Woda jest dobrem wspólnym, które zaczyna być zagrożone i staje się dobrem deficytowym. Dlatego, że woda to wspólne dobro przez wielu ludzi jest postrzegana jako niczyja. A ona jest wspólna czyli nasza i także twoja, moja. Dlatego powinniśmy korzystać niej z rozwagą – wszyscy.
O tym ile zużywamy wody mówi nam ślad wodny, który określa sumę wody zużytej przez nas bezpośrednio i pośrednio (woda wirtualna).
- Bezpośrednio zużywana jest woda do picia, mycia, prania, czy sprzątania. W tym przypadku można łatwo określić jej ilość, ponieważ możemy zobaczyć czy odczytać z licznika ile jej zużyliśmy.
- Pośrednio zużywana jest woda wirtualna. Pochodzi ona z globalnych, wyczerpywalnych zasobów słodkiej wody. Produkcja każdej rzeczy, która jest przez nas używana, noszona na sobie, kupowana, sprzedawana i konsumowana wymaga użycia wody. Właśnie ta woda, użyta w procesie produkcji, jest wodą wirtualną.
Ślad wodny mierzy nam ilość wody użytej do produkcji każdego dobra i każdej usługi, z których korzystamy i może zostać wyliczony dla indywidualnej osoby, społeczności, miasta, kraju, czy całej ludzkości.
Niemniej jednak bezpośrednie zużycie stanowi tylko 3% śladu wodnego w skali świata, pozostałe 97% to pośrednie zużycie wody.
Możemy rozróżnić trzy rodzaje śladu wodnego:
- Zielony ślad wodny określa ilość użytej wody pochodzącej z opadów atmosferycznych
- Niebieski ślad wodny określa ilość użytej wody pozyskanej z zasobów wód powierzchniowych i podziemnych
- Szary ślad wodny określa ilość wody, która zostaje zanieczyszczona w procesie produkcji
Dlaczego oblicza się ślad wodny ?
Zgodnie z koncepcją twórcy koncepcji śladu wodnego, profesora Ariena Y.Hoekstra, zainteresowanie śladem wodnym wynika z faktu, że wpływ człowieka na środowisko można ostatecznie powiązać z konsumpcją ludzi, a problemy takie jak niedobór wody i zanieczyszczenie można lepiej zrozumieć i rozwiązać, biorąc pod uwagę całość produkcji i łańcuchy dostaw. Według waterfootprint.org Ślad wodny pomaga nam zrozumieć, w jakim celu ograniczone zasoby słodkiej wody są konsumowane i zanieczyszczane. Wiedza na temat faktycznej ilości wody zużywanej w całym systemie produkcji i łańcuchu dostaw może pomóc nam podejmować działania w kierunku rozwiązania problemu nadmiernego i niepotrzebnego zużycia wody.
Ślad wodny obliczany dla konkretnego kraju i uwzględnia on sumę zużytej wody do produkcji wszystkich dóbr i usług konsumowanych przez populację ludności zamieszkującej dany kraj. Składa się on z dwóch komponentów:
- wewnętrznego śladu wodnego (woda pochodząca z zasobów danego kraju)
- zewnętrznego, eksportowego śladu wodnego, czyli odciskanego w innych krajach i regionach (woda pochodząca z zasobów położonych poza granicami kraju).
A jak to wygląda ślad wodny dla naszego kraju ?
Polska zostawia ślad wodny w wysokości 54 kilometrów sześciennych na rok, a 25% tych zasobów to woda zużywana w innych krajach i regionach.
Ile to 54 kilometry sześcienne? Spróbuję zobrazować to jako przykład jeziora. Zapewne większość czytających ten materiał widziało lub słyszało o największym polskim jeziorze Śniardwy. Jezioro to ma powierzchnię około 100 kilometrów kwadratowych, a objętość wody w tym jeziorze to ok. 0,66 kilometra sześciennego, czyli Polska rocznie zużywa ponad 80 takich jezior.
Zależność między wewnętrznym i zewnętrznym śladem wodnym wybranych krajów w procentach., źródło: https://www.waterfootprintassessmenttool.org/national-explorer/
The Water Footprint Network — platforma współpracy osób, firm i organizacji, której celem jest rozwiązanie problemu światowego kryzysu wodnego poprzez promowanie sprawiedliwego i inteligentnego zużycia wody, na swojej stronie internetowej waterfootprint.org udostępnia interaktywne narzędzia służące obliczaniu śladu wodnego krajów, konkretnych produktów, procesów, usług, a także indywidualnego śladu wodnego.
