Z „Programu dla szkół” skorzystało dotychczas ponad 1,8 mln dzieci ze szkół podstawowych, które spożyły 448 mln porcji (235 porcji mln owocowo-warzywnych i 213 mln porcji mlecznych). Na program wydatkowano łącznie 345 mln zł (231,9 mln zł to wydatki za rok szkolny 2017/2018, 113,1 mln zł to wydatki za rok szkolny 2018/2019 do dn. 30.04.2019 r.). W ramach programu realizowane są również działania edukacyjne skierowane do dzieci oraz działania promocyjne, a program podlega ocenie skuteczności.
Głównym celem „Programu dla szkół” jest kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych dzieci poprzez zwiększenie spożycia owoców, warzyw oraz mleka i produktów mlecznych w codziennej diecie oraz propagowanie zdrowego odżywiania poprzez działania towarzyszące o charakterze edukacyjnym.
Program finansowany jest ze środków pochodzących z budżetu UE oraz środków z budżetu krajowego. Polska jest jednym z największych beneficjentów programu w UE – pod względem przyznanego budżetu plasuje się na 4. miejscu. Wyższy budżet otrzymywały Niemcy, Francja i Włochy.
W Polsce grupą docelową „Programu dla szkół” są obecnie dzieci z klas I–V szkół podstawowych, ogólnokształcących szkół muzycznych I stopnia oraz klas I–II ogólnokształcących szkół baletowych. Dzieciom uczestniczącym w programie udostępnia się co najmniej 3-4 razy w tygodniu świeże owoce i warzywa (przygotowane do bezpośredniego spożycia) oraz produkty mleczne. Dzieci otrzymują jabłka, gruszki, śliwki, truskawki, marchewki, rzodkiewki, paprykę słodką, kalarepę, pomidorki (w roku szkolnym 2017/2018 również soki), a także mleko białe, serki twarogowe, jogurty i kefiry naturalne. Każde dziecko uczestniczące w programie w dniu szkolnym w danym okresie udostępniania może otrzymać bezpłatnie porcję produktu owocowego albo warzywnego lub mlecznego.
- Realizacja „Programu dla szkół” w roku szkolnym 2017/2018
Łączny ostateczny budżet na realizację programu w Polsce w roku szkolnym 2017/2018 wynosił 237,5 mln zł, w tym 117,4 mln zł z budżetu UE oraz 120,1 mln zł z budżetu krajowego.
Kwota wypłacona przez ARiMR za rok szkolny 2017/2018 z tytułu dostaw produktów owocowo-warzywnych i mlecznych oraz z tytułu realizacji działań edukacyjnych, oceny i promocji programu wyniosła ogółem 231,9 mln zł (98% wykorzystania budżetu na realizację programu w Polsce).
Dostawy produktów mlecznych oraz owocowo-warzywnych do szkół rozpoczęły się na początku października 2017 r. W I jaki i w II semestrze roku szkolnego 2017/2018 liczba porcji otrzymywanych przez jedno dziecko w ramach komponentu owocowo-warzywnego wynosiła 45, natomiast w zakresie komponentu mlecznego – 40. W każdym z 10 tygodni danego semestru dzieciom udostępniano co najmniej 4 porcje owoców i warzyw oraz co najmniej 3 porcje mleka i produktów mlecznych.
W roku szkolnym 2017/2018 w „Programie dla szkół” uczestniczyło (dane na koniec roku szkolnego):
- w komponencie owocowo-warzywnym – ok. 12,5 tys. szkół podstawowych oraz
ok. 1 802,4 tys. dzieci, które stanowiły 92,4% grupy docelowej dzieci w całej Polsce, - w komponencie mlecznym – ok. 12,7 tys. szkół podstawowych oraz ok. 1 786,3 tys. dzieci, które stanowiły 91,6% grupy docelowej dzieci w całej Polsce.
Umowy ze szkołami podpisało 106 zatwierdzonych dostawców owoców, warzyw i soków oraz 125 – mleka i produktów mlecznych.
Ogółem w roku szkolnym 2017/2018 dzieciom udostępniono około 303 mln porcji (z tego: 161 mln porcji owocowo-warzywnych oraz 142 mln porcji mlecznych).
- Realizacja „Programu dla szkół” w roku szkolnym 2018/2019
Budżet na realizację programu w Polsce w roku szkolnym 2018/2019 wynosi łącznie 234,11 mln zł, w tym 106,01 mln zł z budżetu UE oraz 128,10 mln zł z budżetu krajowego.
Kwota wypłacona przez ARiMR za rok szkolny 2018/2019 z tytułu dostaw produktów owocowo-warzywnych i mlecznych wynosi dotychczas (do 30.04.2019 r.) ogółem 113,1 mln zł.
