Dobór odmiany, termin i norma wysiewu, zastosowanie zbilansowanego nawożenia uwzględniającego potrzeby rzepaku to bardzo istotne czynniki warunkujące wysoki plon. Należy jednak pamiętać, iż utrzymanie plantacji wolnych od chorób to także priorytet producentów. Stanowi gwarancję uzyskania satysfakcjonujących plonów o dobrych parametrach jakościowych. Jeśli na plantacjach pojawią się patogeny, należy bezzwłocznie interweniować. Aby skutecznie walczyć z chorobami grzybowymi, należy monitorować plantację, znać charakterystykę wysianej odmiany, stosować odpowiednią agrotechnikę, znać objawy chorób, by można było im skutecznie przeciwdziałać oraz zastosować efektywny preparat, zawierający substancję aktywną, na którą patogen nie jest uodporniony. Aby produkcja rzepaku była rentowna, niezbędna jest prawidłowa i racjonalnie prowadzona ochrona przeciwko grzybom powodującym choroby. Każdego roku obserwuje się kilkunastoprocentowe straty w plonie, które są spowodowane tymi patogenami. Brak odpowiedniej ochrony skutkować może nawet 50 % zniżką plonu.
Najczęściej występujące choroby w uprawie rzepaku to zgnilizna twardzikowa, czerń
krzyżowych i szara pleśń.
Rozwojowi zgnilizny twardzikowej sprzyja wysoka wilgotność i opadające płatki kwiatowe, pozostające w rozwidleniach łodyg i u nasady liści rzepaku – występują tam odpowiednie warunki dla rozwoju grzyba. Na łodygach powstają jasne plamy z nalotem białej, puszystej grzybni. Plamy te, wraz z rozwojem patogenu obejmują cały obwód łodygi, a w jej wnętrzu tworzą się czarne skleroty – organy przetrwalnikowe grzyba. Niezwalczana choroba prowadzi do zamierania roślin.
Czerń krzyżowych to choroba, której źródłem infekcji są resztki pożniwne chorych roślin, nasiona i inne porażone rośliny. Grzyb powodujący tę chorobę może porażać rośliny w trakcie całego okresu wegetacyjnego. Na liściach rzepaku pojawiają się koncentryczne, ciemnobrązowe plamy z jaśniejszymi i ciemniejszymi przebarwieniami. Z liści choroba rozprzestrzenia się na pęd główny i pędy boczne. Plamy występują też na łodydze. Źródłem infekcji są porażone resztki roślinne i zakażone nasiona. Rozwojowi choroby sprzyja duża wilgotność powietrza i temperatura powyżej 20ºC. Może ona powodować zmniejszenie plonu do 30%.
Szara pleśń na ogół pojawia się przy wysokiej wilgotności powietrza. Jej objawy – szary, często pylący nalot – można zaobserwować na wszystkich organach nadziemnych rośliny. Po wystąpieniu opadów strefy nalotu stają się białe, mogą być mylone z objawami zgnilizny twardzikowej. Choroba występuje corocznie, przede wszystkim w gęstych, wyległych zasiewach. W rzepaku, podobnie, jak czerń krzyżowych, może powodować straty w plonie rzędu 30%, zwłaszcza w sezonach z deszczową pogodą.
Kluczowym momentem w rozwoju rzepaku ozimego jest wiosenne ruszenie wegetacji. Należy wtedy dokonać lustracji pól i ocenić stan przezimowania uprawy. Zła kondycja roślin sprzyja rozwojowi chorób grzybowych, dlatego niezbędnym jest przeprowadzenie oprysku fungicydem. Wykonanie takiego zabiegu wczesną wiosną zabezpieczy plantację przed kolejnymi infekcjami oraz znacząco ograniczy rozwój grzybów, które zainfekowały rośliny podczas jesieni. Prawidłowe rozpoznanie sprawców chorób jest niezbędne przy wyborze odpowiedniego preparatu do wykonania zabiegu. Generalnie walka z najczęściej występującymi grzybami na plantacji rzepaku, po prawidłowej identyfikacji grzybów, nie powinna przysporzyć rolnikom wielu problemów. Oczywiście, podczas wykonywania oprysku należy przestrzegać podstawowych zasad, by zabieg okazał się skuteczny. Trzeba pamiętać, iż wykonanie oprysku w trakcie opadów deszczu jest nieefektywne, że preparaty należy stosować zgodnie z etykietą-instrukcją stosowania środków. Ważnym zagadnieniem, w w przeciwdziałaniu uodparniania się grzybów na fungicydy, jest także naprzemienne stosowanie preparatów zawierających substancje aktywne z różnych grup chemicznych. Decydując się na wykonanie oprysku należy dokonać jeszcze wyboru preparatu, który skutecznie rozwiąże problem chorób grzybowych w uprawie rzepaku. Rozwiązań dostępnych na rynku jest bardzo wiele. Co prawda ostatnio wycofano kilka substancji aktywnych, części środków kończy się okres rejestracji. Jednak paleta dostępnych preparatów jest nadal bogata. Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatu, który zwalcza szeroki zakres chorób. Przykładem takiego środka jest na przykład Impact 125 SC, który świetnie radzi sobie ze sprawcami wymienionych chorób w uprawie rzepaku. Jest to najsilniejszy systemicznie działający środek wśród triazoli. Jest szybko pobierany i rozprowadzony w roślinie. Cechuje się wydłużonym działaniem zapobiegawczym oraz większą odpornością na zmywanie. Fungicydy z grupy triazoli powinno się stosować w temperaturze przekraczającej 10ºC. Trzeba także pamiętać, że triazole należą do grupy najchętniej wykorzystywanych do zwalczania patogenów grzybowych na plantacjach rzepaku. W związku z tym decydując się na wybór preparatów opartych na tych związkach, do kolejnego zabiegu należy użyć fungicydu opartego o substancję aktywną pochodzącą z innej grupy chemicznej. Tylko takie prewencyjne działanie zmniejszy ryzyko pojawiania się ras grzybów odpornych na zastosowane preparaty.
Stosowanie skutecznych fungicydów zapewnia ochronę przed chorobami grzybowymi, wpływając jednocześnie na poprawienie kondycji roślin.
Anna Rogowska
Agencja Prasowa Jatrejon
