W związku z wnioskiem z XV Posiedzenia KRIR, które miało miejsce 25 listopada 2014 r., o podjęcie działań mających na celu skuteczne zdjęcie nadwyżki owoców (jabłek) oraz poprawy opłacalności produkcji, resort rolnictwa przekazał poniższe wyjaśeniania.
Zasady organizacji rynków rolnych, obejmujące również instrumenty wsparcia, są regulowane na poziomie Unii Europejskiej. Decyzja o zastosowaniu mechanizmów, a także zakres, rodzaj działań i wysokość ewentualnego wsparcia finansowego, jakie mogą być zastosowane, musi być podjęta przez Komisję Europejską. Polska, podobnie jak i inne kraje członkowskie UE, nie ma możliwości samodzielnego podejmowania działań interwencyjnych na rynkach rolnych czy przyznawania producentom pomocy poza pomocą de minimis, której uruchomienie również podlega ściśle określonym warunkom.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na bieżąco monitoruje sytuację ograniczenia popytu związanego z wprowadzeniem przez Federację Rosyjską zakazu przywozu szeregu produktów rolno spożywczych z Unii Europejskiej i jej silny wpływ na bieżącą sytuację na rynku owoców i warzyw, powodujący spadek cen wielu owoców i warzyw oraz problemów z ich zagospodarowaniem. Wielokrotnie informowano Komisję Europejską o trudnej sytuacji na rynku owoców i warzyw, wnioskując o uruchomienie wsparcia tego rynku. Wskazywaliśmy na dane, że od początku sierpnia 2014 r. średnie ceny głównego produktu sektora owoców i warzyw eksportowanego w ubiegłych latach do Federacji Rosyjskiej, jakim są jabłka, są o blisko 40% niższe w porównaniu do cen notowanych w analogicznych okresach 2013 r.
Uwzględniając tę sytuację Komisja Europejska na wniosek m.in. Polski uruchomiła do tej pory trzy transze tymczasowego, nadzwyczajnego wsparcia dla producentów owoców i warzyw. Na podstawie rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 932/2014 określającego zasady i tryb działań podejmowanych przez uznane organizacje producentów oraz producentów niebędących członkami organizacji producentów wdrożono:
- wycofanie z rynku,
- zielone zbiory,
- niezbieranie a owoców i warzyw.
Realizacja zadań w zakresie nadzoru nad ww. działaniami, wypłata wsparcia z tytułu ich realizacji oraz informowanie Komisji Europejskiej powierzona została Agencji Rynku Rolnego rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 września 2014 r. Ogólna kwota wsparcia na działania określona dla wszystkich państw członkowskich rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) nr 932/2014 wyniosła 125 mln €.
W ramach realizacji rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 932/2014 łączna wnioskowana przez Polskę kwota wyniosła 26 201 710 mln Euro, w tym:
- 9 327 561 Euro - na niezbieranie i zielone zbiory,
- 16 451 450 Euro - na bezpłatną dystrybucję,
- 422 699 Euro- wycofanie na inne przeznaczenie.
W ramach realizacji mechanizmu wydano w Polsce 2128 decyzji administracyjnych skutkujących wypłatą wg stanu na dzień 19 stycznia 2015 r. 39 219 019 PLN.
W wyniku postulatów zgłaszanych przez Polskę jak i inne państwa członkowskie o niewystarczającym zakresie tej pomocy w celu stabilizowania sytuacji na rynku owoców i warzyw, w dniu 30 września 2014 r. weszły w życie przepisy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 1031/2014. Zgodnie z nowymi uregulowaniami, dodatkowa pomoc finansowa Unii została rozdysponowana na poszczególne państwa członkowskie w oparciu o ilości produktów eksportowanych w danym okresie do Federacji Rosyjskiej pomniejszone o ilości, które zostały już zgłoszone na mocy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 932/2014. W przypadku Polski, wsparcie przysługiwało dla 18 750 ton jabłek i gruszek łącznie. Dodatkowo, każde państwo członkowskie miało możliwość wycofania z rynku, dokonania zielonych zbiorów lub niezbierania 3000 ton dowolnych produktów objętych wsparciem.
Wnioski o udzielenie wsparcia w ramach drugiego mechanizmu, mogą być składane do dnia 31 stycznia 2015 r. Ostateczny termin wypłaty środków zgodnie z przepisami Komisji Europejskiej upływa 30 czerwca 2015 r. Do dnia 19 stycznia 2015 r. do Agencji Rynku Rolnego wpłynęło 1 097 wniosków o płatność.
Przewidywany termin rozpoczęcia przez Agencję wypłaty środków wsparcia w ramach mechanizmu to trzecia dekada stycznia 2015 r. Termin ten związany jest z kursem euro ustalonym na 31 grudnia 2014 r. oraz w przypadku wycofania z przeznaczeniem na bezpłatną dystrybucję uwarunkowany jest koniecznością zakończenia kontroli II szczebla przed wypłatą pomocy.
Na wniosek Polski, jak i innych poszkodowanych embargiem państw członkowskich w celu złagodzenia skutków sytuacji kryzysowej w sektorze owoców i warzyw, Komisja Europejska w dniu 20 grudnia 2014 r. uruchomiła trzecią transzę pomocy i opublikowała rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 1371/2014. Znowelizowane przepisy rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 1031/2014 umożliwią przeprowadzanie w pierwszym półroczu 2015 r. kolejnych operacji wycofania z rynku m.in. jabłek, gruszek, pomidorów, marchwi, papryki słodkiej oraz ogórków. Przydzielone Polsce ilości produktów, które będą mogły zostać objęte ww. operacjami to 155 700 ton w przypadku jabłek i gruszek oraz 18 650 ton w przypadku pomidorów, ogórków, papryki słodkiej i marchwi.
Podobnie jak w przypadku poprzednio uruchomionych przez Komisję Europejską mechanizmów, beneficjentami pomocy będą mogli zostać zarówno producenci zrzeszeni w organizacjach producentów owoców i warzyw jak i producenci indywidualni. Pomoc finansowa będzie mogła zostać przyznana w odniesieniu do tych powierzchni upraw, które nie zostały objęte poprzednimi mechanizmami uruchomionymi przez Komisję Europejską na podstawie rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 932/2014 oraz nr 1031/2014 r. Zgodnie z przepisami UE wypłata pomocy w ramach tego mechanizmu może nastąpić dopiero od lipca br., gdyż musi być realizowana w oparciu o kurs z ostatniego dnia czerwca. Aktualnie trwają prace nad przygotowaniem odpowiednich przepisów krajowych wdrażających ww. mechanizm w Polsce.
