Rynki rolne pod presją niskich cen skupu i wysokich kosztów produkcji

10-10-2023

Na rynkach rolnych trwa dekoniunktura. Potwierdzają to rolnicy w badaniach GUS. Główny Urząd Statystyczny opublikował raport podsumowujący koniunkturę w gospodarstwach rolnych w I półroczu 2023 roku. W ocenie rolników zmiany jakie miały miejsce w I półroczu 2023 r. jak i bieżąca (czerwiec 2023 r.) sytuacja gospodarstw rolnych kształtowały się niekorzystnie i gorzej w porównaniu z poprzednim półroczem. Natomiast prognozy na II półrocze 2023 r. są mniej pesymistyczne niż w poprzedniej edycji badania. Więcej o wynikach GUS przeczytają Państwo tutaj

Rynek trzody chlewnej

Według najnowszych danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa na dzień 30 lipca 2023 roku pogłowie trzody chlewnej w Polsce wynosiło 9 087 478 szt. w porównaniu do 8 358 229 szt. z 30 marca 2023 roku i wzrosło o prawie 9%. We wszystkich województwach wzrosło pogłowie, największy przyrost odnotowano w województwie kujawsko-pomorskim (13,99%), jeżeli chodzi o Wielkopolskę to pogłowie zwiększyło się o 8,66%. W tym samym czasie zmalała do 52,8 tys. liczba stad, co świadczy dobrze o kierunku zmian czyli koncentracji pogłowia w większych gospodarstwach. Wzrost liczby świń jest wynikiem spadku cen zbóż. Można powiedzieć, że powróciliśmy do dawnych warunków rynkowych, gdzie nie opłacało się sprzedawać zboża, tylko dodawać wartość do niego poprzez produkcję zwierzęcą. Drugim czynnikiem, który wpływa na rynek trzodowy są systematycznie uruchamiane przez rząd dopłaty do prosiąt urodzonych w cyklu zamkniętym. Przypominamy, że Wielkopolska Izba Rolnicza oraz inne organizacje rolnicze postulowały o wprowadzenie takiego systemu na dłuższy okres czasu i wypracowanie w Polsce modelu produkcji trzody chlewnej w oparciu o cykl zamknięty lub ścisłą kooperację rolników, co pozwoli w przyszłości na uniezależnienie się od importu warchlaków.  

Poniżej prezentujemy ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce od stycznia do 10 października br. Rok rozpoczęliśmy na poziomie 7,27 zł/kg, z kolei „najwięcej” skupy płaciły w połowie lipca (wówczas cena kształtowała się na poziomie 9,02zł/kg). Obecnie skupy „płacą” 7,73 zł/kg, niestety cena ta nie gwarantuje opłacalności producentom trzody chlewnej.

Ceny skupu żywca wieprzowego w Polsce w 2023 roku:

Rynek zbóż, rzepaku i kukurydzy

Ceny zbóż, rzepaku i kukurydzy pozostają na niezmiennie niskim poziomie, a nawet spadają. Jak donoszą eksperci rynku rolnego, wynika to przede wszystkim z nadmiaru zboża paszowego, z którym mamy do czynienia. Ten nadmiar to ciągle pokłosie niekontrolowanego napływu zboża z Ukrainy na rynek unijny, po zniesieniu ceł przez Komisję Europejską. W tamtym czasie, firmy paszowe oraz producenci żywca w dużych ilościach i na zapas kupowali tanie zboże, które teraz zapełnia magazyny. Po drugie przebieg pogody w czasie żniw, najpierw susza, a potem deszcze nawalne, spowodował, że mamy więcej zboża paszowego aniżeli konsumpcyjnego. Różnice w cenie pomiędzy pszenicą paszową a pszenicą konsumpcyjną, jak podaje Top Agrar, dochodzą nawet do 250 zł. Trzeci powód niskich cen skupu to rządowe dopłaty. Uruchomione środki pomocowe z budżetu państwa, zgodnie z naszymi przewidywaniami, okazały się nieskuteczne. Brak działań rządu od blisko półtora roku, spowodował chwilową pomoc, w efekcie której ceny za ziemiopłody spadły jeszcze bardziej, a miliardowe środki z budżetu zostały wyrzucone w przysłowiowe błoto. Środki pomocowe dla rolników są tylko próbą przykrycia błędów rządu. Budżet państwa musiałby wydatkować kolejne miliardy na zrekompensowanie rolnikom strat spowodowanych brakiem skutecznych działań rządzących. Próby ręcznego sterowania rynkiem, w miejsce rynkowych praw popytu i podaży, mogą się skończyć katastrofą ekonomiczną tych najlepszych gospodarstw. Na wyżej wymienione problemy zwracaliśmy uwagę w Stanowisku Zarządu Wielkopolskiej Izby Rolniczej z dnia 22 września 2023 roku w sprawie nieprzedłużenia unijnego embarga na ukraińskie zboże oraz utrzymującego się braku paliwa dla rolników w hurcie, które mogą Państwo przeczytać tutaj

