W wielu regionach kraju producenci rolni mają do dyspozycji gleby lekkie, często zakwaszone, z natury ubogie w wapń. Gleby zasobne w wapń gwarantują roślinie odpowiednie warunki wzrostu, wynikające z właściwości fizyko-chemicznych jak i mikrobiologicznych. W wyniku proekologicznych działań prowadzonych w ostatnich kilkunastu latach na terenach uprzemysłowionych zauważalne jest systematyczne ograniczanie dopływu siarki do środowiska. Z tej przyczyny zmniejsza się depozycja siarki do gleby. Aktualnie prawie 60% polskich gleb jest ubogich w ten pierwiastek. Rośliny uprawne pobierają siarkę w formie siarczanowej (SO4 2-). Najmniejsze wymagania co do siarki mają zboża, kukurydza i ziemniaki (< 20 kg S/ha), w drugiej kolejności wymienić należy rośliny bobowate, burak cukrowy i pastewny (20-50 kg S/ha). Największe zapotrzebowanie na siarkę wykazują rośliny kapustowate (> 50 kg S/ha). Objawy niedoboru siarki najczęściej obserwowane na plantacjach rzepaku przejawiają się blednięciem kwiatów, które w skrajnych przypadkach stają się białe (gorzej oblatywane przez pszczoły), co w konsekwencji powoduje ograniczenie produkcji łuszczyn. Liście są wąskie i łyżeczkowato wygięte w górę z objawami chlorozy często mylonymi z niedoborem azotu lub magnezu. Chloroza spowodowana brakiem siarki uwidacznia się na liściach młodszych. Oprócz istotnych funkcji metabolicznych siarka ma wpływ na odporność - w przypadku wystąpienia dużej presji patogenów, ogranicza podatność na wyleganie oraz zwiększa tolerancję na stres suszy i temperatury. Kształtuje również metabolizm azotu w roślinie, który w większym stopniu jest wbudowywany w struktury organiczne, zwiększając produkcję białka i poprawiając jego jakość. Dzięki siarce rośliny lepiej wykorzystują azot z nawozów.
Większość roślin uprawnych akumuluje siarkę do końca wegetacji, a procesowi temu towarzyszy między innymi pobieranie azotu z gleby w okresie po kwitnieniu. Z punktu widzenia produkcji roślinnej wskazane jest optymalne zaopatrzenie w siarkę w całym sezonie wegetacyjnym. Dlatego dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie nawozu AgroSulCa (17%S i 21,3%Ca). Siarka w formie siarczanu wapnia CaSO4 występująca w tym nawozie jest rozpuszczalna w wodzie w skali 1:400 i działa umiarkowanie szybko w dłuższym okresie. Profilaktyczne stosowanie siarki i wapnia w tej formie jest bezpieczne dla życia biologicznego gleby. Dodatkowym atutem nawozu AgroSulCa jest stabilizacyjne działanie na odczynu gleby, co jest szczególnie ważne w stanowiskach podatnych na zakwaszanie. Jedną z wielu przyczyn niższych plonów uzyskiwanych w Polsce jest występująca w wielu glebach toksyczność glinu, ujawniająca się przy zmniejszeniu odczynu gleby poniżej pH 5,8 i gwałtownie wzrastająca przy pH 4,7. Toksyczność jonów Al3+ jest najbardziej widoczna w strefie wierzchołkowej korzenia, dotyczy czapeczki korzeniowej i strefy merystematycznej.
Następuje zahamowanie wzrostu korzeni, które stają się brązowe, grubsze i zarazem kruche. W efekcie występują zaburzenia w pobieraniu wody i składników mineralnych, zwłaszcza azotu, wapnia i magnezu. Toksyczność kationów glinu zmniejsza się wyraźnie w obecności anionów siarczanowych w wyniku tworzenia trudno rozpuszczalnych soli {CaSO4 + Al 3+ Al(SO4)+ + Ca2+ }. Jak wynika z danych zamieszczonych w tabeli 2 zastosowanie Agro- SulCa, spowodowało przyrost plonu ziarna kukurydzy o 1,2 t/ha względem kontroli. Dla tego stanowiska charakteryzującego się dobrą zasobnością w siarkę, optymalną okazała się dawka 30 kg S/ha (tj. 180 - 200 kg nawozu/ha). Dodatnie działanie nawozu przejawiło się poprzez wpływ na masę 1000 ziarniaków czyli element struktury plonu kształtowany po kwitnieniu.
W innym doświadczeniu (Tab. 3) założonym na glebie kwaśnej, ubogiej w siarkę siarczanową działanie nawozu AgroSulCa było sprawdzane w warunkach stosowania różnych nośników azotu. W skrajnych przypadkach deficytu siarki wydaje się zasadne podwyższenie dawki AgroSulCa nawet do 1500 kg/ha bez stosowania azotu z siarką. Zalecane dawkowanie ( 180 - 1500 kg/ha) najlepiej ustalić na podstawie analizy gleby wykonanej w Stacji Chemiczno-Rolniczej Efekt synergii (nawożenie azotowe łącznie z AgroSulCa) w dobrym stanowisku, pozwolił na zwiększenie plonu bulw ziemniaków o 8,7 t/ha czyli o 17% w porównaniu z wariantem kontrolnym (Tab. 4). Z przeprowadzonej oceny wynika także poprawa zdrowotności bulw podczas przechowywania, co wiąże się z działaniem fitosanitarnym siarki.
Podsumowując należy stwierdzić, że współczesne wymogi rolnictwa towarowego wymagają od producenta rolnego bilansowania składników mineralnych w tym także składników drugoplanowych (Ca i S). Takie działanie zwiększa efektywność stosowanego azotu, co przekłada się na konkretne efekty ekonomiczne i ekologiczne, związane z mniejszym rozpraszaniem azotu w środowisku - a to staje się standardem
Jakub Wendel,
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
