Uprawa kukurydzy staje się w naszym kraju coraz bardziej popularna. Ogólny areał jej uprawy w 2013 roku, drugi raz z rzędu przekroczył milion hektarów, z czego około połowa jest uprawiana na ziarno. Stała się więc ona najdynamiczniej rozwijającą się uprawą w naszym kraju w ostatnich latach. Mało kto jednak zdaje sobie sprawę, że w Polsce uprawia się ją już od ponad stu lat. Kukurydza jest bardzo wartościową rośliną paszową, szczególnie w żywieniu drobiu i trzody chlewnej, ale również bydła, szczególnie ta uprawiana z przeznaczeniem na kiszonkę. Znajduje również zastosowanie w przemyśle młynarskim czy przy produkcji biogazu.
Kukurydza nie jest rośliną wymagającą co do przedplonu – dobrze również znosi uprawę w monokulturze. Najkorzystniej jest jednak, aby ewentualna uprawa w monokulturze nie trwała dłużej niż 3 lata, głównie ze względu na kompensację szkodników oraz duże potrzeby pokarmowe tej rośliny (szczególnie przy przeznaczeniu na kiszonkę). W praktyce jednak roślina ta miejscami uprawiana jest nawet po 10 lat na jednym stanowisku i często nie powoduje to drastycznego obniżenia plonu. Kukurydza na ziarno, szczególnie ta uprawiana na oborniku, jest świetnym składnikiem płodozmianów o dużym wysyceniu zbożami. Wartość nawozowa resztek pożniwnych z udanej kukurydzy zebranej na ziarno jest porównywalna z połową dawki obornika, więc jest bardzo dobrym przedplonem dla zbóż, szczególnie jednak jarych, ze względu na późny okres schodzenia z pola kukurydzy ziarnowej.
Kukurydza jest rośliną średnio wymagającą w stosunku do kwasowości gleby, ale bardzo mocno reagująca na okresowy niedobór wody (szczególnie przed kwitnieniem). Udaje się na glebach o pH ≥5,5. Jeżeli wartość ta jest niższa, zaleca się wapnowanie gleby wapnem magnezowym, najlepiej jesienią. Wiąże się to między innymi z dość dużymi potrzebami pokarmowymi tej rośliny jeśli chodzi o magnez. Kukurydza bardzo źle reaguje na niedobór magnezu, podobnie zresztą fosforu, którego pobieranie i przyswajanie drastycznie spada wraz z obniżaniem się pH gleby.
Krytycznym momentem w rozwoju kukurydzy jest okres przestawiania odżywiania się rośliny z ziarniaka na odżywianie jej przez młody system korzeniowy. Bardzo często można w tym czasie obserwować, szczególnie w fazie od 4 do 8 liścia, problemy z pobieraniem fosforu objawiające się sino-fioletowymi przebarwieniami postępującymi od brzegów liści. Najczęściej dzieje się tak przy chłodnej pogodzie, która w warunkach klimatycznych Polski często zdarza się w okolicach kwietnia i przełomu maja, utrudniając pobieranie między innymi fosforu. Rozwiązaniem tego problemu jest dbałość o prawidłowe pH gleby oraz odpowiednio zbilansowane nawożenie dostosowane do potrzeb pokarmowych kukurydzy.
W początkowych stadiach rozwojowych najważniejszymi składnikami pokarmowymi są azot (ale jedynie dawka startowa: około 30-40 kg N, najlepiej w formie amonowo-amidowej), łatwo dostępny fosfor oraz cynk. Pozostałe elementy (potas, azot, magnez, siarka, wapń i bor) są pobierane w kolejnych fazach wegetacji.
