Nawożenie mineralne cebuli jest istotnym czynnikiem plonotwórczym i musi być dostosowane do wyników badania zasobności gleby przeprowadzonego wiosną. Racjonalne nawożenie i odżywianie roślin ma kluczowe znaczenie z powodów ekonomicznych – wielkości i jakości uzyskiwanych plonów. Cebula ma wysokie wymagania względem składników pokarmowych zawartych w wierzchniej części gleby, gdyż jej system korzeniowy znajduje się dość płytko – jego główna masa sięga do głębokości 20 cm.
Istnieją dwa popularne sposoby aplikacji nawozów – doglebowe – posypowe (w formie granulowanej) oraz dolistne w formie płynnej. Nawożenie „pod korzeń” jest tym podstawowym sposobem dostarczania składników pokarmowych roślinom, zaś odżywianie dolistne stanowi jego uzupełnienie w momencie, kiedy to korzeń z powodu niekorzystnych warunków nie może pobrać pewnych składników z gleby (np. susza, podtopienie plantacji) oraz w celu uzupełnienia składników pokarmowych przez liście już w trakcie wegetacji, w momencie stwierdzenia ich niedoboru (np. w badaniu fluorymetrycznym).
Najważniejszym czynnikiem plonotwórczym w uprawie cebuli jest azot. Jeżeli brakująca dawka tego pierwiastka jest większa niż 100 kg/ha – ze względu na powodowanie dużego zasolenia gleby, którego cebula nie toleruje – aplikowany azot należy podzielić na dwie równe dawki, z czego drugą stosujemy po 3 tygodniach od wschodów, nie później niż do połowy czerwca. Roślina o niedoborach azotu oznajmia zasychaniem końcówek, usztywnieniem i żółknięciem szczypioru oraz zahamowaniem wzrostu. Optymalna zawartość azotu w glebie wynosi 100-140 kg N/ha w czystym składniku.
Niedobory fosforu powodują jaśniejsze zabarwienie liści oraz opóźnione dojrzewanie cebuli – przedłużający się okres wegetacji nie sprzyja dobremu przechowaniu plonu. Z kolei potas jest odpowiedzialny za gospodarkę wodną rośliny. Powoduje lepsze wykorzystanie wody przez komórki rośliny, ogranicza transpirację, co jest istotne w przypadku długotrwałej suszy. Brak potasu także niekorzystnie wpływa na jakość przechowalniczą cebuli. Z kolei wysokie dawki tego pierwiastka powodują obniżenie zdolności pobierania magnezu z gleby przez korzeń. Należy wtedy uwzględnić ten czynnik w planowaniu odżywiania dolistnego tym pierwiastkiem. Nawozem, który idealnie zaspokaja potrzeby cebuli w zakresie startowego nawożenia azotem i fosforem plantacji cebuli w momencie siewu bądź sadzenia cebuli jest nawóz granulowany Eurofertil 33 N PRO (bezchlorek), stosowany w dawce 400-800 kg/ha. W sytuacji zwłaszcza problemów z dostępnością fosforu (na skutek jego uwsteczniania się w glebie) może on być zastąpiony nawozem z tej samej gamy zawierającym innowacyjną formułę fosforu, w której fosforan jednowapniowy połączony jest mostkiem wapniowym z cząstką organiczną. Rozwiązuje to bardzo istotny problem nawozowy związany z uwstecznianiem się fosforu w glebie z innymi pierwiastkami, do związków nierozpuszczalnych w wodzie. Efektywność wykorzystania przez rośliny fosforu stosowanego w tradycyjnych formach kształtuje się na poziomie ok. 30%, natomiast w przypadku zastosowania nowej cząstki fosforu może sięgnąć nawet do 90%. Fosfor wyprodukowany w takiej technologii, jest także lepiej niż tradycyjny pobierany w środowisku kwaśnym, nawet do 30%. Jednak przy wyborze tego typu rozwiązaniu należy pamiętać o uzupełnieniu potasu w formie siarczanowej ze względu na dużą wrażliwość cebuli na chlor.
