Przy zakupie nasion konkretnej odmiany firmy nasienne przekazują rolnikom stosowne rekomendacje agrotechniczne. Jest to pewnego rodzaju „instrukcja obsługi” materiału siewnego, która niezbędna jest producentowi, by wiedział jak poprowadzić daną odmianę, by wydobyć z niej maksymalny potencjał plonotwórczy.
Hodowcy tworzą nowe odmiany posiadające pożądane przez rynek cechy, takie jak wyższa zimotrwałość, lepsza tolerancję na choroby czy wyższa odporność na pękanie łuszczyn i osypywanie się nasion. Proces tworzenia odmian jest niezwykle skomplikowany i pracochłonny. Zanim odmiana zostanie zarejestrowana przez COBORU i trafi do dystrybucji mija kilka lat. Równolegle z procesem rejestracji firmy hodowlano-nasienne prowadzą badania odmian, testują je w warunkach lokalnych, ustalają zasady agrotechniki. Zanim odmiana trafi do rolnika opracowuje się dla niej rekomendacje agrotechniczne, które obejmują wszystkie aspekty uprawy, począwszy od zalecanej lokalizacji, terminu siewu, obsady, technologii nawożenia, ochrony przeciwko patogenom, aż po zbiór. Doświadczenia hodowlane pokazują jaki dana odmiana ma potencjał czy w ogóle nadaje się do uprawy w danym regionie – testuje się podstawowe parametry odmiany, natomiast doświadczenia łanowe weryfikują wyniki prac hodowców. Podczas uprawy produkcyjnej, na dużej powierzchni, dodatkowo testowana jest ich przydatność oraz ustalane są rekomendacje agrotechniczne. Testuje się odmiany w warunkach polowych. Na ogół najważniejszym kryterium jest plon. W przypadku rzepaku ozimego bada się także zawartość tłuszczu w nasionach, zimotrwałość i tolerancję na choroby. Doświadczenia przeprowadza się na różnych rodzajach gleb, od najsłabszych do najlepszych, w różnych regionach naszego kraju. Doświadczenia łanowe prowadzone są w różnych kierunkach. Przede wszystkim ustala się jaka technologia nawożenia jest najbardziej efektywna dla konkretnej odmiany. Bada się także wpływ regulatorów wzrostu i termin ich zastosowania na kondycję roślin. Testuje się gęstość siewu. Zimotrwałość. Ustala zalecenia dotyczące lokalizacji upraw. Proces ustalania zasad agrotechniki na ogół trwa równolegle do procesu rejestracji.
Nie wszystkie odmiany dostępne na terenie naszego kraju zostały jednak zarejestrowane w Polsce. Te zarejestrowane we Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych są także dostępne na polskim rynku. Warto wybierać takie, które otrzymały rekomendacje COBORU, tzn. zostały wpisane na listę odmian zalecanych do uprawy na terenie Polski ( DK Explicit) – badania rozpoznawcze COBORU potwierdziły ich wysoki potencjał plonotwórczy i bardzo dobrą adaptację do warunków lokalnych.
Producenci rzepaku coraz częściej rezygnują z uprawy tradycyjnych, liniowych odmian i decydują się na mieszańce. Różnice w zaleceniach agrotechnicznych dla odmian liniowych i hybryd są znaczne. Przede wszystkim obsada. Normy wysiewu są zdecydowanie niższe dla hybryd – 35-50 nasion/m². Tradycyjne odmiany liniowe to 50-70 nasion/m². Jeśli chodzi o termin siewu, to mieszańce cechują się bardzo dobrym jesiennym wigorem, co oznacza, że znoszą opóźnienia w terminie siewu. Decydując się na wybór tych odmian zapewniamy sobie szersze „okno siewu”. Większy wigor i silniejszy system korzeniowy pozwala uprawiać je stosując różnego typu uproszczenia, jak choćby uprawa bez orki czy pasowa.
Na przykład DK Extorm to mieszaniec polecany do uprawy we wszystkich regionach Polski, który należy wysiewać we wczesnym lub optymalnym terminie dla danego regionu. Odmiana ta cechuje się bardzo wysokim i wyjątkowo stabilnym plonem oraz podwyższoną odpornością na osypywanie nasion. Norma wysiewu wynosi 45-50 nasion/m² (obsada docelowa 40-45 roślin/m²). W celu uzyskania maksymalnej ilości rozgałęzień bocznych z dużą ilością łuszczyn należy zachować zalecaną obsadę roślin stosując regulatory wzrostu. Dodatkowo w szczegółowych zaleceniach, które zawarte są w katalogu odmian podawane są jeszcze rekomendowane dawki nawozów, herbicydów, fungicydów i insektycydów czy nawet preparatów do desykacji.
Proces ustalania rekomendacji agrotechnicznych dla rzepaku jest żmudny, pracochłonny i czasochłonny. Jednak tylko kilkuletnie testowanie odmian, w różnych warunkach i na różnych glebach daje możliwość ich poznania i określenia, które z nich dadzą najwyższy i najlepszy jakościowo plon na konkretnej plantacji przy przestrzeganiu wszystkich rekomendacji.
Anna Rogowska
