Oregano czy nie oregano? Oto jest pytanie

Lebiodka pospolita (Origanum vulgare), czyli inaczej oregano, jest rośliną z rodziny jasnowatych, która występuje powszechnie w Azji, Europie i obu Amerykach. Wyróżniono szereg gatunków tej rośliny: np. oregano uprawiane w Europie, Azji i obu Amerykach to głównie Origanum vulgare, w rejonie Morza Śródziemnego Origanum Majorana, na Bliskim Wschodzie Origanum syriacum, a na Krecie – Origanum dictamnus. 

W celach przemysłowych zbioru tej rośliny dokonuje się w pełni kwitnienia, ścinając wierzchołki roślin – zarówno liście, jak i pędy. Poddaje się je procesowi suszenia w temperaturze nie przekraczającej 35°C, a następnie rozciera na sitach. Surowiec stanowią liście i kwiaty, dlatego oczyszcza się go z kawałków łodyg przesiewając przez odpowiednie sita. 

Cechy organoleptyczne oregano kształtowane są przez takie związki jak: karwakrol, tymol, limonen, pinen, cymen i kariofilen, choć charakterystyczny zapach powiązany jest głównie z zawartością tymolu (do 60% całkowitej zawartości olejków) i karwakrolu (do 15% całkowitej zawartości olejków).

Oregano charakteryzuje aromatyczny, gorzki, ziołowo-korzenny smak i zapach, a za intensywność tego odczucia odpowiadają odmiana i warunki wzrostu rośliny. Oregano (Origanum vulgare subsp. hirtum;  Origanum onites) jest jednym z najpopularniejszych ziół do użytku kulinarnego, szczególnie w krajach Półwyspu Arabskiego, Europy, Afryki Północnej i Ameryki Północnej. 

W składzie chemicznym lebiodki występują: związki fenolowe, flawonoidy, garbniki, makro-, mikroelementy, wielonasycone kwasy tłuszczowe, kwasy fenolowe i wspomniane już wcześniej olejki eteryczne (m.in. karwakrol, tymol, octan tymolu, p-cymen, linalol).

Właściwości prozdrowotne oregano są znane i opisywane od stuleci. Jako surowiec leczniczy wykorzystywane są zarówno ziele, jak i olejek. Uważa się, że wykazują one działanie: przeciwpasożytnicze, przeciwgrzybiczne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne (zarówno na bakterie Gram+ i Gram-, jak i na bakterie oporne na antybiotykoterapię), a także hepatoochronne (chroni wątrobę). Oregano stosowane jest jako środek odkażający, wykrztuśny i żółciopędny. Posiada istotne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe. Ponadto zwiększa sekrecję śliny, soku żołądkowego i żółci, usprawniając procesy przyswajania i trawienia pokarmów. Wzmaga również wydzielanie śluzu, zwłaszcza przez błony śluzowe górnych dróg oddechowych, reguluje czynności gruczołów potowych. 

Z uwagi na zawartość flawonoidów roślina ta działa też rozkurczowo na:

• mięśnie gładkie oskrzeli i jelit,
• drogi żółciowe,
• moczowody.

Z uwagi na atrakcyjne cechy organoleptyczne, a także liczne właściwości prozdrowotne, lebiodka chętnie stosowana jest więc nie tylko w przemyśle spożywczym, lecz również w medycynie i kosmetyce.

Niestety, oregano jest najbardziej fałszowaną – tańszymi materiałami roślinnymi – przyprawą w UE! Wiele doniesień medialnych opublikowanych w ostatnim czasie informuje o fałszowaniu oregano takimi surowcami roślinnymi, jak np.: liść mirtu (Myrtus communis), liść oliwki (Olea europaea), liść laurowy (Laurus nobilis ), liść czystka (Cistus spp.), liść leszczyny (Corylus avellana), liść majeranku (Origanum majorana), liść sumaka (Rhus spp.), cząber (Satureja spp.) czy tymianek (Thymus spp.).

W laboratorium GIJHARS w Lublinie badane są próbki oregano w ramach kontroli jakości handlowej przypraw, w celu wykrywania zafałszowań innymi surowcami roślinnymi. Stosowane są w nim następujące metody analityczne pozwalające na wykrycie zafałszowania oregano obcymi roślinami:

a) metoda mikroskopowa przy użyciu mikroskopu stereoskopowego, za pomocą której identyfikowane są niżej wymienione rośliny:

• cząber (Satureja sp.) 
• czystek (Cistus incanus)
• drzewo truskawkowe liść (Arbutus unedo)
• jeżyna liść (Rubi fruticosi)
• leszczyna liść (Corylus avellana)
• liść laurowy (Laurus nobilis)
• majeranek (Origanum majorana)
• mięta (Mentha sp.)
• liść mirtu (Myrtus communis)
• liść oliwki (Olea europaea) 
• sumak octowiec liść (Rhus typhina)
• sumak garbarski liść (Rhus coriaria)
• tymianek (Thymus sp.)

b) metoda mikroskopowa przy użyciu mikroskopu biologicznego, przy powiększeniu np. 200x, stosowana jest w przypadku oregano w postaci sproszkowanej, w celu wykrycia zafałszowania dodatkiem mielonego liścia oliwki, identyfikując cechy diagnostyczne liścia oliwki wg Farmakopeii Polskiej.

c) metoda chromatografii cienkowarstwowej (TLC) – wykorzystuje się ją przy wykrywaniu zafałszowania oregano liściem oliwki na podstawie obecności oleuropeiny (główny związek występujący w liściu oliwki)wg Farmakopeii Polskiej.

Badania prowadzone w lubelskim laboratorium Inspekcji na próbkach oregano wskazują, że nadal istnieje problem z autentycznością tej przyprawy na rynku.

Powyższy artykuł, napisany przez Agnieszkę Aftykę i Ewelinę Korulczyk z Laboratorium GIJHARS w Lublinie, pochodzi z najnowszego numeru biuletynu "Wiedza i Jakość" (nr 1/2024), który można znaleźć i pobrać na stronie internetowej IJHARS pod następującym linkiem: https://www.gov.pl/web/ijhars/biuletyn-wiedza-i-jakosc