Dla ciekawości poniżej zużycie wody według futurefood2050.com w przełożeniu na 1 kg wytworzenia wybranych produktów:
Czekolada – ok. 17 196 litrów wody
Wołowina – ok. 15 415 litrów wody
Wieprzowina – ok. 5 988 litrów wody
Kurczak – ok. 4 325 litrów wody
Jajka – ok. 3 300 litrów wody
Ser – ok. 3 178 litrów wody
Ryż – ok. 2 497 litrów wody
Pszenny chleb – ok. 1 608 litrów wody
Kukurydza – ok. 1 222 litrów wody
Jabłka – ok. 822 litrów wody
Pomarańcza – ok. 560 litrów wody
Mleko (szklanka) – ok. 255 litrów wody
Kawa (filiżanka) – ok. 132 litrów wody
Ministerstwo Środowiska w 2018 roku przeprowadziło badania świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski. Badania te pokazały, że Polacy nie wskazują ochrony środowiska wśród najważniejszych dziedzin, w których państwo ma pilne do rozwiązania problemy.
W obrębie samego środowiska najczęściej wskazywanymi przez Obszarami skazywanymi przez Polaków dotyczącymi samego środowiska były:
- zanieczyszczenia powietrza,
- problem śmieci
- zmiana klimatu.
- niskie zasoby wody wskazało tylko 18% badanych.
Zużycie wody przez konsumentów stanowi blisko 20 proc. całego zużycia wody w Polsce, co jest drugim wynikiem po elektrowniach i elektrociepłowniach.
Światowa organizacja jaką jest ONZ ostrzega, że zużycie wody rośnie dwukrotnie szybciej niż wzrost liczby ludności. Jeśli tendencja zużycia wodny nie ulegnie zmianie to, do 2025 roku dwie trzecie światowej populacji stanie w obliczu tzw. „stresu wodnego”.
Stres wodny - stan organizmu wywołany działaniem czynnika (stresora) środowiskowego w tym przypadku wody mogącego doprowadzić do zaburzeń funkcji i struktury niekorzystnych dla roślin. W przypadku np. suszy – mówi się o stresie wodnym w odniesieniu do sytuacji spowodowanej niedoborem wody w glebie, np. wskutek niedostatecznej ilości opadów. W wyniku oddziaływania stresu dochodzi do zaburzeń w przebiegu procesów życiowych, zahamowania wzrostu oraz ograniczenia plonowania roślin, w skrajnym przypadku do ich obumarcia.
W światowej gospodarce każdy przeciętny konsument zużywa średnio aż 5 000 litrów wody dziennie w zależności od miejsca zamieszkania i spożywanych produktów pozostawia ślad wodny w rożnych miejscach świata lub w sąsiedztwie. Wszystko, czego używamy, co konsumujemy, ma swój ślad wodny. Każdy składnik produktu może pochodzić z innego miejsca. Zjadana czekolada np. może zwierać cukier z Brazylii, wanilię z Madagaskaru a mleko od sąsiada z za płotu.
Kolejnym bardzo ważnym elementem jest nie marnowanie żywności i jej nadmierna w niektórych regionach produkcja. Każdy wyrzucony do kosza produkt np. kromka chleba, zepsuty jogurt lub owoc wyrzucony do kosza, to marnowanie ograniczonych zasobów wodnych.
Czy nasze codzienne wybory mogą pomóc przeciwdziałać skutkom suszy, poprawić warunki życia, chronić rośliny i zwierzęta na całym świecie. Owszem mogą. Każdy człowiek może przyczynić się do ograniczania marnowania zasobów wspólnego naszego także swojego dobra – wody.
Na początek kilka podpowiedzi jak można zmniejszyć swój ślad wodny?.
Bezpośrednie zużycie wody można ograniczyć poprzez:
- Zakręcanie kran podczas mycia zębów i mydlenia rąk.
- Biorąc prysznic zamiast kąpieli w wannie (pamiętając, że podczas brania prysznica woda nie musi lecieć cały czas!).
- Wybierając wodooszczędne i o zmieszonym zużyciu energii urządzenia AGD.
- Włączając urządzenia dopiero, gdy są zapełnione (pełna pralka czy zmywarka)
- Jeśli zmywasz tradycyjnie, zakręcając kran lub używając miski.
- Zbierając deszczówkę np. do podlewania ogrodu.
Pośrednie zużycie wody ograniczysz:
- Kupując tylko potrzebne rzeczy, szczególnie jedzenie.
- Ograniczając ilość wyrzucanego pożywienia poprzez wykorzystywanie w kuchni wszystkich dostępnych produktów, które nadają się jeszcze do spożycia.
- Kupując artykuły o możliwie niskim śladzie wodnym.
- Wybierając producentów, którzy dbają o zrównoważone zarządzanie zasobami wodnymi wykorzystywanymi w procesie produkcji.
Na podstawie materiałów źródłowych M. Ceglarek
Źródło:
Fundacja Aeris Futuro, Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, ww. waterfootprint.org,
IMGW, NASA, PGW WP, Europejska Agencja Ochrony Środowiska.