W uprawie kukurydzy najważniejszym mikroelementem jest cynk, który podobnie jak fosfor, wpływa w początkowej fazie rozwoju na szybki rozwój systemu korzeniowego, a później na procesy enzymatyczne i syntezę białek, przez co wyraźnie zwiększa się efektywność nawożenia NPK. Różnica w pobieraniu i przetwarzaniu, szczególnie azotu, przy dostatecznym zaopatrzeniu w cynk, jest tak duża, że możliwe jest uzyskiwanie porównywalnych czy nawet wyższych plonów, przy niższym nawożeniu azotem. Fosfor wraz z cynkiem, przy odpowiedniej dostępności wapnia, odpowiada za szybką rozbudowę systemu korzeniowego młodej siewki, azot zaś wspomaga rozwój części nadziemnej i pobieranie pozostałych pierwiastków.
Optymalnym sposobem podania wymienionych składników pokarmowych w pobliże wysianego ziarniaka jest zastosowanie podsiewacza do nawozu granulowanego, który umieści odpowiednie składniki pokarmowe kilka centymetrów od kiełkującego nasionka. Na rynku jest dostępnych wiele nawozów uniwersalnych oraz kilka zalecanych specjalnie w uprawie kukurydzy. Jeden z producentów zdecydował się jednak na opracowanie formuły i wyprodukowanie nawozu dedykowanego właśnie zlokalizowanemu nawożeniu kukurydzy. Kilka lat temu stworzono innowacyjny nawóz, dedykowany kukurydzy, przeznaczony do aplikacji rzędowej. Eurofertil Plus NP35 jest nawozem zawierającym startową dawkę azotu, szybko działający fosfor, wapń, siarkę, magnez oraz dużą dawkę cynku. Ewenementem na rynku nawozów granulowanych jest dodatek Physio+ czyli aminopuryny jako substancji stymulującej rozwój systemu korzeniowego. Technologia nawożenia wymaga oczywiście wcześniejszego zastosowania nawozu potasowego, jeśli nie występuje nawożenie organiczne na odpowiednim poziomie oraz uzupełnienia azotu do wymaganej dawki. Azot możemy podać zarówno przedsiewnie, jak i pogłównie, pamiętając że opóźnienie jego dawki może skutkować większą zawartością wody w zbieranym plonie.
Od kilku lat wprowadza się w Polsce ideę nawożenia ultrazlokalizowanego. Polega ono na tym, że podczas siewu kukurydzy, ze specjalnego dozownika podawany jest bezpośrednio w redlicę wysiewającą nasiona nawóz startowy. Jest on w postaci mikrogranulatu, który zawiera wszystkie niezbędne dla młodej rośliny składniki pokarmowe. Podane w ten sposób azot, fosfor, siarka, wapń oraz cynk pomagają w początkowym odżywieniu roślin przez tworzący się dopiero system korzeniowy. Dodatek substancji biostymulującej Physio+ dodatkowo wpływa na szybki i równomierny wzrost systemu korzeniowego i prawidłowy rozwój roślin. Zastosowanie nawożenia Physiostartem, którego zalecana dawka wynosi jedynie 20-25 kg/ha nie zwalnia z obowiązku pełnego nawożenia wieloskładnikowego. Ultralokalizacja jest jednak środkiem do przyspieszenia początkowego rozwoju kukurydzy, aby jak najszybciej i bez zbędnych stresów osiągnęła poziom rozwoju, który pozwoli jej korzystać z nawożenia tradycyjnego. Po zakryciu rzędów, kiedy konkurencja chwastów nie jest już istotnym problemem, kukurydza z odpowiednio rozwiniętym systemem korzeniowym może rozwijać się będąc znacznie bardziej odporna na okresowe niedobory wody, które w okresie kwitnienia mogą powodować straty plonu w skrajnych przypadkach nawet do 70%
Rośliny, które są odpowiednio odżywione, mają zapewniony optymalny start, który procentuje odpowiednim rozwojem roślin w dalszej części okresu wegetacyjnego. Skutkuje to wytworzeniem większej masy wegetatywnej oraz brakiem zakłócania tworzenia kolb, czyli organów generatywnych. Taka kukurydza da maksymalny dla danych warunków plon, niezależnie od kierunku użytkowania – czy to na ziarno czy na kiszonkę.
Wojciech Prokop
Agencja Prasowa Jatrejon
