W dniu 27 stycznia 2015 roku w Sekretariacie Copa-Cogeca w Brukseli odbyło się posiedzenie grupy roboczej „Płatności bezpośrednie i zazielenianie”. Wśród omawianych tematów podczas posiedzenia znalazły się między innymi: informacje uczestników na temat wdrażania płatności bezpośrednich w krajach członkowskich oraz napotkanych problemów i zaleceń odnośnie uproszczenia; prezentacja Komisji Europejskiej na temat matrycy ograniczenia płatności/kar za nieprzestrzeganie warunków zazieleniania i zasady wzajemnej zgodności. W posiedzeniu wziął udział ekspert Krajowej Rady Izb Rolniczych Pan Mirosław Drygas.
Po słowach wstępu Sekretarz Generalny Copa-Cogeca przystąpił do wyborów na stanowisko przewodniczącego i wice-przewodniczących grupy roboczej. Na stanowisko przewodniczącego grupy roboczej przez aklamację został wybrany przedstawiciel niemieckiej organizacji DBV, Pan Udo Hemmarling. Następnie Pan Pekka Pesonen przedstawił trzech kandydatów na stanowiska wice-przewodniczących grupy roboczej, kolejno z francuskiej organizacji FNSEA (Henri Brichard), z włoskiej organizacji Confagricoltura (Vincenzo Venucci) i brytyjskiej organizacji NFU (Gail Soutar).Siedem delegacji było nieobecnych podczas głosowania. Wszyscy obecni eksperci organizacji członkowskich biorący udział w posiedzeniu grupy roboczej reprezentowali 138 głosów.
W wyniku wyborów 91 głosów otrzymał przedstawiciel francuskiej organizacji FNSEA Pan Henri Brichard, przedstawicielka brytyjskiej organizacji NFU Pani Gail Soutar otrzymała 73 głosy a przedstawiciel włoskiej organizacji Confagricoltura Pan Vincenzo Venucci otrzymał 68 głosów. Na wice-przewodniczących wybrano kolejno przedstawiciela z Francji i Anglii.
Następnie głos zabrał nowo wybrany przewodniczący grupy roboczej Pan Udo Hemmarling. Przedstawił cele i działania grupy roboczej, zaapelował o współpracę pomiędzy organizacjami członkowskimi i wymianę informacji na temat reformy WPR zwracając szczególną uwagę na kwestie związane z zazielenianiem i płatnościami bezpośrednimi.
Następnie zaprosił uczestników posiedzenia do wymiany opinii na temat modeli płatności, wdrażania opcji, podziału płatności bezpośrednich oraz definicji rolnika aktywnego.
Jako pierwsza zabrała głos delegacja z Anglii. W swojej wypowiedzi zaznaczyła, że rząd angielski podjął decyzję przejścia na płatności ryczałtowe. Kraj podzielono na trzy różne regiony w zależności od warunków geograficznych i jakości gleby. Ustanowione zostały dwa rodzaje płatności kolejno w wysokości: 244 euro na nizinach, oraz gruntach o niekorzystnych warunkach 270 euro, dzięki uprzedniemu podziałowi pozbyto się kilku obciążeń administracyjnych. Okres składania wniosków jest jeszcze otwarty. Zgodnie z definicją przyjętą przez Anglię rolnikiem aktywnym jest ten który uprawia 36ha ziemi.
We Włoszech nie określono jeszcze sposobów ani modeli płatności, które mają być wdrażane. Podjęto decyzję co do definicji rolnika aktywnego, która i tak najprawdopodobniej będzie zmieniona, podjęto również decyzję co do płatności powiązanych z produkcją. Trwają nadal dyskusje na temat kwalifikowalności gruntów oraz definicji obszarów odłogowanych. Poszerzony został natomiast negatywny wykaz dotyczący definicji aktywnego rolnika. Aktywny rolnik posiada numer identyfikacyjny VAT ale pozostaje problem rozdzielenia działalności rolniczej i pozarolniczej. Kontrole rolników przewidziane w tym zakresie są bardzo kosztowne. Jako organizacje wywieramy poważną presję na rząd, ale pewne jest że nie uda się uzyskać takiej samej definicji rolnika aktywnego jak w Anglii z powodów politycznych.
W Niemczech mamy podobne rozwiązania jak w Anglii, jest to limit posiadanych gruntów który jest określony na 37 ha. Dzięki temu administracyjne obciążenia są dużo mniejsze i nie ma konieczności sprawdzania skąd pochodzą dochody.
