierdził, iż tylko odmiany o dużej tolerancji na wysokie temperatury i suszę wydają stabilne, satysfakcjonujące producentów plony. To zadania, którym muszą sprostać hodowcy. Jednak od wyhodowania nowej odmiany do przekazania jej do sprzedaży, mija na ogół kilka lat. Proces wprowadzenia na rynek odmian jest bardzo skomplikowany i pracochłonny. Tylko właściwe połączenie wysokiego potencjału nowych mieszańców i odpowiedniej agrotechniki może zapewnić zadowalające wyniki produkcyjne. Zanim więc odmiana trafi do przetestowania przez COBORU (przed oficjalną rejestracją,), firmy nasienne badają odmiany w warunkach lokalnych oraz ustalają dla nich rekomendacje agrotechniczne. Testy te na ogół prowadzone są także i później – równolegle z testami COBORU. Aby odmiana mogła trafić do sprzedaży musi zostać zaopatrzona w swoistą „instrukcję obsługi”. Rolnik wybierając z bogatej oferty dostępnej na rynku konkretny produkt musi wiedzieć, jak z nim postępować, by osiągnąć maksymalny plon o najkorzystniejszych parametrach jakościowych. Rekomendacje obejmować muszą wszystkie aspekty uprawy. Dlatego też firmy testują nowe odmiany w wielu rejonach, by móc zalecić lokalizację uprawy, sprawdzają jaki termin siewu jest optymalny, jaka norma wysiewu najlepiej się sprawdza, opracowują technologie nawożenia oraz wydają zalecenia dotyczące ochrony pestycydowej. Doświadczenia hodowlane (prowadzone na małą skalę, w kilku tylko lokalizacjach) sprawdzają czy odmiana ma potencjał i czy jej uprawa jest możliwa w danym regionie. Doświadczenia łanowe, prowadzone na dużych powierzchniach, w wielu rejonach weryfikują prace hodowców. To właśnie podczas prowadzenia tego typu badań potwierdzana jest przydatność odmian oraz opracowywane są zalecenia agrotechniczne. Proces samej rejestracji trwa na ogół 2-3 lata, testowanie odmian oraz przygotowanie rekomendacji jest dłuższy, zajmuje firmom nasiennym średnio 5 lat.
Podstawowa różnica pomiędzy wynikami doświadczeń hodowlanych, a przygotowaniami do uprawy polowej, to zupełnie inna skala przeprowadzania doświadczeń. Hodowcy co roku otrzymują setki nowych mieszańców, które następnie testują w doświadczeniach mikropoletkowych w kilkunastu lokalizacjach w całej Europie. Lokalizacje te są tak dobrane, aby reprezentowały określone warunki produkcyjne, w których odmiany te będą uprawiane po otrzymaniu rejestracji. Z uwagi na bardzo dużą liczbę nowych mieszańców wytwarzanych co roku oraz zapotrzebowanie na ogromną powierzchnię o jednorodnych warunkach niezbędną do przetestowania nowych odmian, hodowcy testują je w układzie mikropoletek. Innym powodem przemawiającym za takim właśnie systemem jest fakt ograniczonej ilości nasion odmian na wczesnym etapie testów. Hodowcy zwracają uwagę na najważniejsze cechy użytkowe takie jak: wysokość plonu, podatność na porażenie przez choroby, cechy jakościowe. Etap ten trwa od 2 d o3 lat. Na podstawie analizy wyników tych doświadczeń, do dalszych testów wybierane są tylko najlepsze odmiany.
Wówczas trafiają one do dalszych badań do Działu Rozwoju Produktu. Na tym etapie testowane są jedynie nieliczne produkty, które wyraźnie przewyższają obecne produkty handlowe pod względem jednej lub kilku cech użytkowych. Doświadczenia te prowadzone są w warunkach produkcyjnych, w standardowej dla danego gospodarstwa agrotechnice. Testowane odmiany wysiewane są na dużych powierzchniach w dużej liczbie lokalizacji w całym kraju. Ma to na celu sprawdzenie realnej przydatności nowych odmian do uprawy w lokalnych warunkach różniących się między sobą cechami klimatycznymi i poziomem agrotechniki. W ten sposób firmy nasienne są w stanie bardzo dobrze poznać nowe odmiany, ich mocne strony i wartość gospodarczą. Mogą zaobserwować cechy, które nie zawsze są łatwe do dostrzeżenia w przypadku mikropoletek. Ten etap trwa również do 2 do 3 lat.
