Nawożenie plantacji krzemem to innowacyjna technologia poprawy ogólnej kondycji roślin poprzez
redukcję skutków stresów abiotycznych, w konsekwencji zwiększająca plonowanie. Pomimo tego, iż zawartość procentowa krzemu w organizmie roślinnym jest porównywalna z zawartością makroelementów, pierwiastek ten nie był uważany za niezbędny dla odpowiedniego funkcjonowania roślin. Nawożenie krzemem to zagadnienie stosunkowo nowe w naszym kraju i wciąż otwarte. Na szczęście coraz więcej fizjologów roślin i specjalistów od nawożenia zaczyna doceniać fakt, iż pierwiastek ten wyraźnie stymuluje aktywność roślin, podnosi ich zdrowotność, co potwierdzają liczne badania i praktyka rolnicza.
Ostatnio udowodniono, iż krzem stymuluje procesy życiowe, przede wszystkim zwiększa efektywność procesu fotosyntezy poprzez korzystniejszą ekspozycję roślin, w znaczący sposób oddziałuje na zwiększenie tolerancji oraz odporności na stresy, zmniejsza podatność na wyleganie, zabezpiecza przed utratą wody oraz redukuje wnikanie patogenów. Bierze też udział w tworzeniu mechanicznej bariery w ścianach komórkowych oraz w przestrzeniach międzykomórkowych, jak również i we wnętrzu komórek. Takie wzmocnienie ścian komórkowych to powstanie naturalnej bariery przeciwdziałającej atakowi patogenów. Podwyższona odporność umożliwia zmniejszenie ilości przeprowadzanych zabiegów przy użyciu pestycydów, co ma ogromne znaczenie dla kondycji środowiska naturalnego. Nawożenie krzemem wpisuje się w koncepcję integrowanej ochrony roślin, która polega na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony, w szczególności tych niechemicznych, by maksymalnie zminimalizować zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska. Integrowana ochrona roślin pozwala ograniczyć stosowanie ś.o.r. do niezbędnego minimum i w ten sposób zmniejszyć presję na środowisko naturalne oraz wesprzeć ochronę bioróżnorodności środowiska rolniczego. Obowiązek stosowania tych zasad przez wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin obowiązuje od początku 2014 roku (art. 14 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/128/WE z 21.10.2009 r.).
Udowodniono, iż krzem można także stosować interwencyjnie. Co prawda jego aplikacja w momencie, gdy wystąpią już pierwsze objawy choroby nie wyeliminuje infekcji, ale ograniczy jej rozprzestrzenianie się w roślinach. Jednak redukcja porażenia przez patogeny grzybowe nastąpi dopiero po upływie pełnego czasu inkubacji.
Wzmocnienie ścian komórkowych to nie tylko redukcja zagrożeń związanych z infekcjami chorób grzybowych, ale i szkodników, owadów wyposażonych w ssący aparat gębowy. To także ograniczenie strat wody w procesie transpiracji. Krzem zapewnia usprawnienie osmoregulacji, gwarantuje korzystniejszy status wodny oraz lepsze zaopatrzenie w składniki odżywcze. Badania naukowe dowodzą, iż pierwiastek ten wspiera pobieranie fosforu.
Efekty nawożenia krzemem najłatwiej jest zaobserwować wiosną lub latem podczas okresów deficytów wody. Zabieg minimalizuje skutki stresu wodnego – zapobiega zahamowaniu wzrostu i rozwoju roślin. Odżywianie plantacji krzemem to redukcja skutków związanych z pojawieniem się stresów, zminimalizowanie obciążenia pestycydami, a także możliwość zwiększenia poziomu plonowania i jakości tego plonu.
Przykładem preparatu krzemowego, spełniającego te funkcje jest Optysil. Preparat został wprowadzony do obrotu jako mineralny stymulator wzrostu na podstawie decyzji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Taka procedura wynikała z tego, że w ustawodawstwie unijnym krzem nie jest uznawany ani za makroelement ani za mikroelement. To płynny antystresant aktywujący naturalne systemy odpornościowe roślin oraz stymulujący ich wzrost i rozwój. Zawiera łatwo przyswajalny przez rośliny krzem i dzięki temu wzmacnia ściany komórkowe oraz stymuluje szereg ważnych procesów życiowych w roślinie. Zwiększa tolerancję na niekorzystne warunki uprawowe, przede wszystkim na deficyty wody, ogranicza wpływ stresu biotycznego spowodowanego przez patogeny chorobotwórcze i inwazję szkodników, stymuluje wzrost korzeni u młodych roślin, a przez to poprawia plonowanie, jakość i właściwości przechowalniczych plonów. Polecany jest w uprawach wszystkich gatunków roślin rolniczych i ogrodniczych, do stosowania dolistnego. Może być także stosowany w trakcie nawadniania roślin (fertygacja, podlewanie).
Wszystko wskazuje na to, że nawożenie krzemem dzięki redukcji stresów i innych zagrożeń w bardzo istotny sposób oddziałuje na kondycję i prawidłowy wzrost roślin, tym samym korzystnie wpływa na jakość i wielkość uzyskiwanego plonu. Prawdopodobnie już w niedługim czasie plantatorzy w praktyce przekonają się o jego skuteczności i powszechnie będą włączać opryski krzemem do standardowej agrotechniki.
Anna Rogowska
