W dniu 15 marca 2022 r. odbyło się w Brukseli XV Forum „Przyszłość Rolnictwa”. Jest to cykliczne wydarzenie, które już od 2008 roku stanowi bazę wymiany myśli i idei łączących rolnictwo i środowisko naturalne. To ważne wydarzenie, szczególnie w tym roku, ze względu na rosnące zagrożenia klimatyczne i środowiskowe oraz te związane z bezpieczeństwem żywnościowym oraz wydarzeniami na Ukrainie. 2022 rok jest również ważny z powodu uzgodnień co do przyszłości Wspólnej Polityki Rolnej. W tym roku kraje członkowskie będą negocjowały z Komisją Europejską, Krajowe Plany Strategiczne, które mają realizować ambitne cele klimatyczne i środowiskowe określone w strategiach „Od pola do stołu” oraz „Bioróżnorodności”.
Prelegenci podczas Forum zgadzali się co do jednego, że kontynuowanie praktyk rolniczych znanych nam już od kilkudziesięciu lat, jest praktycznie niemożliwe. W aspekcie zmian klimatycznych i środowiskowych, których rolnictwo jest zarówno sprawcą jak i ofiarą, potrzebna jest transformacja systemów rolniczych. Z grubsza wiemy, na czym ta transformacja ma polegać. Naukowcy opracowali już nowe systemy rolnictwa o zredukowanej ilości emisji gazów cieplarnianych. Znamy już metody rolnictwa regenarytywnego, precyzyjnego, węglowego. Cały czas trwają pilotaże takich systemów. Komisja Europejska zachęca kraje członkowskie i rolników do dobrowolnego stosowania praktyk korzystnych dla klimatu i środowiska i chce za to płacić, w ramach ekoschematów, które już od 2023 roku staną się kluczowe dla sumy dopłat jaką rolnik dostanie na swojej konto.
Na czym zatem polega problem? Po pierwsze w kontrze do transformacji stoi kwestia wyżywienia ludności świata i bezpieczeństwo żywnościowe. To, że Europejczycy jedzą zbyt dużo mięsa, nie oznacza, że tak jest wszędzie. Ciągle na Świecie mamy zjawisko niedożywienia oraz niedostatecznej ilości białka zwierzęcego w diecie. Dodatkowo, wiele obszarów wypada z produkcji rolniczej, ze względów klimatycznych właśnie. Powstaje zatem dylemat jak połączyć transformację systemów rolniczych, której efektem może być spadek produkcji żywności z zapewnieniem żywności dla rosnącej populacji ludzi na Świecie. Zdaniem wielu ekspertów wypowiadających się podczas Forum, tego dylematu nie da się pogodzić. Trzeba będzie wybierać „,mniejsze zło” starając się jednak ograniczać negatywne skutki wpływu rolnictwa na klimat i środowisko.
Drugi, zasadniczy z naszego punktu widzenia dylemat, to kto za to zapłaci? Prelegenci podkreślali, to o czym my piszemy już od dawna, że nowa, ambitna Wspólna Polityka Rolna jest niedofinansowana. Zachęty do stosowania ekoschematów są zbyt małe, podobnie jak ograniczone środki na modernizację i nowe technologie, które muszą wspierać transformację systemów rolniczych.
Chyba po raz pierwszy, na tego typu konferencji, postawiono akcent na włączenie konsumentów w ten proces. Badania wskazują, że konsumenci nie do końca podejmują racjonalne decyzje, nie wiedząc skąd bierze się żywność. Dla wielu z nich, wieś i rolnictwo to bardzo oddalone obszary. Z drugiej strony, szczególnie młodzi konsumenci są dzisiaj bardzo radykalni w swoich poglądach i żądają bardzo radykalnych reform w sferze produkcji rolniczej. Kolejnym zjawiskiem jest ogromna skala marnowania żywności, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych. To jest kompletnie zbędne źródło emisji CO2. Potrzebne są zatem narzędzia, które umożliwią pozytywne włączenie konsumentów w proces transformacji produkcji żywności. Po pierwsze konsument powinien docenić wysiłki rolników idące w kierunku produkcji zrównoważonej i płacić za takie produkty więcej. Aby tak się stało, niezbędny jest wiarygodny system oznakowania żywności na półce sklepowej. Po drugie potrzebna jest edukacja konsumentów i wskazywanie, że nie zawsze warto kupować najtańszą żywność, zarówno ze względów zdrowotnych jak i właśnie środowiskowych. Po trzecie należy walczyć z marnowaniem żywności.
W kontekście tej konferencji, konsekwentnie uważamy, że Nowa Wspólna Polityka Rolna wymaga głębszej analizy i przemyślenia. Zdecydowanie jest ona niedofinansowana. Wymaga wsparcia filara dotyczącego finansowania inwestycji i modernizacji gospodarstw rolnych. W związku z powyższym już wcześniej postulowaliśmy o jej odłożenie w czasie. Również z powodu wojny jaka toczy się na Ukrainie i jej wpływu na globalny rynek żywności. Naszą interwencję znajdziecie Państwo tutaj.
