Profilaktyka zdrowotna kobiet na wsi

14-02-2016

Według dostępnych danych demograficznych ok 38% obywateli Polski mieszka na wsi. W tej grupie jest ok 5milinów kobiet.

Kobiety mieszkające na wsi mają często trudniejszy dostęp do opieki zdrowotnej i programów profilaktycznych, chociażby z racji większej odległości jaką muszą pokonać i czasu jaki muszą poświęcić na dotarcie do lekarza. To powoduje, że kobiety ze wsi częściej trafiają do lekarzy już w zaawansowanych stanach chorobowych.
Mieszkanki wsi częściej niż mieszkanki miast, nie doceniają wagi wykonywania badań profilaktycznych, które mogłyby pomóc wykryć choroby jeszcze przed wystąpieniem objawów.
Zrozumienie czym jest profilaktyka, mogłoby znacząco poprawić zdrowie kobiet mieszkających na wsi.

PROFILAKTYKA ZDROWOTNA

Bardzo często słyszymy o badaniach profilaktycznych, które należy wykonywać, żeby zachować dobre zdrowie, ale nie wszyscy wiemy o co tak naprawdę w tej profilaktyce chodzi.
Profilaktykę można podzielić na:
1. Profilaktykę wczesną
2. Profilaktykę pierwotną
3. Profilaktykę wtórną
4. Profilaktykę trzeciej fazy.

PROFILAKTYKA WCZESNA - to głównie edukacja od najmłodszych lat. Edukacja, którą powinni prowadzić rodzice wobec swoich dzieci, nauczyciele w przedszkolu. Gdy uczymy dzieci, że należy myć ręce przed jedzeniem, nie brać do ust brudnych przedmiotów, myć ręce po wizycie w toalecie, nie jeść jedzenia, które jest wysoko przetworzone( fast food, napoje gazowane, słodycze)- to jest profilaktyka wczesna.

EDUKACJA W SZKOLE. Na poziomie szkoły, dzieci i młodzież powinny być uczone o zachowaniach prozdrowotnych, ale też o programach profilaktycznych. Na tym etapie uczymy, że palenie tytoniu, picie alkoholu, narkotyki/dopalacze to jest przyczyna wielu chorób. Edukujemy młodzież, że wczesne rozpoczęcie życia seksualnego, liczni partnerzy seksualni, to bardzo duże ryzyko zakażeń przenoszonych drogą płciową np. wirusem HPV, HIV, wirusami zapalenia wątroby i wieloma innymi patogennymi mikrobami. Uczymy co to jest zdrowy tryb życia, prawidłowe odżywianie (piramida żywieniowa). Mówimy, o prozdrowotnych programach profilaktycznych, np. badania cytologiczne u kobiet, badania mammograficzne u kobiet, badania prostaty u mężczyzn, profilaktyka cukrzycy, chorób krążenia, otyłości.

PROFILAKTYKA PIERWOTNA - to jest aktywne zapobieganie rozwojowi choroby np. poprzez szczepienia, czy świadome unikanie znanych szkodliwych używek. Gdy nie palimy tytoniu i unikamy palenia biernego, to prowadzimy profilaktykę pierwotną chorób odtytoniowych, (np. nowotwory układu oddechowego i przewodu pokarmowego). Gdy nie pijemy alkoholu, to prowadzimy profilaktykę pierwotną np. chorób wątroby, żołądka, przełyku.
Gdy szczepimy dzieci, to prowadzimy profilaktykę pierwotną wielu chorób, które przed erą szczepień dziesiątkowały głównie dzieci, ale też osoby dorosłe, np. ospa, gruźlica.
Od kilku lat jest dostępna profilaktyka pierwotna RAKA SZYJKI MACICY, tzn szczepienia p-HPV( jest to szczepienie jeszcze nieobowiązkowe, ale zalecane, finansowane przez niektóre samorządy w naszym kraju).
Gdy się prawidłowo odżywiamy, to prowadzimy profilaktykę pierwotną np. otyłości, chorób krążenia.
Aktywność fizyczna jest bardzo znaczącą formą profilaktyki pierwotnej wielu schorzeń np. otyłości, chorób stawów, chorób krążenia i oddychania.
.