Doświadczenia, w których testowane są nowe odmiany możemy podzielić na dwie grupy: są to doświadczenia łanowe i agrotechniczne (ścisłe). Celem doświadczeń łanowych jest sprawdzenie przydatności odmian do uprawy w różnych rejonach Polski różniących się między sobą warunkach klimatycznymi, glebowymi i poziomem agrotechniki. Celem doświadczeń agrotechnicznych jest analiza i określenie optymalnego poziomu technologii produkcji i zaleceń agrotechnicznych pozwalających uzyskać optymalne warunki rozwoju roślin i zmaksymalizować osiągane wyniki produkcji.
Proces opracowania rekomendacji agrotechnicznych dla nowych odmian przebiega równolegle z testowaniem ich w systemie doświadczeń łanowych i trwa najczęściej 2 lata. W tym czasie wszystkie obiecujące odmiany testowane są w specjalnie zaprojektowanych doświadczeniach agrotechnicznych. Są one zlokalizowane w różnych rejonach Polski, tak aby jak najlepiej odzwierciedlić różne warunki glebowo-klimatyczne, z którymi mamy do czynienia. Odmiany testowane są w układzie losowanych bloków z powtórzeniami, aby jak najbardziej ograniczyć wpływ środowiska. W doświadczeniach tych badany jest wpływ różnych czynników agrotechniki na wysokość i jakość uzyskiwanych plonów: terminów siewu, gęstości siewu, systemu uprawy, itp. Wszystko to ma na celu dostarczenie jak najdokładniejszych rekomendacji agrotechnicznych pozwalających na maksymalizacje uzyskiwanych plonów w konkretnych warunkach uprawowych, czyli pomóc rolnikom w osiąganiu lepszych rezultatów produkcyjnych. Rekomendacje te zamieszczane są w katalogach. Tylko właściwe połączenie wysokiego potencjału nowych mieszańców i odpowiedniej agrotechniki może zapewnić zadowalające wyniki produkcyjne.
Doświadczenia łanowe przeprowadzane są w kilkudziesięciu lokalizacjach w całym kraju. Lokalizacje te są tak dobrane, aby umożliwić sprawdzenie nowych odmian we wszystkich możliwych warunkach glebowych i klimatycznych oraz w różnych systemach produkcji. Duża liczba doświadczeń pozwala na kompleksową ocenę nowych odmian, analizę statystyczną wyników oraz daje pewność, że produkty trafiające do oferty handlowej są wszechstronnie przebadane.
Wszystkie odmiany, które znajdują się w ofercie handlowej marki Dekalb w Polsce, bez względu na to czy są zarejestrowane w Polsce czy we Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych są sprawdzane i testowane w taki sam sposób. To że dana odmiana nie ma rejestracji krajowej nie znaczy, że nie była ona dostatecznie przebadana w naszych warunkach. Procedura testowania nowych odmian jest jedna i ta sama. Do sprzedaży trafiają jedynie najlepsze i wszechstronnie przebadane produkty.
Cechy odmian, na które powinniśmy zwrócić uwagę przy ich wyborze to przede wszystkim te, które zapewniają wysokość plonu. Jednak równie ważna jest wierność i stabilność plonowania szczególnie w latach o nietypowym przebiegu pogody. Niektóre odmiany charakteryzują się zwiększoną tolerancją na wysokie temperatury i suszę. Zapewniają one rolnikom dużo większy poziom bezpieczeństwa, niż odmiany standardowe. Mieliśmy tego przykład w trudnym sezonie 2015, w którym świetnie sprawdziły się właśnie odmiany o profilu HD (tolerujące wysokie temperatury i suszę).
Jak widać proces ustalania rekomendacji agrotechnicznych dla nowych odmian jest procesem długotrwałym i bardzo skomplikowanym. Jednak tylko kilkuletnie doświadczenia i weryfikacja mogą dać pewność, że wybrana odmiana będzie odpowiednia do uprawy na konkretnych plantacjach.
Anna Rogowska
Agencja Prasowa Jatrejon
