Walne Zgromadzenie Wielkopolskiej Izby Rolniczej, obradujące w dniu 10 grudnia 2018 roku, przyjęło szereg stanowisk będących reakcją na aktualne problemy, z którymi spotykają się producenci rolni. Poniżej zamieszczamy pełną treść korespondencji, w której Sekretarz Stanu Szymon Giżyński ustosunkował się do poruszonych przez nas spraw.
W odpowiedzi na pismo z dnia 13 grudnia 2018 r. znak: WIR.BW.MS.3522.2018, w sprawie stanowisk wypracowanych przez XV Walne Zgromadzenie Wielkopolskiej Izby Rolniczej V kadencji w dniu 10 grudnia 2018 r., przedstawiam informacje i wyjaśnienia odnośnie do wniosków zawartych w Stanowisku XV Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej V kadencji z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych oraz w Stanowisku XV Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej V kadencji z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie nakładania kar za nieprzestrzeganie wymogów dyrektywy azotanowej.
Jednocześnie informuję, że Stanowisko XV Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej V kadencji z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie realizacji przepisów Prawa łowieckiego zostało, pismem z dnia 3 stycznia 2019 r. znak: SSO.dws.071.31.2018, przekazane Ministrowi Środowiska, celem udzielenia odpowiedzi, zgodnie z kompetencjami.
Pragnę także poinformować, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie wnosi zastrzeżeń do propozycji włączenia przedstawiciela izb rolniczych do zespołów szacujących szkody łowieckie. Do rozważenia pozostaje natomiast rezygnacja z udziału przedstawiciela ODR w tych zespołach.
Należy jednak zauważyć, że Lasy Państwowe, pod koniec ubiegłego roku, przeprowadziły w całym kraju szkolenia z zasad szacowania szkód łowieckich m.in. dla pracowników ODR. Wysokość wynagrodzenia doradców za pracę związaną z szacowaniem szkód regulują przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2018 r. w sprawie zryczałtowanych kosztów udziału przedstawicieli wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego w szacowaniu szkód łowieckich, a także ustalania wysokości odszkodowania za te szkody (Dz. U. poz. 2000). Wprowadzenie powyższych zmian wymaga zmiany ustawy Prawo łowieckie oraz przepisów wykonawczych.
Odnośnie do wniosków zawartych w Stanowisku XV Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej V kadencji z dnia 10 grudnia 2018 r, w sprawie sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych, w którym podniesiono kwestię klęski suszy informuję, że m.in. na podstawie § 13r rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencja udziela pomocy finansowej producentowi rolnemu, w którego gospodarstwie rolnym powstały szkody w uprawach rolnych, spowodowane wystąpieniem w 2018 r. suszy lub powodzi i objęły co najmniej 30% powierzchni danej uprawy. W zakresie poniesionych szkód w wysokości co najmniej 70% danej uprawy na powierzchni występowania tej uprawy stawka pomocy wyniosła 1.000 zł na 1 ha powierzchni uprawy.
W zakresie poniesionych szkód w wysokości co najmniej 30% i mniej niż 70% danej uprawy na powierzchni występowania tej uprawy stawka pomocy wyniosła 500 zł na 1 ha powierzchni uprawy. W dniu 21 września 2018 r. biura powiatowe rozpoczęły wystawianie decyzji przyznających pomoc. Według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. zrealizowano 184,94 tys. płatności na kwotę 1,395 mld zł.
Jednocześnie, w związku z wyczerpaniem limitu krajowego pomocy de minimis, z uwagi na wypłacanie pomocy suszowej na bardzo dużą skalę w ramach pomocy państwa. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wnioskuje do Komisji Europejskiej o podwyższenie krajowego limitu pomocy państwa w formule de minimis do wysokości 2% produkcji rolnej. Komisja Europejska przygotowała projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 1408/2013 w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis w sektorze rolnym, który przewiduje zwiększenie limitu na beneficjenta oraz limitu krajowego. Treść tego projektu została opublikowana w Dz. Urz. UE C 425 z 26.11.2018, str. 2. Zgodnie z informacją uzyskaną z Komisji, rozporządzenie zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1408/2013 powinno zostać opublikowane najpóźniej w lutym 2019 r.
Ponadto, Polska wnioskuje na forach UE o przyznanie unijnej pomocy finansowej dla rolników poszkodowanych w wyniku suszy.
