Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie od 2020 roku jest współrealizatorem międzynarodowego projektu pn. „Retencja wody i ponowne wykorzystanie składników odżywczych w glebie i strumieniach dla poprawienia warunków produkcji rolniczej” w skrócie nazywanym WATERAGRI. Projekt finansowany jest ze środków programu badawczo innowacyjnego Unii Europejskiej Horyzont 2020. W skład konsorcjum realizowanego projektu, wchodzi 23 partnerów reprezentujących instytucje naukowe i rolnicze z 12 krajów Europy, to jest: Austrii, Francji, Finlandii, Holandii, Niemiec, Węgier, Włoch, Wielkiej Brytanii, Serbii, Szwecji, Szwajcarii oraz Polski, którą reprezentują oprócz CDR również Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Koordynatorem całego projektu jest Uniwersytet w Lund, w Szwecji.
Głównym celem projektu jest odtworzenie i udoskonalenie zrównoważonych rozwiązań w zakresie retencji wody i recyklingu składników odżywczych, opracowanie tradycyjnych rozwiązań w zakresie odwadniania i nawadniania oraz ponowne wprowadzenie rozwiązań opartych na przyrodzie, takich jak zintegrowane tereny podmokłe, inspirowane biologicznie systemy odwadniające i zrównoważone zbiorniki przeciwpowodziowe w krajobrazie rolniczym, co w konsekwencji prowadzić będzie do lepszej retencji zarówno wody, jak i składników odżywczych.
WATERAGRI jest projektem, który w rezultacie pozwoli nie tylko na wprowadzenie i udoskonalenie rozwiązań w zakresie retencji wody i recyklingu składników odżywczych w glebie oraz ciekach wodnych, ale również umożliwi racjonalne gospodarowanie tymi zasobami, co w efekcie wpłynie na wzrost produkcji rolniczej, a tym samym na zaspokojenie potrzeb żywieniowych rosnącej na świecie populacji ludności. Projekt ten powstał również z myślą o zrównoważonym gospodarowaniu wodą, które w przyszłości może sprostać wyzwaniom spowodowanymi globalnymi zmianami klimatycznymi, takimi jak: ocieplenie, susze lub nadmierne powodzie.
Celem WATERAGRI jest również umożliwienie bardziej zrównoważonej produkcji roślinnej w świetle zastosowania zasady „od pola do stołu” dla nowej Wspólnej Polityki Rolnej oraz długoterminowych celów zrównoważonego rozwoju rolnictwa w Unii Europejskiej.
WATERAGRI promuje zarówno tradycyjne rozwiązania nawadniające i odwadniające, jak i wdraża innowacyjne technologie wykorzystujące procesy zachodzące w naturze, tj. oczyszczalnie hydrofitowe i biologicznie inspirowane systemy drenażu w krajobrazie rolniczym. Utworzenie terenów podmokłych zintegrowanych z naturalnymi systemami odwadniającymi i zbiornikami retencyjnymi w krajobrazie rolniczym umożliwi zwiększenie retencji wody oraz odzyskiwanie i powtórne wykorzystanie składników odżywczych zawartych w odprowadzanej wodzie.
WATERAGRI został opracowany z myślą o producentach rolnych, aby pomóc im w podejmowaniu racjonalnych decyzji dotyczących retencji wody w krajobrazie rolniczym oraz odzyskiwaniem składników odżywczych dla roślin. W podejmowaniu tych decyzji pomagać im będą opracowane modele matematyczne, których celem jest między innymi przetwarzanie gromadzonych danych, optymalizacja systemów nawadniających oraz opracowywanie harmonogramów nawożenia. Dodatkowo dla zrozumienia wzajemnych zależności pomiędzy stosowanymi rozwiązaniami, a produkcją rolniczą, stanem środowiska i statusem społecznym danego rolnika, utworzona została realna gra (serious game), która umożliwi symulację i ocenę wpływu kolejnych decyzji na środowisko, sytuację ekonomiczną gospodarstwa i warunki socjalne.
