Ralstonia solanacearum jest bakterią porażającą ponad 200 gatunków roślin należących do 50 rodzin. Gatunek Ralstonia solanacearum obejmuje formy o bardzo zróżnicowanej biologii i różnym zasięgu roślin żywicielskich. Jest szeroko rozpowszechniona w świecie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych, a w wyniku adaptacji do niższych temperatur, spotykana jest także w klimacie umiarkowanym.
W Europie, dotychczas wykrycia miały miejsce na terenie Belgii, Francji, Niemiec, Grecji, Węgier, Włoch, Holandii, Portugalii, Słowacji, Hiszpanii, Szwecji, a ostatnio także Polski (wykrycie w bulwach ziemniaków w 2014 r.). Największym zagrożeniem dla rejonów klimatu umiarkowanego (Polski) jest rasa 3 występująca głównie na ziemniaku, pomidorze i pelargonii.
Na terenie Unii Europejskiej bakteria posiada status organizmu kwarantannowego i podlega obowiązkowi zwalczania.
Więcej informacji o tym organizmie (m.in. ulotka oraz prezentacje) dostępnych jest tutaj.
Pierwsze wykrycie w Polsce
Bakteria Ralstonia solanacearum została wykryta jesienią 2014 r., w ziemniakach odm. Lady Claire, przeznaczonych na przerób przemysłowy, wyprodukowanych w gospodarstwie zlokalizowanym w woj. opolskim. Było to pierwsze wykrycie bakterii w bulwach ziemniaka w Polsce. Sadzeniaki użyte do założenia plantacji, w której stwierdzono porażenie bakterią zostały wyprodukowane w 2013 r. w miejscu produkcji zlokalizowanym na terenie woj. pomorskiego. Materiałem wyjściowym do produkcji sadzeniaków w Polsce w 2013 r. były zaś ziemniaki sadzeniaki pochodzące z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej.
Postępowanie wyjaśniające, mające na celu określenie pochodzenia i zakres porażenia objęło swoim zasięgiem teren prawie całego kraju (z wyjątkiem 2 województw – podkarpackiego i warmińsko-mazurskiego). W ramach postępowania, kontrolami objęto 124 producentów rolnych oraz 70 innych powiązanych podmiotów (dystrybutorzy, zakłady przetwórcze ziemniaka i zagospodarowujące odpady). Łącznie przeprowadzono 368 kontroli u producentów ziemniaka, podczas których pobrano do badań 2101 prób bulw ziemniaka ze 149 partii ziemniaka o łącznej masie ok. 41 tys. ton. Natomiast u innych powiązanych podmiotów przeprowadzono 143 kontrole, u których pobrano 8 prób bulw ziemniaków z 1 partii ziemniaka o łącznej masie 99 ton. Ponadto, pobrano 228 prób ze ścieków i odpadów płynnych.
W wyniku przeprowadzonych badań bulw ziemniaka bakterię stwierdzono w kolejnych 5 próbach pobranych z bulw śledzonych partii ziemniaków odm. Lady Claire, pochodzących z gospodarstwa zlokalizowanego na terenie woj. mazowieckiego oraz w 2 próbach bulw pobranych także ze śledzonych partii ziemniaka odm. Lady Claire, uprawianych w woj. dolnośląskim.
Porażenie bakterią Ralstonia solanacearum zostało stwierdzone w 3 gospodarstwach zlokalizowanych w 3 różnych województwach (opolskim, mazowieckim i dolnośląskim). Pomiędzy tymi gospodarstwami nie ma żadnych powiązań produkcyjnych poza tym, że porażenie dotyczyło partii sadzeniaków ziemniaka powiązanych klonalnie.
Od początku postępowania wyjaśniającego prowadzono analizę ryzyka w kierunku określenia źródła porażenia. Wyniki postępowania oraz analiza sytuacji w Polsce w okresie ostatnich kilku lat wskazuje, że źródłem infekcji były sadzeniaki ziemniaka, z których wyprodukowano śledzone partie odmiany Lady Claire. Z dużym prawdopodobieństwem tym źródłem mogły być zaimportowane w 2013 r. sadzeniaki ziemniaka, jednakże na tym etapie postępowania jest to trudne do jednoznacznego rozstrzygnięcia. W ocenie zagrożenia uwzględniono wyniki monitoringowych kontroli występowania bakterii prowadzonych w Polsce od kilkunastu lat, w tym także badań w miejscach produkcji, w których wykryto bakterię, które w przeszłości nie wykazały obecności tej bakterii w bulwach ziemniaka. Nie zostało stwierdzone ryzyko rozprzestrzenienia bakterii wraz z wodami używanymi do oprysków/nawadniania roślin, a podmioty objęte zasięgiem zagrożenia, to gospodarstwa specjalistyczne stosujące coroczną wymianę materiałów nasadzeniowych. Ponadto, gospodarstwo, które w sezonie 2013 prowadziło reprodukcję zaimportowanych sadzeniaków ziemniaka jest pod stałym nadzorem Inspekcji, a produkcja była corocznie badana pod kątem bakterii Ralstonia solanacearum i nigdy tego organizmu w tym miejscu produkcji nie stwierdzono.
Źródło
Państwowa Inspekcja Ochrony
Roślin i Nasiennictwa
http://piorin.gov.pl/