PROFILAKTYKA WTÓRNA – jej celem jest wczesne wykrycie chorób, co daje możliwość ich całkowitego wyleczenia, lub zapobiegnięcia groźnym dla zdrowia i życia powikłaniom tych chorób. Od profilaktyki wtórnej zależy bardzo często nasze życie. Niestety jest niewiele schorzeń co do których możemy prowadzić aktywną profilaktykę wtórną, tym bardziej powinniśmy wykonywać badania profilaktyczne, które są powszechnie dostępne.
Najbardziej znanym badaniem profilaktyki wtórnej jest badanie CYTOLOGICZNE U KOBIET.

Co to jest ta CYTOLOGIA- jest to badanie wykonywane przez lekarza ginekologa. Badanie jest, nie bolesne, szybkie, tanie, należy tylko odbyć wizytę w gabinecie ginekologa.
Jak już wiemy, w profilaktyce chodzi o zapobieganie, czyli na wizytę u ginekologa kobieta powinna umówić się gdy nie ma dolegliwości i czuje się dobrze, ale już rozpoczęła życie seksualne, a nie dopiero wtedy, gdy zaczyna się źle czuć. Ważnym jest, żeby na badania zgłaszać się systematycznie.
Wirus HPV, który w znacznej mierze jest odpowiedzialny za rozpoczęcie procesu nowotworowego na szyjce macicy, jest przenoszony drogą kontaktów seksualnych. Wystarczy jedno współżycie i kobieta może być zainfekowana. Ale jest to wirus bardzo podstępny i przez wiele lat (nawet kilkanaście) może nie dawać jakichkolwiek objawów. Najbezpieczniej byłoby wykonać badanie na obecność HPV. Takie badania wykonuje się rutynowo w bogatszych krajach, w Polsce jest to badanie płatne. Koszt ok 200-300zł. Zalecanym jest, żeby przy wyniku ujemnym badanie powtarzać co 5- lat. Badanie na obecność HPV jest profilaktyką wtórną- bardzo zalecaną jako badanie w profilaktyce RAKA SZYJKI MACICY i nie tylko.

Badanie na obecność HPV jest dostępne w większości gabinetów ginekologicznych.
Kobiety, które są nosicielkami wirusa HPV, są zagrożone większym ryzykiem rozwoju raka szyjki macicy i są zakwalifikowane do częstszych badań CYTOLOGICZNYCH.
Wykonanie badania CYTOLOGICZNEGO daje szansę na wykrycie stanów przed nowotworowych i ich wyleczenie, na etapie gdy nie odczuwamy jeszcze żadnych dolegliwości.
Wizyta profilaktyczna w gabinecie ginekologicznym ( czyli gdy nie mamy dolegliwości) jest zalecana co 1 rok, chyba że lekarz zaleci inaczej. Podczas takiej wizyty bardzo często jest wykonywane badanie USG, co z kolei pozwala wykryć bez objawowe zmiany w obrębie trzonu macicy i jajników, co pozwoli na podjęcie działań medycznych zanim pojawią się objawy choroby.

PROFILAKTYKA TRZECIEJ FAZY - to są działanie profilaktyczne , które mają za zadanie utrzymać efekty już prowadzonego leczenia. Taką profilaktyką jest np. wczesna rehabilitacja kardiologiczna po zawale serca, czy też wczesna rehabilitacja neurologiczna po udarze. Profilaktyką trzeciej fazy jest zmiana nawyków żywieniowych i stylu życia , gdy mamy już rozpoznaną chorobę, ale możemy jej przebieg spowolnić, lub zatrzymać. To jest możliwe w przypadku np. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, w chorobach trzustki.

lek med. Bogusława Kozakiewicz- Cerek
specjalista ginekolog-położnik

ginekologreda.pl