W 2016 roku nastąpiło zwiększenie wolumenu eksportu z Polski owoców, o przeszło 54 % w porównaniu do roku ubiegłego, co głównie przekłada się na sprzedaż jabłek (759 tys. ton w 2016 r.). Eksporterzy widząc potrzebę zróżnicowania kierunków eksportu, kierowali swoją produkcję na inne, w tym nowo otwarte rynki. Inspektorzy PIORiN wydali w 2016 roku ponad 68 tys. świadectw fitosanitarnych, przyczyniając się tym samym do eksportu 842 tys. ton owoców i 80 tys. ton warzyw, poza Unię Europejską.
W związku z prowadzonymi od kilku lat działaniami na rzecz otwierania nowych rynków zbytu dla wyprodukowanych w Polsce produktów roślinnych, stale rośnie liczba kierunków eksportu. Polskie owoce i warzywa w 2016 roku eksportowano do przeszło 54 krajów poza UE. W większości przypadków eksport jest realizowany do tych krajów, które nie stawiają dodatkowych wymagań fitosanitarnych, poza zaopatrzeniem przesyłki w świadectwo fitosanitarne. Zaliczamy do nich przede wszystkim takie państwa jak: Białoruś, Kazachstan, Ukraina, Mołdawia, Egipt, Norwegia, Serbia. Niemniej jednak, Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN) wychodząc naprzeciw potrzebom polskich producentów i eksporterów, angażuje się w działania, mające na celu poszerzenie możliwości sprzedaży towarów roślinnych, przede wszystkim polskich jabłek na rynki krajów trzecich. Ukierunkowanie działań w szczególności na jabłka wynika z faktu, że tradycyjnie te owoce, obok zbóż, stanowią największy udział w eksporcie. Jak podkreśla Andrzej Chodkowski, Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa sprawna certyfikacja eksportowa jest najistotniejszym działaniem na rzecz wspierania wymiany handlowej towarami rolnymi, która przynosi korzyści polskiej gospodarce i pozostanie priorytetem w działaniach Inspekcji w 2017 roku.
Otwieranie rynków zbytu dotyczy przede wszystkim tych państw, w których obowiązują rygorystyczne przepisy fitosanitarne i przed dopuszczeniem eksportu nowego asortymentu
w pierwszej kolejności wymagane jest wynegocjowanie warunków fitosanitarnych. W zależności od państwa przeznaczenia mogą to być procedury skomplikowane i czasochłonne, wymagające dostarczenia szczegółowych informacji przez kraj eksportujący (Polskę) w zakresie technologii produkcji, występowania organizmów szkodliwych, systemu nadzoru nad produkcją
i przygotowaniem do sprzedaży.
W wyniku powyższych działań, w 2015 roku uzyskano dostęp do rynku wietnamskiego dla polskich jabłek. Eksport odbywa się na podstawie wymagań fitosanitarnych, uzgodnionych pomiędzy organizacjami ochrony roślin Polski i Wietnamu, określonych w Protokole podpisanym w październiku 2015 roku. Eksport polskich jabłek do Wietnamu sukcesywnie rośnie. W roku 2015 (od października) wyeksportowano - 252 tony, a w 2016 r. eksport zwiększył się do - 1 487 ton.
Po dwóch latach od rozpoczęcia starań o otwarcie rynku chińskiego dla polskich jabłek, 20 czerwca 2016 roku został podpisany Protokół pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi a Generalną Administracją ds. Nadzoru Jakości, Inspekcji i Kwarantanny ChRL w sprawie wymagań fitosanitarnych dla eksportu jabłek z Polski do Chin. Była to jedna z najszybciej zakończonych procedur na tle innych państw. Oficjalnie eksport dopuszczono 9 listopada 2016 r., po audycie przeprowadzonym przez chińskich inspekotórów. Od otwarcia rynku w 2016 roku do 28 lutego 2017 roku wyeksportowano przeszło 902 tony jabłek. Eksport realizowany jest z terenu czterech województw, w tym najwięcej przesyłek jest certyfikowanych przez PIORiN w województwie mazowieckim.
Negocjacje o dopuszczenie eksportu towarów pochodzenia roślinnego, przeważnie owoców jabłek, Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa prowadzi także z innymi państwami trzecimi m.in. Brazylią, Tajwanem, Tajlandią, Kostaryką, Kolumbią, Chile, Filipinami. Ponadto w ramach wspólnego wniosku z innymi Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej, także z USA i Meksykiem. Najbardziej zaawansowane są procedury z Tajlandią i Kolumbią oraz USA. Przewiduje się, że zakończenie uzgodnień warunków fitosanitarnych z tymi państwami nastąpi w 2017 roku.
W listopadzie 2016 roku strona indyjska zaakceptowała polską propozycję w zakresie zabiegu alternatywnego do fumigacji bromkiem metylu i poinformowała o złagodzeniu wymagań fitosanitarnych dla jabłek eksportowanych z Polski. Rozmowy między służbami ochrony roślin Polski i Indii w celu uzyskania zgody tego kraju na możliwość stosowania alternatywnych zabiegów chłodzenia „cold treatment” dla zabiegu fumigacji bromkiem metylu prowadzone były od 2014 roku. Stosowanie bromku metylu w Unii Europejskiej jest zakazane od 2004 roku. W celu kontynuacji eksportu w 2014 roku wprowadzono tymczasowe rozwiązanie, polegające na przeprowadzaniu zabiegu fumigacji przesyłek jabłek w punkcie wwozu w Indiach. Eksport jabłek w 2016 roku wyniósł 2 243 tony i jest to wzrost o przeszło 43 % w porównaniu do ubiegłego roku, kiedy wyeksportowano 973 tony.
Niemniej jednak, otwarcie dostępu do rynku kraju trzeciego, nie zawsze jest równoważne z realizacją przez przedsiębiorców eksportu na szeroką skalę. Po uzyskaniu dostępu do rynku kanadyjskiego dla eksportu polskich jabłek, zainteresowanie powyższym kierunkiem nadal jest relatywnie niewielkie. W okresie od X’ 2014 r. do XII’ 2016 r. Polska wyeksportowała do Kanady zaledwie 900 ton świeżych jabłek.
Poniżej przedstawione zostało szczegółowe zestawienie danych na temat eksportu towarów pochodzenia roślinnego głównie owoców i warzyw w latach 2015 i 2016.
Rysunek 1. Liczba wydanych świadectw fitosanitarnych na eksport do państw trzecich dla owoców i warzyw
w latach 2015-2016
Rysunek 2. Struktura ilościowa świadectw fitosanitarnych wydanych w 2016 roku.
Rysunek 3. Wielkość eksportu poza UE wyrażona w tonach dla owoców i warzyw w latach 2015-2016
Źródło
Państwowa Inspekcja Ochrony
Roślin i Nasiennictwa
http://piorin.gov.pl/