We Francji podjęto decyzję o utrzymaniu wysokości 15% płatności powiązanej z produkcją oraz 1% wsparcia dla młodych rolników. Nie ma płatności ryczałtowych. Wybraliśmy opcję najszerszej możliwie definicji dla rolnika aktywnego, nie poszerzaliśmy negatywnej listy. Już na dzień dzisiejszy obserwujemy trudności z wdrażaniem zazieleniania. Dodatkowym problemem jest niemożliwość przeniesienia praw do płatności z końca roku 2014 na rok 2015, czyli w okresie przejściowym dla gruntów które zmieniły właściciela. Rolnik który kończy swoją działalność z końcem 2014 roku i przekazuje grunty następnemu rolnikowi nie może mu przekazać praw do płatności wraz z gruntami, jeśli jest to rolnik, który rozpoczyna działalność i przejmuje grunty a wcześniej nie był aktywnym rolnikiem. Osoby kwalifikujące się do płatności muszą prowadzić działalność już w roku 2014.
W Belgii, w regionie Walonii, również nie ma możliwości przenoszenia praw z 2014 na 2015 poza wczesnym dziedziczeniem, w innym wypadku jesteśmy w takiej samej sytuacji jak we Francji. Płatności powiązanie z produkcją są w wysokości 21,3% w szczególności dla sektora produkcji wołowiny. Dla obszarów proekologicznych przewidziano serię dodatkowych ubezpieczeń. Szczególnym elementem w definicji aktywnego rolnika jest brak granicy wieku.
W regionie Flandrii, organizacje rolnicze dyskutowały z rządem o przyjęcie modelu Irlandzkiego i o pełne jego wprowadzenie. Prowadzimy dyskusje techniczne z Komisją Europejską ale żadne konkretne decyzje nie zostały podjęte. Ponadto celem naszym jest wykluczenie organizacji środowiskowych posiadających grunty rolne z praw do płatności bezpośrednich ale nie ma na to podstawy prawnej.
Pani Francesca Bignami koordynująca prace grupy roboczej zaznaczyła, że Komitety Copa-Cogeca zwróciły się z prośbą do DG Agri o potraktowanie roku 2015 jako ulgowego z złagodzonymi sankcjami ze względu na kompleksowość reformy WPR a w szczególności elementu zazieleniania.
Delegacja z Grecji zaznaczyła, że kilka dni temu zakończono negocjacje dotyczące definicji aktywnego rolnika. Rolnik musi prowadzić uprawę na co najmniej 50% gruntów, które deklaruje.
W Niemczech nie ma płatności powiązanych z produkcją. Każdy sektor uzyska tę samą kwotę. Płatność ryczałtowa obowiązuje w całym kraju.
W Danii przyjęto irlandzki model płatności. Podjęto decyzję co do przeniesienia od 5 do 7% funduszy do II filaru. W ramach płatności powiązanych z produkcją rolnicy, którzy otrzymują ponad 2000 euro będą z nich wykluczeni. Podstawowym kryterium definicji aktywnego rolnika jest obowiązkowa rejestracja rolnika jako przedsiębiorcy w specjalnej ewidencji.
W Portugalii odnosząc się do definicji rolnika aktywnego przyjęto, że jeśli działalność prowadzona przez rolnika nie występuje na liście negatywnej jest on automatycznie uznany za rolnika aktywnego. Należy nadmienić również, że będziemy mieli ten sam problem, który występuje we Francji , częściowo w Belgii i Austrii a dotyczący przeniesienia praw do płatności.
Wice-przewodniczący grupy roboczej z francuskiej organizacji FNSEA zauważył, że pierwszy rok ze zobowiązaniami będzie bardzo trudny, rolnicy już podjęli decyzje bez określonej ustawy dotyczącej zazieleniania. Obawiają się redukcji płatności z powodu zazieleniania. Wiele kwestii jest niejasnych, zasady przedstawione przez Komisję nie mają nic wspólnego z prowadzeniem działalności rolniczej w rzeczywistości.
Przewodniczący grupy roboczej podkreślił, że najważniejszym jest aby nie zapomnieć o celu jaki ma przynieść zazielenianie dla rolnictwa, należy przy tym optymalnie wykorzystać wszystkie opcje zaproponowane rolnikom w ramach zazieleniania.
Delegacja z Francji zaznaczyła, że wielkim problemem jest dywersyfikacja upraw i uznanie niektórych kultur za jedną uprawę podczas gdy nie tylko nazwa ale również ich zastosowania są różne. Mamy nadzieję podjąć w tej kwestii dyskusje z Komisją Europejską. Odnosząc się do obszarów proekologiczne, podjęto decyzję co do wszystkich kryteriów definiujących te obszary nie dodając innych co pozwoliło na zastosowanie upraw pośrednich i tym samym rozwiązało wiele problemów natury administracyjnej.
