Nowoczesne podejście do siewu i sadzenia roślin wbrew pozorom nie sprowadza się do realizacji zadań związanych z umieszczeniem ziarna i sadzeniaków w glebie. W sprawnie działającym systemie istotne miejsce zajmuje również właściwe zaprawianie materiału siewnego – radzi prof. Marek Gaworski, Katedra Organizacji Inżynierii Produkcji SGGW
Zaprawianie stanowi cenny zabieg profilaktyczny. Jego celem jest zapobieganie potencjalnym zagrożeniom młodych roślin w glebie, jakie mogą pojawić się ze strony naturalnych szkodników i chorób. Droga do zapobiegania zagrożeniom, polegająca na wykorzystania zaprawionego materiału siewnego, może być w gospodarstwie bardzo prosta. Zamawiając kwalifikowany materiał siewny wystarczy skorzystać z ziarna w już zaprawionej formie, co znacznie ułatwia etap przygotowania do siewu. Wiele gospodarstw używa jednak własnego materiału siewnego pochodzącego z poprzedniego sezonu, dlatego też pojawia się problem wyboru metody zaprawiania i związanego z tym doboru sprzętu technicznego.
Metody zaprawiania
Przygotowanie ziarna do siewu, polegające na jego pokryciu warstwą środka chemicznego, osiąga się metodami o różnym stopniu złożoności, odpowiednio do użytkowej formy preparatu i zastosowanego sprzętu. Zaprawianie ziarna w gospodarstwie na ogół przeprowadza się prostymi metodami i przy wykorzystaniu równie nieskomplikowanych urządzeń. Bardziej złożone metody zaprawiania materiału rozmnożeniowego, obejmujące otoczkowanie i inkrustowanie są rozpowszechnione w wyspecjalizowanych firmach nasiennych dysponujących wyrafinowanym sprzętem technicznym.
Zaprawianie na sucho jest najprostszą metodą zabezpieczania ziarna, nie wymagającą użycia skomplikowanego sprzętu. Cechą działania urządzeń do zaprawiania na sucho, pracujących w systemie ciągłym lub porcjowym, jest równomierne naniesienie preparatu, który wykazuje jednak oznaki nietrwałego przytwierdzenia do materiału siewnego. Zaprawianie na sucho wiąże się z ryzykiem wzrostu zapylenia na stanowisku pracy, co nie jest obojętne dla bezpieczeństwa obsługujących proces osób.
Zaprawianie na półsucho wyróżnia się wykorzystaniem preparatów chemicznych spełniających kryterium rozpuszczalności w wodzie. Do zaprawiania na półsucho stosuje się roztwory, zawiesiny, koncentraty, emulsje, a także żele. Rozpylona w postaci mgiełki zaprawa osiada na ziarnie, wykazując dobrą przyczepność do podłoża, tj. materiału siewnego. W efekcie zaprawiania ziarna, jego wilgotność nie powinna wzrosnąć o więcej niż 1%.
Zaprawianie na mokro jest stosowane tylko w przypadku wybranych roślin, które po przeprowadzeniu zabiegu powinny być natychmiast wysiane lub wysadzone bądź alternatywnie poddane suszeniu. Preparaty chemiczne do zaprawiania na mokro przygotowuje się w postaci roztworu wodnego, w którym zanurza się porcje materiału siewnego. Efektem stosowania płynnych zapraw jest ograniczenie zapylenia stanowiska roboczego środkiem chemicznym, a tym samym zmniejszenie ryzyka niekorzystnego oddziaływania na układ oddechowy ludzi. Inkrustowanie jest coraz bardziej popularną metodą przygotowywania materiału siewnego (głównie rzepaku i kukurydzy). Zabieg ten polega na nałożeniu środków chemicznych, mikroorganizmów wiążących azot i substancji wspomagających kiełkowanie oraz wschody roślin. Inkrustowanie jest złożonym zabiegiem łączącym wykorzystanie metod zaprawiania na sucho i półsucho. Otoczkowanie polega na pokryciu powierzchni nasion kolejnymi warstwami środków ochrony roślin i innych preparatów chemicznych, w tym fungicydów, insektycydów, nawozów mineralnych, wypełniaczy i lepiszczy. W efekcie otoczkowania bryły z nasionami powinny być zbliżone do regularnej kuli. Jest to możliwe w wyniku zastosowania złożonej linii technologicznej o wysokiej precyzji działania. Otoczkowanie jest wykorzystywane przede wszystkim do przygotowania nasion buraków, niektórych warzyw i kwiatów. Dostęp do otoczkowanego materiału siewnego decyduje o możliwości wykonania siewu precyzyjnego.