Dostawy produktów mlecznych oraz owocowo-warzywnych do szkół rozpoczęły się w połowie września 2018 r. W I semestrze roku szkolnego 2018/2019 liczba porcji otrzymywanych przez jedno dziecko w ramach komponentu owocowo-warzywnego wynosiła 41, natomiast w zakresie komponentu mlecznego – 40. Natomiast w II semestrze roku szkolnego 2018/2019 liczba porcji owoców i warzyw otrzymywanych przez jedno dziecko w ramach komponentu owocowo-warzywnego wynosi 42, natomiast w zakresie komponentu mlecznego – 41. W każdym z 12 tygodni danego semestru dzieciom udostępniano/udostępnia się co najmniej 3 porcje owoców i warzyw oraz co najmniej 3 porcje mleka i produktów mlecznych.
W roku szkolnym 2018/2019 w „Programie dla szkół” uczestniczy (dane na podstawie II semestru):
- w komponencie owocowo-warzywnym – ok. 12,4 tys. szkół podstawowych oraz ok. 1 809 tys. dzieci, które stanowią 93,6% grupy docelowej dzieci w całej Polsce,
- w komponencie mlecznym – ok. 12,7 tys. szkół podstawowych oraz ok. 1 805 tys. dzieci, które stanowią 93,4% grupy docelowej dzieci w całej Polsce.
Umowy ze szkołami podpisało 102 zatwierdzonych dostawców owoców i warzyw oraz 118 – mleka i produktów mlecznych.
Przewiduje się, że w roku szkolnym 2018/2019 dzieciom zostanie udostępnionych około 300 mln porcji (z tego: 152 mln porcji owocowo-warzywnych oraz 148 mln porcji mlecznych).
Rys. Dzieci uczestniczące w „Programie dla szkół” w poszczególnych komponentach (w tys.) (porównanie danych z II semestru poszczególnych lat szkolnych)
- Działania edukacyjne i promocyjne oraz ocena programu
Aby skutecznie i trwale ukształtować nawyki żywieniowe - dzieci nie tylko otrzymują porcje owoców i warzyw oraz mleka i produktów mlecznych, ale również uczestniczą w działaniach edukacyjnych informujących o zaletach spożywania tych produktów. Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa zachęca szkoły do efektywnej realizacji programu, czyli organizowania dystrybucji tak, aby dzieci wspólnie spożywały otrzymywane bezpłatnie produkty na terenie szkoły oraz do prowadzenia działań edukacyjnych.
Działania edukacyjne określone są w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 sierpnia 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu realizacji w szkołach środków towarzyszących o charakterze edukacyjnym, które służą prawidłowej realizacji programu dla szkół oraz upowszechniają wśród dzieci zdrowe nawyki żywieniowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1659, z późn zm.). Działania te mają na celu upowszechnienia wśród dzieci wiedzy o korzyściach wynikających ze spożywania produktów owocowo - warzywnych i mlecznych, a także o pochodzeniu i uprawie produktów rolnych. Katalog działań edukacyjnych w Polsce obejmuje:
- organizowanie konkursów i festynów tematycznych,
- organizowanie warsztatów kulinarnych,
- zakładanie i prowadzenie ogródków szkolnych w różnych formach,
- wspólne spożywanie drugiego śniadania połączone z degustacją owoców i warzyw oraz mleka i ich przetworów (w tym produktów ekologicznych i regionalnych),
- organizowanie wycieczek do gospodarstw rolnych, gospodarstw ogrodniczych, zakładów przetwórstwa owoców i warzyw (w tym ekologicznych), zakładów mleczarskich oraz na lokalne rynki,
- stosowanie innych sposobów upowszechniania informacji o korzyściach płynących ze spożywania owoców i warzyw oraz mleka i ich przetworów, w szczególności przez organizowanie wystaw, przygotowywanie prezentacji oraz wydawanie gazetek.
Aby wesprzeć szkoły w realizacji działań edukacyjnych KOWR przygotował pakiet materiałów edukacyjnych obejmujący: filmy edukacyjne oparte na warsztatach kulinarnych, broszurę dla dzieci oraz poradniki dla rodziców i nauczycieli. Materiały edukacyjne zostały przekazane do szkół oraz udostępnione na stronach internetowych:
- http://www.kowr.gov.pl/program-dla-szkol/program-dla-szkol/dzialania-edukacyjne
- http://www.programdlaszkol.org/dzialania-edukacyjne
Oprócz działań edukacyjnych prowadzone były również działania promocyjne w ramach realizacji „Programu dla szkół”.
„Program dla szkół” podlega również wieloletniej ewaluacji, pierwszy raport w tym zakresie zostanie przekazany do Komisji Europejskiej do dnia 1 marca 2023 r.
Źródło Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa http://www.kowr.gov.pl
