Po blisko czterech latach intensywnych prac badawczych i informatycznych, w tym roku dobiega końca realizacja projektu AGROBANK, który finansowany był przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu GOSPOSTRATEG 1.
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie pełniło w tym projekcie role lidera i koordynatora, a razem z Instytutem Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowym Instytutem Badawczym w Radzikowie, Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym oraz Fundacją Kaleckiego w Warszawie intensywnie pracowało nad utworzeniem bioinformatycznego systemu zarządzania narodowymi zasobami genowymi roślin użytkowych oraz rozwój kapitału społecznego i gospodarczego, poprzez ochronę i wykorzystanie tych zasobów w procesie świadczenia usług doradczych.
Zwieńczeniem tych działań było zorganizowanie przez Dział Innowacji w Rolnictwie CDR w Brwinowie konferencji międzynarodowej podsumowującej realizację projektu AGROBANK, w dniach 20-21 września 2022 r. w hotelu Sofitel Victoria w Warszawie. Tematem przewodnim konferencji była bioróżnorodność – szansą i wyzwaniem dla bezpiecznej i efektywnej produkcji rolnej w świetle zmian klimatycznych i rosnących potrzeb żywnościowych. Patronat honorowy nad konferencją objął Wicepremier, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryk Kowalczyk. Wydarzenie to patronatem wspierającym objęli również Prezesi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Krajowej Rady Izb Rolniczych, a także Dyrektorzy Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowego Instytut Badawczego w Puławach oraz Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej. Medialnym wsparciem konferencji byli Redaktorzy Naczelni Top Agrar Polska, Farmer.PL, Wiadomości Rolnicze Polska.
Konferencja zgromadziła ponad 150 osób, w tym przedstawicieli instytutów naukowych i uczelni z kraju i zagranicy, doradztwa rolniczego, organizacji i zrzeszeń producentów rolnych, administracji rządowej i samorządowej, a jej przebieg można było również śledzić na żywo online.
Uroczystego otwarcia konferencji dokonała Anna Gembicka, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, która zaznaczyła, że produkcja żywności powinna odbywać się przy jednoczesnym zapewnieniu zrównoważonego rozwoju, optymalizacji nakładów i maksymalizacji plonów, a to wymusza stosowanie nowoczesnych rozwiązań. Badania naukowe i innowacyjne są kluczowe w opracowaniu nowych technologii. Takie podejście wymaga dobrej współpracy nauki, praktyki, ale też i administracji publicznej – stwierdziła Pani Wiceminister. Projekt AGROBANK jest właśnie takim rozwiązaniem, gdzie prowadzone są prace badawcze i informatyczne wspierające zarządzanie zasobami genowymi, gdzie spotykają się ludzie nauki i praktyki. Efekty tego projektu są skierowane do rolników, doradców rolnych, hodowców i naukowców, a także do instytucji działających na rzecz rolnictwa – dodała Sekretarz Stanu.
Z kolei Ireneusz Drozdowski, Dyrektor Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie zwrócił uwagę na znaczenie tematu bioróżnorodności w kontekście zaspokajania potrzeb żywnościowych. Zaznaczył, że bioróżnorodność to ukształtowane przez tysiące lat bogactwo odmianowe, genowe, ekosystemowe, które powinno być jak najbardziej stabilne i odporne na zagrożenia. Jest wiele czynników, które powodują, że bioróżnorodność zmienia się. Rocznie ginie na świecie tysiące gatunków i odmian – podkreślał. Coraz więcej osób na świecie jest do wyżywienia, stąd różnorodność gatunkowa i odmianowa roślin jest tak ważna. Niespełna 50 lat temu glob nasz liczył 4 mld osób, a teraz jest blisko 8 mld – dodał Dyrektor.
W trakcie konferencji wygłoszonych zostało szereg referatów wybitnych naukowców i specjalistów z dziedziny hodowli roślin, genetyki roślin i bioróżnorodności z Polski, USA, Niderlandów, Niemiec, Czech, Włoch.