Kolejnym ważnym składnikiem odżywczym, ale także istotnym elementem w agrotechnice cebuli, jest wapń. Stosowanie nawozów wapniowych ma na celu dostarczenie roślinom wapnia odżywczego oraz zredukowanie niekorzystnego wpływu kwasowości, tj. ograniczenie szkodliwego działania jonów glinu i wodoru w glebie, a przez to, poprawę dostępności dla roślin składników pokarmowych. Cebula nie znosi kwaśnego środowiska, dlatego też optymalne pH w glebie powinno zawierać się w przedziale 6,5-7,5 dla gleb mineralnych oraz 5,5-6,5 dla upraw znajdujących się na glebach torfowych. Rola wapnia w roślinie jest bardzo ważna. Wapń buduje ściany komórkowe – tworząc kompleksy z pektynami i celulozą, co zwiększa ich stabilność i wytrzymałość na czynniki mechaniczne, a także na patogeny. Dzięki właściwej zawartości wapnia budowa tkanek jest stabilna. Ponadto wapń oddziałuje na gospodarkę hormonalną roślin, wpływa na podziały komórek, ich wzrost oraz funkcjonowanie. Jest składnikiem enzymów oddechowych, co także przekłada się na jakość już zebranych warzyw – przy niskiej zawartości tego pierwiastka oddychają one intensywniej i szybciej tracą turgor.
Korzystnym rozwiązaniem umożliwiającym osiągnięcie obu ww. celów – dobrego odżywienia roślin wapniem i regulacji mikro pH w obrębie ryzosfery, jest zastosowanie nawozu Physiomax 975 zawierającego wysoko reaktywny wapń mezocalc, w dawce 300-600 kg/ha. W zależności od potrzeb, dawka ta może być podzielona na dwie części, wiosenną i jesienną.
Mikroskładniki. Chociaż mikroelementy są potrzebne roślinie w znacznie mniejszych ilościach od makro pierwiastków, to odgrywają one niebagatelną rolę w produkcji wysokiej jakości cebuli.
Mangan ma bezpośredni związek z kwasowością gleby – w silnie kwaśnym środowisku pierwiastek ten powoduje zamieranie siewek w skutek swojej toksyczności, zaś pH powyżej 7,5 powoduje konieczność dokarmiania tym mikroelementem w wyniku słabszego jego pobierania z gleby w środowisku zasadowym. Mangan jest ważny ze względu na funkcję aktywatora enzymów odpowiadających za redukcje azotanów w roślinie. Jego niedobór powoduje także wolniejszy wzrost roślin oraz jaśniejsze zabarwienie i skręcanie się szczypioru. Niedobór molibdenu sprawia, że siewki cebuli stają się wiotkie, a końcówki szczypioru zamierają. Miedź w cebuli ma istotne znaczenie z kilku przyczyn: jest niezbędna do pobierania azotu mineralnego z gleby, uczestniczy w syntezie chlorofilu oraz procesie fotosyntezy. Problemy z pobieraniem miedzi przez cebulę mogą być spowodowane suszą oraz intensywnym nawożeniem mineralnym, co w konsekwencji prowadzi do zaburzenia w wykształcaniu się oraz wybarwianiu łusek zewnętrznych. Cynk bierze udział w syntezie tryptofanu – ważnego aminokwasu, który z kolei wspomaga syntezę auksyn (regulator wzrostu). Jego brak objawia się karłowaceniem roślin, co ogranicza plon cebuli. Z kolei żelazo jest odpowiedzialne za tworzenie się chlorofilu, metabolizm kwasów nukleinowych oraz za fotosyntezę i oddychanie. Jego niedobory zdarzają się jedynie na glebach alkaicznych, bogatych w siarkę, fosfor i miedź oraz świeżo wapnowanych. Generalnie gleby w Polsce są dosyć ubogie w miedź.
Ciekawym i wyjątkowo efektywnym rozwiązaniem w uprawie cebuli służącym uzupełnianiu niedoborów mikroelementów może być zastosowanie uniwersalnego nawozu płynnego, który oprócz boru, molibdenu, manganu, miedzi, cynku i żelaza zawiera także makroelementy: azot, potas i fosfor oraz kompleks biostymulujący Seactiv z substancjami aktywnymi z alg morskich. Produkt ten stosuje się podczas całego okresu wegetacji w celu poprawy syntezy i magazynowania białek oraz cukrów w organach generatywnych cebuli.
Pamiętajmy, że tylko odpowiednio dobrany program nawożenia pozwala uniknąć potencjalnych problemów w uprawie i uzyskać satysfakcjonujący plon cebuli.
Łukasz Peroń
Agencja Prasowa Jatrejon
