MRiRW w sprawie zdrowej żywności

Popierając wniosek małopolskiego samorządu rolniczego, Zarząd KRIR zwrócił się do MRiRW w sprawie nazwy „zdrowa żywność” podkreślając, że każda żywność wprowadzana do obrotu na terenie naszego kraju powinna być zdrowa i spełniać określone w prawie normy, nad czym czuwać powinny powołane w tym celu służby, podległe MRiRW.

W odpowiedzi, resort rolnictwa w dniu 12 listopada poinformował, że przepisy prawa żywnościowego określają wymagania jakie musi spełniać żywność wprowadzana do obrotu, w tym dotyczące stosowania dozwolonych substancji dodatkowych czy dopuszczalnych maksymalnych poziomów zanieczyszczeń.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 oraz art. 6a ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia (ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz.U. 2015 poz. 594) środki spożywcze niespełniające wymagań zdrowotnych nie mogą być wprowadzone do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej i stosowane do produkcji innych środków spożywczych. Ta sama zasada wynika również z art. 14 rozporządzenia 178/2002 ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1782002 z dnia 28 stycznia 2002 roku ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. bezpieczeństwa żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności wskazującego, ze żaden niebezpieczny środek spożywczy nie może być wprowadzany na rynek).

Żywność zgodna ze szczegółowymi przepisami Unii Europejskiej jest uważana za bezpieczną i może być wprowadzana do obrotu na terytorium UE. W obrocie nie mogą, co do zasady, znajdować sic niebezpieczne (tj. szkodliwe i nienadające się do spożycia przez ludzi) produkty spożywcze. W przypadku stwierdzenia niezgodności z obowiązującymi przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa żywności, organy urzędowej kontroli żywności, jak również przedsiębiorcy, podejmują odpowiednie działania, obejmujące m.in. wycofywanie zakwestionowanych produktów z obrotu.

Jak wynika z powyższego, pomimo ze w języku potocznym w odniesieniu do żywności sformułowania "niezdrowy" lub "zdrowy" są stosowane czasem przez konsumentów, w formalnym nazewnictwie produktów spożywczych i stosowanym prawie nie można stosować takich odniesień.

Ponadto, według MRiRW, nie można zgodzić się ze stwierdzeniem przedstawionym w piśmie, że brak substancji dodatkowych w środkach spożywczych łączyć się będzie zawsze z korzyściami dla konsumenta. Przykładowo: brak konserwantów w surowych wyrobach mięsnych produkowanych przemysłowo takich jak metka czy tatar mogłoby spowodować groźne konsekwencje dla zdrowia, a nawet życia konsumenta ze względu na prawdopodobny rozwój bakterii Clostridium botulinum wytwarzającej toksynę zwaną jadem kiełbasianym. Podobnie stosowane w innych produktach spożywczych pozostających przez dłuższy czas w sprzedaży substancje dodatkowe takie jak konserwanty chronią produkty przed zepsuciem. Należy również podkreślić, ze stosowane substancje dodatkowe w określonych dawkach wskazanych w odpowiednich przepisach unijnych zostały uznane za nieszkodliwe dla zdrowia ludzkiego.

Rozpatrując żywność pod katem jej korzystnego wpływu na zdrowie konsumenta reort rolnictwa zauważa, ze nie tylko sposób spożywania żywności, ale także indywidualne cechy konsumenta sprawiają, ze to, co dla jednych jest bezpieczne, innym może zaszkodzić. Mleko, ze względu na swoje właściwości, takie jak zawartość witamin, enzymów, białka czy laktozy, dla jednych konsumentów może być produktem zdrowym i pożądanym, podczas gdy dla innych, mających uczulenie na laktozę, produktem, którego należy unikać. To samo dotyczy np. orzeszków arachidowych, zawierających kwasy omega-3 (znane z dobrego wpływu na organizm), ale jednocześnie będących dla wielu osób silnym alergenem.

Resort informuje, że pomocną w dokonaniu właściwych wyborów żywieniowych spośród szeregu produktów znajdujących się w obrocie są informacje zamieszczane na opakowaniach żywności - przede wszystkim obowiązkowo podawany wykaz składników (z uwzględnieniem dodanych substancji dodatkowych) czy informacje na temat wartości odżywczych produktu (obowiązkowe od grudnia 2016r., ale już teraz powszechnie stosowane). Informacje o szczególnych właściwościach zdrowotnych lub żywieniowych produktu można podkreślać za pomocą oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, kt6rych stosowanie jest restrykcyjnie uregulowane w rozporządzeniu (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności)

Jak wynika z powyższego według MRiRW nie wydaje się zasadne, aby oczekiwać prostego rozwiązania, które zadowoli każdego konsumenta polegającego na umieszczeniu na opakowaniu produktów spożywczych informacji „zdrowa żywność". Wręcz przeciwnie dla wielu konsumentów informacja taka może być kontrowersyjna — bo przykładowo w świetle zgłoszonego kryterium produkty nie zawierające substancji dodatkowych, ale wyprodukowane z użyciem mąki pochodzącej z kukurydzy GMO mogłyby zostać opatrzone tym napisem, podczas gdy znaczna większość konsumentów unika produktów zawierających składniki GMO. Ponadto używanie określenia "zdrowa" w odniesieniu do określonego rodzaju żywności mogłoby wprowadzać konsumenta w błąd sugerując, ze inna żywność, nieposiadająca takiego określenia może być „niezdrowa”, (niebezpieczna dla zdrowia).