Konferencja „Małe gospodarstwa rolne szansą rozwoju rynku lokalnego”

23 kwietnia 2013 r. przedstawiciele Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Radomiu uczestniczyli  w konferencji   „Małe gospodarstwa rolne szansą rozwoju rynku lokalnego” zorganizowanej  przez Senacką Komisję Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Uczestnikami konferencji byli parlamentarzyści, eksperci, producenci rolni, przedstawiciele ośrodków doradztwa rolniczego, jednostek certyfikujących oraz instytucji wspierających działalność rolniczą.

Spotkanie otworzył  przewodniczący Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi senator Jerzy Chróścikowski.   W swym wystąpieniu  podkreślił zalety sprzedaży bezpośredniej żywności wyprodukowanej w gospodarstwie. To dzięki takiej  formie sprzedaży rolnik – producent może poznać potrzeby i oczekiwania klienta, szybko zareagować na zmianę jego upodobań, a przede wszystkim poprawić dochody gospodarstwa. Z kolei klienci mogą kupić  świeży towar pochodzący od znanych i sprawdzonych producentów oraz uzyskać informację na temat produktów i sposobu ich pozyskiwania.
Wiceminister rolnictwa Tadeusz Nalewajk, potwierdził, że prawo żywnościowe Unii Europejskiej umożliwia prowadzenie sprzedaży żywności konsumentom końcowym przez rolników prowadzących gospodarstwa rolne. Prowadzenie tego rodzaju sprzedaży może odbywać się pod warunkiem spełnienia odpowiednich wymagań higienicznych i weterynaryjnych, tak aby wprowadzana na rynek żywność była bezpieczna dla zdrowia konsumentów. Omawiając  możliwości uproszczenia przepisów dotyczących bezpośredniej sprzedaży dla  rolników, którzy wprowadzają na rynek małe ilości żywności na ograniczonym obszarze kraju, stwierdził jednoznacznie, że w tym obszarze mają zastosowanie przepisy higieniczne ustanowione przez władze danego państwa członkowskiego.
W Polsce, w kompetencjach ministra ds. rolnictwa leży opracowanie przepisów higienicznych odnoszących się do  sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia zwierzęcego. Nadzór nad tego rodzaju sprzedażą w zakresie bezpieczeństwa żywności sprawuje podległa Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi Inspekcja Weterynaryjna. Przepisy higieniczne określające wymagania sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia roślinnego leżą natomiast w kompetencjach ministra właściwego ds. zdrowia. W tym zakresie nadzór nad bezpieczeństwem żywności sprzedawanej przez rolników sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna, podległa Ministrowi Zdrowia. Dlatego też konieczna jest ścisła współpraca obu resortów w tym zakresie na poziomie krajowym w celu opracowania przepisów krajowych regulujących ten obszar obrotu żywnością.
Wiceminister poinformował jednocześnie, że w resorcie rolnictwa prowadzone są  prace nad zmianą przepisów rozporządzenia w sprawie wymagań weterynaryjnych przy wytwarzaniu produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. Aby wprowadzane zmiany były zgodne z oczekiwaniami producentów konieczna jest w tym zakresie ścisła współpraca i konsultacje z  organizacjami branżowymi zrzeszającymi producentów, w tym  także rolników.
Stan  prawny regulujący na poziomie krajowym wprowadzanie do obrotu małych ilości produktów pochodzenia roślinnego omówił p.o. głównego inspektora sanitarnego Marek Posobkiewicz, a wymagania weterynaryjne przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w gospodarstwie rolnym przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej – główny lekarz weterynarii Janusz Związek.
Ryszard Zarudzki, ekspert ds. rolnictwa i obszarów wiejskich, w swoim wystąpieniu przedstawił m.in. propozycje zmian przepisów mających ułatwić sprzedaż produktów lokalnych przez rolników prowadzących małe gospodarstwa, opracowane przez Zespół Centrum Marki Lokalnej Fundacji Partnerstwo dla Środowiska. W opinii Ryszarda Zarudzkiego, rozwój rynku produktów lokalnych może być szansą poprawy sytuacji ekonomicznej w niektórych regionach, jeśli podejmie się określone działania, aktywizujące mieszkańców wsi.
O „Produktach regionalnych i tradycyjnych w krótkich łańcuchach żywności” mówiła Zofia Winawer z Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej. Wskazała m.in. na konieczność wprowadzenia przepisów dotyczących wytwarzania w gospodarstwach na bazie własnego surowca produktów niezwierzęcych i możliwości ich sprzedaży bezpośredniej, a także ustalenia procedur kontroli żywności produkowanej na małą skalę.
Uczestnicy konferencji  mieli również możliwość  zapoznania się z prowadzoną  działalnością Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu, którą przedstawił jego dyrektor Henryk Skórnicki. Centrum Doradztwa Rolniczego Oddział w Radomiu  w 2009 roku podjęło się zadania utworzenia  i prowadzenia Centrum Praktycznego Szkolenia, którego celem jest pokazanie praktycznych możliwości dostosowania zasobów gospodarstwa do rozpoczęcia i prowadzenia „małego przetwórstwa”, tak aby spełniało zarówno standardy bezpieczeństwa, higieny  jak i wymogi prawne. Centrum posiada wymagane prawem decyzje: Inspekcji Weterynaryjnej – przetwórstwo mięsa, Inspekcji Sanitarnej – przetwórstwo owoców i warzyw, przetwórstwo zbóż oraz  Certyfikat Zgodności produkcji ekologicznej dla produktów wytwarzanych w procesach produkcyjnych funkcjonujących zakładów. Działalność Centrum Praktycznego Szkolenia koncentruje się przede wszystkim na organizacji  szkoleń, warsztatów oraz udzielaniu konsultacji dla osób zainteresowanych prowadzenie przetwórstwa żywności w małym zakładzie. W ramach realizowanych projektów szkoleniowych przeszkolono 2789 osób w trzech panelach tematycznych co ilustruje poniższy wykres.

                                    
Inne prowadzone formy działalności to wyjazdy studyjne, pokazy, konsultacje, oraz działalność obejmująca opracowanie i druk wydawnictw z zakresu produkcji żywności i jej sprzedaży w małej skali.

                                                                           
W drugiej części konferencji rolnicy – producenci wędlin,  serów, oleju tłoczonego na zimno, soków i warzyw mówili o swojej działalności i problemach, jakie napotykają. Za największe utrudnienia uznali zbyt skomplikowane i niejasne przepisy prawa, ograniczenia biurokratyczne, brak wsparcia ze strony instytucji nadzorujących a także za małą liczbę zorganizowanych miejsc sprzedaży.
Konferencja cieszyła się dużym  zainteresowaniem uczestników, co udowodniła  dyskusja po wystąpieniach  prelegentów. Zgłoszone postulaty niech będą motywacją dla podjęcia prac nad uproszczeniem obowiązujących  przepisów prawa, które bardzo ograniczają aktywność rolników w tym obszarze.

Opracowała Barbara Sałata
CDR O/Radom