Wśród zagranicznych prelegentów i panelistów tej konferencji należy wymienić dr Arshiya Noorani z Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), która zwróciła uwagę na znaczenie ochrony zasobów genetycznych w kontekście światowego bezpieczeństwa żywnościowego. Z kolei Nina Dobrzyńska, Dyrektor Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi w swoim wystąpieniu wiele miejsca poświęciła na uregulowania formalne i prawne związane z zachowaniem i rozwojem bioróżnorodności, także w kontekście nowej wspólnej polityki rolnej na najbliższe lata.
Znaczenie banków genów w zachowaniu światowego dziedzictwa produkcji rolnej oraz perspektywach ich rozwoju i przechowalnictwie, zaprezentował dr Theo J.L. van Hintum z Centrum Zasobów Genetycznych z Uniwersytetu Wageningen w Niderlandach oraz dr Paweł Chrominski z Nordyckiego Centrum Zasobów Genowych w Szwecji. Z kolei o znaczeniu bioróżnorodności w kontekście kryzysu żywnościowego oraz zmian klimatycznych i zwiększającej się populacji ludności mówili prof. dr dr h.c. Andreas Borner z Instytutu Badań Genetycznych i Roślin Uprawnych w Lipsku w Niemczech oraz dr Pavol Hauptvogel z Centrum Badań Roślin Uprawnych w Piestanach w Słowacji. Z kolei dr Jackie Rudd z Uniwersytetu A&M w Teksasie w USA przedstawił badania i trendy w produkcji zbóż, w tym pszenicy jako podstawowego źródła białka roślinnego na świecie. Podczas konferencji nie zabrakło również wystąpień znanych i wybitnych specjalistów, hodowców i naukowców z Polski, na czele z naukowcami z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin – Państwowym Instytutem Badawczym w Radzikowie, tj. prof. dr. hab. Jerzym H. Czemborem - kierownikiem naukowym w projekcie AGROBANK, dr Michałem Rokickim, Dyrektorem tegoż Instytutu, dr hab. Pawłem Czemborem oraz dr Grzegorzem Gryziakiem z Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, IHAR-PIB w Radzikowie, który przedstawił funkcjonowanie polskiego systemu przechowalnictwa i wykorzystania zasobów genowych, jednego z największych i najnowocześniejszych banków genów w Europie i na świecie.
O doświadczeniach w polskiej hodowli roślin oraz o trendach w produkcji zbóż mówił dr Przemysław Matysik z Hodowli Roślin Strzelce, sp. z o.o. Grupa IHAR. Polskie doświadczenia w badaniach nad odmianami roślin uprawnych zaprezentował dr Tomasz Lenartowicz z Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej. O nowych rozwiązaniach i aplikacjach informatycznych oraz produktach projektowych mówili m.in. dr Juliusz Puchalski i dr Marcin Krystek z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego oraz Paweł Jędral z Fundacji Kaleckiego. Z kolei Katarzyna Boczek – koordynator projektu AGROBANK i Krzysztof Janiak, zastępcy dyrektora CDR w Brwinowie przedstawili praktyczne wykorzystanie produktów projektowych w doradztwie rolniczym, w tym w procesie upowszechniania i stosowania tzw. inteligentnego rolnictwa i nowych technologii w produkcji rolnej.
Podczas konferencji została przedstawiona również koncepcja budowy Zintegrowanej Platformy Informatycznej ROLNIK.gov.pl przez Pana Jacka Paziewskiego, Zastępcę Prezesa w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Platforma ta będzie służyć nie tylko producentom rolnym, ale również wielu podmiotom instytucjonalnym i naukowym działających na rzecz sektora rolnego w Polsce. O znaczeniu dawnych gatunków i odmian zbóż w produkcji ekologicznej oraz zaletach w żywieniu człowieka i przetwórstwie rolno-spożywczym starych odmian pszenicy, takich jak: orkisz, płaskurka i samopsza opowiadał Mieczysław Babalski, rolnik, właściciel przetwórni makaronów BIO z Pokrzydowa w województwie Kujawsko-Pomorskiem.
Podsumowując konferencję można stwierdzić, że realizacja projektu AGROBANK dobrze wpisała się w podstawowe cele Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, tj. troska o środowisko, zachowanie krajobrazu i bioróżnorodności biologicznej, ochrona jakości żywności i zdrowia, określone także w Krajowym Planie Strategicznym. Szczegółowe informacje o projekcie dostępne są na stronie www.agrobank.cdr.gov.pl.