Według naszych październikowych kalkulacji, opłacalność produkcji roślinnej jest dzisiaj pod kreską. Szczegółowe dane znajdziecie Państwo w tabeli poniżej (dochód z 1 ha) oraz na naszej stronie internetowej.

W kontekście wysokich kosztów produkcji, martwią prognozy ekspertów o ustabilizowaniu się ceny pszenicy na giełdzie Matiff, na poziomie około 150 Euro w dłuższej perspektywie czasu.

Komisja Europejska rozważa dofinansowanie do transportu zbóż z Ukrainy do portów w Europie, tak aby te płody mogły dalej wydostać się poza Europę. Jest to propozycja Komisarza Janusza Wojciechowskiego. Decyzja powinna zapaść jeszcze w tym miesiącu.

W wielu miejscach rozpoczęły się już żniwa kukurydziane. Z informacji zebranych przez pracowników Wielkopolskiej Izby Rolniczej od rolników wynika, że plony kukurydzy są zróżnicowane i zależą od suszy. Według szacunków dr Romana Warzechy z IHAR-PIB w Radzikowie, które przedstawił podczas XXXV Krajowych Dni Kukurydzy plony będą niższe niż rok temu, średnio w całej Polsce to będzie około 7 ton z hektara, a być może że trochę mniej, ale w sumie daje to produkcję przy tej rekordowej powierzchni 7,5 do 8 milionów ton. Tyle nie potrzebujemy aktualnie w Polsce, bo ze względu powiedzmy na spadek produkcji trzody chlewnej część tego ziarna, a dokładnie 3-4 miliony ton będziemy musieli wyeksportować. Szacuje się w sumie, że w tym roku do zbioru na ziarno i na kiszonkę przeznaczone zostało około 1,9 miliona hektarów - z tego na ziarno około 1.2 mln.

Poniżej przedstawiamy szacunkowe plony oraz aktualne ceny kukurydzy zebrane od rolników z naszego województwa:

Rynek mleka

Na szczęście zatrzymały się spadki cen mleka w skupach. Może to być wynik zmiany cyklu koniunkturalnego oraz lekkich podwyżek cen produktów mleczarskich na giełdach światowych. Nie wszystkie spółdzielnie mleczarskie były w stanie przetrwać trudny okres, co zaowocowało przenoszeniem mleka przez rolników do największych odbiorców, przejęciami i łączeniem się firm oraz koncentracją całego sektora. Eksperci spodziewają się lekkiej korekty cen w górę, ale raczej nie do tych poziomów, które widzieliśmy w roku ubiegłym. Zamarły inwestycje w nowe obory, przy kosztach stanowiska dla krowy na poziomie około 47 tys. zł, są one nieopłacalne. Mleczarze raczej koncentrować się będą na optymalizacji i racjonalizacji kosztów produkcji oraz niewielkich inwestycjach pozwalających na zwiększenie jej skali.