Zaprawiarki do ziarna
Sprawne przeprowadzenie zabiegu zaprawiania jest uwarunkowane dostępem do odpowiedniego sprzętu technicznego. Zaprawiarki do ziarna są w ofercie nielicznych firm. Wśród nich można wymienić firmę AgrAlex z miejscowości Redło i jej ofertę obejmującą kilka modeli urządzeń do realizacji zadań związanych z zaprawianiem. Poszczególne modele zaprawiarek różnią się wydajnością pracy i zakresem specjalistycznych zadań roboczych.
Najmniejsza z zaprawiarek w ofercie AgrAlex – rozwiązanie AL 50P cechuje się przystosowaniem do pracy w trybie porcjowym, a więc z uwzględnieniem powtarzalnych cykli. Wydajność urządzenia na ogół nie przekracza 1 t/h. Zasady nanoszenia środka chemicznego w zaprawiarce AL 50P bazują na wykorzystaniu rotacyjnego rozpylacza z tarczą wirującą, co pozwala na zraszanie ziarna roztworem w komorze roboczej zaprawiarki. Cechą użytkową urządzenia jest jego wyposażenie w system odpylania, służący oczyszczaniu materiału siewnego z kurzu i innych zanieczyszczeń jeszcze przed rozpoczęciem zraszania. Zaprawiarka jest urządzeniem mobilnym, dzięki wyposażeniu w zestaw kółek. Przemieszczanie ułatwia także stosunkowo niewielka masa własna (107,5 kg). Zapotrzebowanie na moc silników zaprawiarki wynosi jedynie 1,37 kW. Wśród innych modeli zaprawiarki AgrAlex można wymienić rozwiązanie Agata P212, przystosowane do pracy w trybie ciągłym, jako urządzenie samodzielne lub w liniach technologicznych. Maszyną można zaprawiać ziarno zbóż i nasiona roślin strączkowych. Wydajność urządzenia (regulowana bezstopniowo) wynosi od ok. 2 do ok. 6 t/h. Zaprawiarka jest wyposażona w opcję załadunku i rozładunku materiału nasiennego z udziałem worków big-bag.
W ofercie firmy AgrAlex znajdują się także zaprawiarki o wysokiej i bardzo wysokiej wydajności pracy, przystosowane do użytkowania w pełni zautomatyzowanych liniach technologicznych (np. w centralach nasiennych), obejmujących urządzenia transportujące, ważące oraz pakujące. Ta kategoria zaprawiarek obejmuje rozwiązania Hanka 10S i Hanka 15A, o wydajności (regulowanej bezstopniowo) wynoszącej odpowiednio 3-10 t/h i 3-15 t/h.
Maszyny są wyposażone w system przystosowany do odsysania lekkich nieczystości oraz kurzu bezpośrednio przed cyklem zraszania preparatem chemicznym. Ponadto sterowanie i kontrolę nad jakością zaprawiania przeprowadza się z wykorzystaniem systemu komputerowego. Wartościowym rozwiązaniem w ofercie AgrAlex jest zaprawiarka Amela, stanowiąca mobilną linię do zaprawiania ziarna, a to w efekcie zamontowania urządzenia na przyczepce samochodowej, ułatwiającej transport do różnej wielkości gospodarstw, nawet samochodem osobowym. Przytoczone rozwiązania nie wyczerpują pełnej oferty zaprawiarek użytkowanych w gospodarstwach i firmach zajmujących się przygotowaniem materiału siewnego. Wśród innych firm specjalizujących się w przygotowaniu materiału siewnego, w tym jego zaprawianiu można wymienić, między innymi Petrus. Warte podkreślenia jest również bezpośrednie wyposażanie maszyn w zaprawiarki, czego doskonałym przykładem są sadzarki do ziemniaków.
Nowa Wieś Europejska, 111/2013