W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 23 sierpnia 2022 roku do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Wicepremiera Henryka Kowalczyka o zmianę warunków dostępu do ekoschematu Rolnictwo węglowe w ramach praktyki Zróżnicowana struktura upraw planowanego w ramach interwencji pn. Systemy na rzecz klimatu i środowiska resort rolnictwa przedstawił następujące wyjaśnienia:
W ramach ww. praktyki obowiązuje wymóg prowadzenia co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:
1) udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy nie może być mniejszy niż 10%,
2) co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz
3) udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65% oraz
4) udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in. okopowe) nie przekracza 30%.
Celem praktyki jest poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększanie się różnorodności biologicznej. Ponadto, do ochrony różnorodności biologicznej wymóg udziału co najmniej trzech różnych upraw w gospodarstwie przyczyni się do ograniczania monokultur na gruntach ornych. Dlatego też w określeniu wymogów ww. praktyki uwzględniono m. in. wartości współczynników reprodukcji i degradacji glebowej materii organicznej, powszechnie stosowane w literaturze i wykorzystywane przez doradców rolniczych. Ten sam poziom współczynnika dla zbóż i rzepaku stanowił podstawę do ich łącznego potraktowania.
Powyższe wymogi zostały wypracowane w ramach konsultacji i negocjacji z Komisją Europejską zapisów projektu Planu Strategicznego. W trakcie negocjacji propozycje zawarte w projekcie były analizowane i oceniane przez Komisję w szczególności pod kątem spełniania wyższych wymogów środowiskowych - takie podejście wpłynęło m.in. na podwyższenie ambicji środowiskowych norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (DKR, ang. GAEC) w ramach warunkowości. W tym kontekście, w odniesieniu do ekoschematów Komisja zwracała ponadto uwagę, że nie mogą one wynagradzać praktyk stanowiących zwykłą praktykę rolniczą, ale muszą wykraczać poza nią i być ambitniejsze w celu realizacji tych zwiększonych celów środowiskowych.
Niemniej jednak, biorąc pod uwagę stanowisko KRIR wyrażone w piśmie KRIR/MR/926/2022, uprzejmie informuję, że Ministerstwo podjęło rozmowy z Komisją Europejską, aby w pierwszej możliwej zmianie Planu Strategicznego, mającej zastosowanie od 2023 r., wyłączyć rzepak z wymogu ograniczającego łączny udział zbóż i rzepaku do 65% w strukturze zasiewów w ramach praktyki Zróżnicowana struktura upraw w ramach ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi.
Komisja Europejska zwraca jednak uwagę, że żadne zmiany prowadzące do obniżenia ambicji środowiskowych nie mogą zostać zaakceptowane.
- Małgorzata Ramatowska