Dla poprawy retencji wody projekt WATERAGRI proponuje innowacyjne i zrównoważone technologie, w tym m.in.: tworzenie terenów podmokłych, systemy teledetekcji, zoptymalizowane nawadnianie, regulowany drenaż, monitorowanie agrometeorologiczne czy zastosowanie biowęgla.
Projekt ukierunkowany jest również na testowanie praktycznych rozwiązań w sieci gospodarstw rolniczych rozlokowanych w trzech regionach biogeograficznych Europy: strefa borealna – Finlandia i część Szwecji, strefa kontynentalna - Polska i część Szwecji, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii i Włoch oraz strefa panońska - głównie Węgry (rys.1). Na tych terenach zostały wybrane gospodarstwa pilotażowe o powierzchni od 1ha do 1000 ha, których zadaniem jest testowanie proponowanych rozwiązań oraz dostarczanie danych, w celu doskonalenia innowacyjnych technologii WATERAGRI. Gospodarstwa demonstracyjne rozmieszczone są na zróżnicowanych glebach, w gospodarstwach zajmujących się różnymi formami produkcji roślinnej, od hodowli traw, poprzez wielkoobszarowe rolnictwo konwencjonalne po ekologiczną uprawę owoców i warzyw.
Rys. 1 Mapa zasięgu Projektu WATERAGRI
W polskim gospodarstwie demonstracyjnym w ramach projektu WATERAGRI utworzono system do monitorowania warunków meteorologicznych, głębokości zwierciadła wody podziemnej i wilgotności w profilach glebowych pól uprawnych. Zainstalowane sondy wysyłają co 10 minut do „chmury” raporty, które pozwolą na stworzenie modelu hydrodynamicznego działającego w czasie niemal rzeczywistym. Umożliwi to precyzyjne zarządzanie wodą na terenie całej zlewni i kontrolowanie wilgotności gleby na polach uprawnych. Wybrane innowacje zastosowano w gospodarstwie rolnym o powierzchni ponad 500 ha w gminie Oborniki Śląskie, województwie dolnośląskim. Gospodarstwo pilotażowe specjalizuje się w uprawie zbóż, głównie: kukurydza na ziarno, pszenica oraz jęczmień.
Główne zadania projektu można więc określić jako:
a) przetestowanie różnych rozwiązań w zakresie zarządzania wodą w gospodarstwach rolnych z uwzględnieniem kosztów ich instalacji i utrzymania oraz ich efektów ekonomicznych dla dochodowości gospodarstw rolnych,
b) przygotowanie materiałów informacyjnych prezentujących wyniki testowania w postaci filmów video, materiałów zawierających opisy testowanych technologii oraz ich efektów ekonomicznych dla gospodarstwa rolniczego na poziomie wybranych upraw roślinnych,
c) upowszechnienie materiałów wśród producentów rolnych zainteresowanych nowymi rozwiązaniami, poprawiającymi efektywność zarządzania wodą w gospodarstwie rolnym i efektywność ekonomiczną proponowanych rozwiązań.
Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie oraz Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu we współpracy z Dolnośląskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego we Wrocławiu, planują w dniu 14 czerwca 2023 r. spotkanie pn. „Open Day”, podczas którego zostaną zaprezentowane dotychczasowe wyniki z realizacji projektu WATERAGRI. Spotkanie odbędzie się w siedzibie ODR we Wrocławiu, ul Zwycięska 8. Przewiduje się również wyjazd do gospodarstwa pilotażowego, w którym testowane są nowe rozwiązania w ramach projektu.
Serdecznie zapraszamy rolników, doradców rolnych, studentów oraz przedstawicieli organizacji działających na rzecz gospodarki wodnej na obszarach wiejskich. Informacje szczegółowe o spotkaniu będzie można znaleźć w najbliższym czasie na stronach internetowych organizatorów.
Projekt WATERAGRI otrzymał finansowanie z programu unijnego w zakresie badań naukowych i innowacji "Horyzont 2020" w ramach umowy o finansowanie nr 858375
Opracowanie na podstawie danych źródłowych projektu WATERAGRI:
dr inż. Małgorzata Sztoldman – Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie
dr inż. Wiesław Fiałkiewicz - Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Źródło
Centrum Doradztwa Rolniczego
http://cdr.gov.pl/
