Wszyscy zastanawiamy się nad kondycją polskiej branży rolno-spożywczej i wizją jej dalszego rozwoju oraz działań, które wszyscy operatorzy tego rynku mogą i powinni podejmować aby wartość dodana tworzona przez ten sektor, a co za tym idzie dochody rolników i firm przetwórczych były jak największe. Rozważając takie działania warto popatrzeć na to, jakie czynniki będą kształtować sytuację dochodową w rolnictwie. Moje doświadczenie zawodowe i subiektywna ocena wskazuje na następujące uwarunkowania rozwoju branży:
- Postępująca globalizacja rynków a obecnie wojny handlowe
- Dyktat sieci handlowych w łańcuchu marketingowym produktów spożywczych
- Rosnący udział rynku HORECA w sprzedaży żywności
- Rozwijające się rynki azjatyckie
- Zmieniający się konsument i jego wymagania (dobrostan zwierząt, produkty bez/z, czysta etykieta)
- Rosnące regulacje w zakresie warunków ochrony środowiska – ślad CO2
- Rosnące wymagania w zakresie dobrostanu zwierząt
- Niejasna przyszłość UE i CAP
Te czynniki powodują, że rentowność produkcji rolniczej i przetwórstwa spada. Oznacza to, że rolnik czy przetwórca aby zarobić tyle samo musi produkować coraz więcej oraz szukać możliwości redukowania i optymalizowania kosztów na każdym etapie wytwarzania produktu. Na początku mojej kariery zawodowej, w połowie lat 90-siątych szacowaliśmy, że minimalna liczba krów w gospodarstwie mleczarskim zapewniająca dochodowość wynosi 9 sztuk. Dzisiaj to już jest wielokrotnie więcej. Poza skalą produkcji ważna jest też technologia i dobra praktyka produkcyjna, które mają zasadniczy wpływ na koszty produkcji. Jestem przekonany, że innowacje w rolnictwie będą w przyszłości decydowały o sukcesie finansowym rolnika. Wydaje się, że mamy dzisiaj dobry klimat dla innowacji na różnych poziomach łańcucha spożywczego. Komisja Europejska kładzie olbrzymi nacisk na wdrażanie innowacji oraz w coraz większym stopniu finansuje rozwiązania innowacyjne. Innowacje są jednym z elementów Planu dla Wsi.
Tworzy się w Polsce sieć partnerów instytucjonalnych działających na rzecz innowacji. Wielkopolska Izba Rolnicza bierze w tym procesie aktywny udział. Jesteśmy partnerem projektu Inno4Grass finansowanego w ramach unijnego programu Horyzont 2020. Projekt realizowany jest przez 20 partnerów z 7 krajów. Projekt skupia się na innowacyjnych rozwiązaniach w zakresie produkcji pasz dla zwierząt na trwałych użytkach zielonych – łąkach i pastwiskach. Użytki te stanowią doskonałe i tanie źródło paszy pod warunkiem, że są właściwie zarządzane. Dodatkowo odpowiadają na potrzeby konsumentów związane z dobrostanem zwierząt. Klienci coraz częściej sięgają po produkty mleczne, jeśli wiedzą, że zostały one wyprodukowane z mleka od krów przebywających na pastwiskach. Ważnym aspektem tego projektu jest współpraca nauki z praktyką. Projekt pokazuje innowacje wymyślone i stosowane przez konkretnych rolników oraz stawia na ich upowszechnienie oraz dalsze udoskonalenie przez świat nauki.
W październiku w ramach projektu odbyły się dwa bardzo ciekawe spotkania z cyklu „Nauka i Praktyka”. Spotkania były zorganizowane przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, który jest naukowym partnerem projektu w Polsce. Spotkania pokazały, jak ważne jest właściwe wykorzystanie zasobów trwałych użytków zielonych w zależności od modelu produkcji mleka w konkretnym gospodarstwie, konkretnych warunkach przyrodniczych i dla konkretnej rasy krów.
W gospodarstwie Pana Mariusza Dudy obserwowaliśmy bardzo intensywny model produkcji mleka. Pasza z łąk stanowiła tam dodatek do żywienia opartego o kukurydzę i crm. Rolnik osiąga bardzo wysokie wyniki produkcyjne, co pokazuje wydajność od sztuki na poziomie 10 800 l mleka rocznie. Produkowana sianokiszonka musi być zatem najwyższej jakości. W tym celu Pan Mariusz wraz ze swoim ojcem skonstruowali aerator przeznaczony do napowietrzania darni. W efekcie jego zastosowania w gospodarstwie możliwa jest produkcja większych ilości paszy podstawowej dla bydła, poprawa jej jakości poprzez lepszy skład botaniczny runi oraz lepsze wykorzystanie stosowanych nawozów.
W Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym w Brodach stosowany jest natomiast półdzienny wypas krów na trwałych użytkach zielonych położonych w bliskim sąsiedztwie zabudowań gospodarskich. Gospodarstwo posiada krowy z dolewem rasy Jersey oraz szwedzkiej czerwonej. Zwierzęta te lepiej czują się na pastwiskach w porównaniu z czystymi HF-ami. Wydajność od krowy jest niższa i wynosi 9 000 l mleka rocznie ale naturalne zasoby gospodarstwa w postaci pastwisk są bardzo dobrze wykorzystane co przekłada się na efekty ekonomiczne.
Szczegółowe opisy tych gospodarstw oraz szeregu innych innowacji w zakresie produkcji pasz na łąkach i pastwiskach znajdziecie Państwo na stronie internetowej projektu: www.inno4grass.eu/pl. Zachęcamy do lektury opisów innowacyjnych gospodarstw rolnych z całej Europy. Myślę, że mogą one Was zainspirować do wdrażania innowacji w swoich gospodarstwach w celu poprawy rentowności tej produkcji. Strona projektu będzie ciągle wzbogacana o nowe opisy oraz narzędzia łąkarskie, które możecie wykorzystywać w Waszych gospodarstwach.
Dr inż. Andrzej Przepióra
a.przepiora@wir.org.pl
Źródło Wielkopolska Izba Rolnicza http://www.wir.org.pl/