W Niemczech podjęto decyzję aby zastosować na wschodzie uprawy wiążące azot a na zachodzie płodozmian.
Przewodniczący grupy roboczej zaznaczył, że w związku z konkretnymi wymaganiami i precyzyjnymi datami związanymi z tymi wymaganiami rolnicy najprawdopodobniej zdecydują się na odłogowanie ponieważ nie wiąże się to ze specjalnymi dodatkowymi wymogami i jest zgodne z regułami przedstawionymi przez Komisję.
Delegacja z Portugalii zaznaczyła, że w związku z faktem iż kontrole odbywają się między majem a lipcem bardzo trudno jest rolnikom wybrać najlepszą opcję. Rolnicy muszą się wiedzieć czego się od nich wymaga i mieć jasne zasady wprowadzania tych wymagań
Delegacja z Finlandii podkreśliła, że głównym tematem dyskusji są trwałe użytki zielone oraz dywersyfikacja zwracając szczególną uwagę na uprawy rzepy i rzepiku jak również pszenicy jarej i ozimej, uznanej za tą samą uprawę.
W drugiej części posiedzenia grupy roboczej wzięli udział przedstawiciele DG Agri. Na wstępie odnosząc się do kwestii uproszczeń zapewnili, że Komisja angażuje się w sprawdzenie całej hierarchii reformy aby realizować jak najwięcej uproszczeń na ile jest to możliwe. Jak wiadomo kraje członkowskie dopiero zaczęły prace nad reformą i nie wiadomo jak i kiedy prace nad tą reformą zostaną zakończone. Agenda przewiduje posiedzenie w dniu 4 marca br. podczas którego odbędzie się dyskusja na temat uproszczeń w WPR do której Komisja Europejska zaprasza wszystkie zainteresowane strony. Zdaniem Komisji nie jest konstruktywnym chęć negocjowania zmniejszenia ilości kontroli. Na dzień dzisiejszy Komisja jest w trakcie sprawdzania co wybrały kraje członkowskie, jakie opcje i czy idą one w kierunku upraszczania i zmniejszenia obciążenia administracyjnego. Przedstawiciele Komisji zaznaczyli, że tolerancja wobec zastosowania zazieleniania nie oznacza, że wyrażona zostanie zgoda na nieprzestrzeganie przepisu.
Przewodniczący grupy roboczej podkreślił, że są elementy w reformie, które mogą być poprawione. Na dzień dzisiejszy potrzebne będą dwie kontrole, ale może w późniejszym czasie będzie możliwe to zmodyfikować. Delegacja z Danii zaznaczyła, że pomysły na uproszczenia już są ale potrzebna jest również wola polityczna ze strony Komisji w tym zakresie. Delegacja z Komisji podkreśliła, że obserwuje się bardzo duże zaangażowanie polityczne dotyczące zazielenienia. Komisarz Hogan jest bardzo przywiązany do szybkiego rozwiązywania problemów oraz do praktycznego i pragmatycznego do nich podejścia. Komitety Copa-Cogeca przegotowują draft możliwych uproszczeń dotyczących WPR, będą one omawiane podczas kolejnych spotkań i przedstawione wszystkim organizacjom członkowskim. Do 10 lutego można przedstawiać komentarze w tej kwestii po to aby w marcu Rada otrzymała pierwsze stanowisko Copa-Cogeca . Zdaniem delegacji z Francji uproszczenia powinny przewidywać długotrwałe i krótkotrwałe skutki. Zaznaczyła również, że nie mamy czasu żeby wchodzić w zmiany o długotrwałych efektach podejmowanych ko decyzyjnie przez Komisję, Radę i Parlament. Uproszenia powinny dotyczyć więc aktów które podlegają tylko decyzji Komisji i w ten sposób uniknąć długotrwałej debaty. Z tego też względu debata i rozmowa z Komisją na temat tolerancji i sankcji wydaje się być bardzo wydajnym elementem do eksploatacji. Prawo do pomyłki jak również przyczyny niezależne od rolnictwa, jak zmienna pogoda, przez które jedna z upraw nie mogła być zrealizowana wydają się tematami, które należy podjąć w dyskusjach z instytucjami europejskimi. Kraje członkowskie mają obowiązki ale potrzebują również w miarę elastycznego planu aby móc przyjąć wszystkie wymagania przedstawione przez Komisję.
Na zakończenie posiedzenia Pani Francesca Bignami podała datę kolejnego spotkania grupy roboczej płatności bezpośrednie i zazielenianie oraz grupy dialogu cywilnego dotyczącej tego samego tematu, która odbędzie się w dniach 3 i 4 marca br.
Małgorzata Verset - Biuro KRIR w Brukseli