Rynek drobiu

Ceny skupu drobiu kręcą się w okolicach 5,20 zł/kg żywca, co gwarantuje niewielką opłacalność, biorąc pod uwagę tanie zboże. Sytuacja w okresie zimowym może ulec zmianie, ze względu na wysokie ceny energii niezbędne do ogrzewania kurników. Na problem wysokich cen energii i gazu cierpią również ubojnie i zakłady przetwórcze. Cały czas utrzymujemy silną pozycję na rynku zagranicznym. Polski eksport drobiu rośnie i ma duży udział w dodatnim bilansie handlu zagranicznego żywnością. W dalszej perspektywie, nasza pozycja może być zagrożona poprzez dostęp do rynku dla drobiu z Ukrainy, chociaż koszty produkcji, biorąc pod uwagę logistykę nie są wcale dużo niższe na Ukrainie. Jak podaje niemiecki portal Agrarheute, Spółka Petrinja Chicken Company (PCC), należąca do ukraińskiego biznesmena Andrija Matiukha, zamierza zbudować w Chorwacji najnowocześniejszy i największy w Europie zakład produkcji drobiu. Przetwórnia ma przerabiać co roku 95 milionów kurczaków. W założeniach ma produkować 150 tysięcy ton mięsa rocznie i dostarczać go w połowie na rynek UE. Reszta ma trafiać na rynki krajów arabskich i azjatyckich. Ta mega-inwestycja kosztować ma ponad 500 milionów euro. Takich inwestycji w przyszłości może być więcej. 

Rynek warzyw i owoców

To rynek bardzo zróżnicowany ze względu na dużą liczbę produktów i kanałów dystrybucji. Ceny warzyw i owoców przemysłowych ustalane są już w większości na podstawie wieloletnich kontaktów producentów i grup producenckich z odbiorcami. Na rynkach giełdowych, zlokalizowanych w dużych miastach, ceny są bardzo zmienne i zależą od aktualnej podaży.

Rynek żywca wołowego

Zgodnie z przewidywaniami w ostatnich trzech miesiącach roku na rynku bydła rzeźnego odnotowujemy sezonowe podwyżki. Nie inaczej jest w październiku i w skupach zauważalny jest trend zwyżkowy. Bydła brakuje prawie wszędzie. Obecnie rolnicy wstrzymują się ze sprzedażą byków do późnej jesieni. Dodatkowo rolnicy aktualnie prowadzą intensywne żniwa kukurydziane oraz jesienne pracy polowe i to te czynniki także warunkują wstrzymanie się ze sprzedażą.

Aktualne ceny skupu bydła rzeźnego w wadze żywej prezentują się następująco:

• Ceny byków: 11,27 zł/kg
• Ceny jałówek: 10,78 zł/kg
• Ceny krów: 8,01 zł/kg

Poniżej przedstawiamy ceny skupu bydła rzeźnego (WBC):

• Ceny byków: 19,80 zł/kg
• Ceny jałówek: 20,00 zł/kg
• Ceny krów: 16,68 zł/kg

Nadal utrzymuje się zła sytuacja na rynku paliw. Nadal otrzymujemy liczne sygnały od wielkopolskich rolników o braku dostępu do hurtowej ilości paliwa. Wciąż zauważalna jest także niezwykła rozbieżność w cenie, gdyż w detalu na stacjach paliwo jest tańsze niż w hurcie. Aktualnie trwają intensywne, jesienne prace polowe oraz wykopki. Specyfika tych prac polega na tym, że są bardzo energochłonne, gdyż maszyny pracują w glebie, a ciągniki potrzebują dużych ilości paliwa. Zdaniem Wielkopolskiej Izby Rolniczej dowożenie kanistrami po 20 litrów, bądź też innymi niedostosowanymi do przewozu zbiornikami ze stacji paliw, oddalonych często nawet o 10-15 km od gospodarstwa jest nieekonomiczne (strata czasu i paliwa, zwiększone koszty), nieekologiczne (możliwe punktowe skażenia środowiska przy przelewaniu i napełnianiu zbiorników) oraz niebezpieczne (materiał łatwopalny). Od strony praktycznej – rolnicy nie mają czasu, aby przy coraz krótszym dniu rozpinać sprzężone ze sobą maszyny, często ponadgabarytowe, zjeżdżać z pola i jechać traktorem na stację paliw w celu zatankowania. W tej sprawie już interweniowaliśmy nawet u Premiera Morawieckiego, jednakże do dnia dzisiejszego nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

Opracowanie:

Kaja Walkowska

Andrzej Przepióra

Aleksander Poznański


Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/