Komisja Europejska, zgodnie z zapowiedzią, do końca marca br. wysłała krajom członkowskim uwagi do Krajowych Planów Strategicznych, które zastąpią PROW od 1 stycznia 2023 roku. Nie znamy jeszcze konkretnych uwag do polskiego KPS, natomiast Komisja opublikowała na swoich stronach internetowych podsumowanie dotyczące wszystkich krajów. dokument załączamy tutaj.
Pierwszy wniosek Komisji Europejskiej dotyczy zmiany kontekstu dla realizacji nowej wspólnej polityki rolnej, co wynika z agresji Rosji na Ukrainę. Przypominamy, że Wielkopolska Izba Rolnicza wystąpiła z prośbą do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, o podjęcie działań w celu wydłużenia obecnego PROW-u o kolejny rok, w związku z koniecznością zabezpieczenia produkcji żywności. O szczegółach naszego wystąpienia mogą Państwo przeczytać tutaj. Komisja, w związku z sytuacją na Ukrainie, zwróciła się w swoich uwagach do państw członkowskich o ponowną analizę ich planów strategicznych, pod kątem odporności systemów rolniczych, redukcji uzależnienia od nawozów sztucznych i zwiększenia produkcji energii odnawialnej na obszarach wiejskich, w sposób nie kolidujący z produkcją żywności.
Kraje członkowskie zostały poproszone o dostarczenie bardziej rozwiniętego uzasadnienia dla dopłat sektorowych, w kontekście sytuacji w danym sektorze oraz jego potrzeb. Komisja oceniła, że uzasadnienia przedstawione w KPS-ach są niewystarczające, szczególnie w kontekście Dyrektywy Wodnej (2000/60/EC).
Komisja zwraca uwagę na konieczność zawarcia działań, które pomogą gospodarstwo rolnym na uniezależnienie się od paliw płynnych i innych surowców zewnętrznych, w kontekście wojny na Ukrainie.
Komisja docenia dążenia państw członkowskich do rozwoju produkcji roślin białkowych, w celu uniezależnienia się od importu. Z drugiej strony dostrzega konieczność zwrócenia większej uwagi na działania związane z zarządzaniem ryzykiem oraz włączenia rolników w takie schematy. Przypomnijmy, że w polskim KPS przewidziano dopłaty do systemów ubezpieczeń wzajemnych, tworzonych przez rolników, a Wielkopolska Izba Rolnicza od lat współpracuje z Towarzystwem Ubezpieczeń Wzajemnych TUW.
Komisja zwraca uwagę, że jednym z priorytetów WPR jest wzmocnienie pozycji rolnika w łańcuchu spożywczym. Większość państw członkowskich, planuje to robić poprzez dopłaty sektorowe, podczas gdy, zdaniem Komisji należy tu zwrócić uwagę na zwiększanie współpracy rolników, ich udziału w przetwórstwie i skracaniu łańcucha spożywczego. Naszym zdaniem, ten element jest akurat silną stroną polskiego KPS, gdzie w ramach II filaru przewidziano środki na takie działania.
Komisja ma szereg uwag do definicji „aktywnego rolnika” zaprezentowanych przez kraje członkowskie. W tym kontekście zostały one poproszone o dalsze wyjaśnienia w tym zakresie, tak aby zagwarantować, że wsparcie kierowane jest do właściwych podmiotów.
Komisja ma zasadnicze wątpliwości co do docelowych wskaźników związanych z realizacją celów Zielonego Ładu. Chodzi przede wszystkim o cele reedukacyjne związane z nawożeniem, środkami ochrony roślin, antybiotykami oraz wzrost areału produkcji ekologicznej. Wiele krajów, w ogóle ich nie przedstawiło, w przypadku pozostałych są one bardzo skromne. Tak jest również w przypadku polskiego KPS-u. Możemy przypuszczać, że tu Komisja Europejska poprosi o weryfikację polskich założeń.
Komisja poprosiła również o weryfikację alokacji finansowej przedstawionej przez poszczególne kraje, w zakresie ekoschematów. To wsparcie, zdaniem Komisji, nie zawsze zostało dobrze opisane pod kątem osiąganych wskaźników. W takich przypadkach, Komisja nie uwzględniła tych wydatków jako celowe.
Generalnie rzecz biorąc, Komisja poprosiła państwa o przedstawienie bardziej ambitnych i lepiej dopasowanych działań podejmowanych w ramach ekoschematów i działań rolno-środowiskowych. Te działania powinny prowadzić do zwiększenia produkcji energii odnawialnej, redukcji zużycia energii w produkcji rolnej oraz poprawy wykorzystania składników pokarmowych z uwzględnieniem gospodarki w obiegu zamkniętym.
Komisja zwróciła uwagę na braki w zakresie działań związanych z podwyższonym dobrostanem zwierząt. Kraje członkowskie będą musiały tu uzupełnić dokumentację o lepsze zdefiniowanie podwyższonych warunków dobrostanu. Szczególnie dotyczy to trzody chlewnej oraz nowych gatunków włączonych do tego działania.
Komisja zwróciła też uwagę na konieczność włączenia w proces tworzenia Krajowych Planów Strategicznych, zainteresowanych podmiotów, w tym rolników. Cały czas te dokumenty mogą być konsultowane oraz zmieniane.
Mamy nadzieję, że konkretne uwagi do polskiego Krajowego Planu Strategicznego zostaną wkrótce opublikowane i będziemy mogli się do nich odnieść. Cieszy nas, że Komisja Europejska bierze pod uwagę kontekst bezpieczeństwa żywnościowego i wojny na Ukrainie a nie tylko aspekty klimatyczne i środowiskowe. Jako Wielkopolska Izba Rolnicza, z pewnością włączymy się w kolejne etapy konsultacji. Podtrzymujemy jednak tezę, że wdrożenie tej reformy powinno poczekać. Wyrażamy też obawy, czy system doradczy i wdrożeniowy będzie gotowy do przygotowania rolników do funkcjonowania w ramach nowych zasad. Jako Wielkopolska Izba Rolnicza, w konsorcjum z Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie wygraliśmy przetarg na organizację szkoleń dla rolników w zakresie bioróżnorodności. Te szkolenia ruszą jesienią tego roku i będą się odbywały na terenie całej Wielkopolski.