W kwestii braku ochrony rodzimego rynku rolno-spożywczego i trudnej sytuacji na rynku wieprzowiny, zawartej W tym Stanowisku należy zauważyć, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi nieprzerwanie podejmuje działania zmierzające do łagodzenia negatywnych skutków wynikających z problemów występujących w tym sektorze. Należy podkreślić, że rynek wieprzowiny objęty jest przepisami rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2O13 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007. Przepisy te określają instrumenty interwencji rynkowej oraz środki nadzwyczajne uruchamiane w sytuacjach kryzysowych, przy czym decyzja o ich zastosowaniu podejmowana jest przez Komisję Europejską. Polska, podobnie jak i inne kraje członkowskie UE, nie ma możliwości samodzielnego wdrażania działań interwencyjnych na rynkach rolnych, w tym pomocy finansowej w związku z brakiem opłacalności wynikającej ze spadku cen na rynku, jak również regulowania polityki handlowej.
Obecnie średnia ceny tusz wieprzowych w Polsce jest o 5,3% niższa od średniej ceny dla Unii Europejskiej. Mniej niż w Polsce płacono za wieprzowinę w sześciu państwach członkowskich: w Belgii, na Litwie, w Holandii, w Danii, we Francji i na Łotwie.
W dniach 17 - 18 grudnia 2018 r., podczas posiedzenia Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi została omówiona sytuacja na rynku wieprzowiny. W dokumencie przedłożonym na posiedzenie Rady, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podkreślił, że sytuacja na rynku wieprzowiny w Polsce jest trudna, a przedłużający się okres pogłębionego spadku cen na rynku przy wzrastających kosztach produkcji stanowi zagrożenie dla wielu gospodarstw utrzymujących się z produkcji świń. W związku z powyższym, Polska zawnioskowała o podjęcie przez Komisję Europejską działań na unijnym rynku wieprzowiny w postaci dopłat do prywatnego przechowywania wieprzowiny oraz wsparcia finansowego dla producentów w ramach środków wyjątkowych.
W ocenie sytuacji na rynku wieprzowiny Komisja Europejska wskazała, że obecny spadek cen to trend sezonowy, pogłębiony nadpodażą wynikającą ze zwiększonej produkcji oraz ograniczeń eksportowych w konsekwencji wystąpienia ASF w Belgii. Komisja prognozuje zwiększony eksport wieprzowiny w związku z rozwojem sytuacji w zakresie ASF w Chinach.
Odnosząc się do sytuacji na rynku owoców i warzyw, należy podkreślić, że charakteryzuje go cykliczna zmienność cen. Problem ten dotyczy głównie owoców, w mniejszym zaś stopniu warzyw, których poziom produkcji łatwiej dostosować do potrzeb rynku, z uwagi na ich jednoroczny cykl produkcji.
Z uwagi na znaczny udział dostaw do przetwórstwa w podaży rynkowej owoców i warzyw popyt na te produkty zależy między innymi od sytuacji na rynku produktów przetworzonych i to nie tylko w kraju, ale także w UE i na świecie. Pozostałe czynniki wpływające na poziom cen owoców i warzyw to: wielkość zbiorów w krajach będących głównymi uczestnikami światowego rynku przetworów, poziom ofert cenowych odbiorców zagranicznych, wielkość zapasów przetworów na rynku zagranicznym, ale także bieżąca kondycja finansowa firm przetwórstwa owocowo - warzywnego. Wpływ sytuacji na rynku światowym na wysokość i zmiany cen w Polsce jest bardzo silny, ponieważ znaczna część mrożonek oraz soków zagęszczonych wytwarzanych z owoców jest przedmiotem eksportu.
Celem wzmocnienia pozycji producentów rolnych na rynku Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi podejmuje działania systemowe, m.in. zachęcając, poprzez udzielanie wsparcia finansowego, do tworzenia grup i organizacji producentów. Organizacje, koncentrując znaczny popyt na środki produkcji, tj. nawozy, środki ochrony roślin, mogą znacznie skuteczniej negocjować ceny zakupu tych produktów. Bardziej uzasadnione ekonomicznie są także inwestycje w maszyny służące do zbioru (np. kombajny), przygotowania produktów do sprzedaży (np. sortownice), które w znacznym stopniu mogą ograniczyć zapotrzebowanie na coraz droższą siłę roboczą. Zatem łączenie się producentów rolnych w formie organizacji producentów i innych większych struktur, ma znaczący wpływ na opłacalność produkcji i wzmocnienie pozycji rynkowej ich członków. Organizacje producentów owoców i warzyw, realizując programy operacyjne, są uprawnione do otrzymania pomocy finansowej w wysokości 4,1% wartości produkcji sprzedanej (4,6%, jeśli organizacja realizuje środki zarządzania kryzysowego). Dofinansowania programu operacyjnego organizacja producentów zakłada fundusz operacyjny, który jest finansowany ze składek członków organizacji lub samej organizacji oraz z pomocy unijnej ograniczonej do 50% funduszu operacyjnego. Działania możliwe do wdrożenia w ramach programów operacyjnych są zawarte w opracowanej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi „Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów' owoców i warzyw oraz zrzeszeń organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2018-2022.
Ponadto, w celu wyeliminowania stosowania nieuczciwych praktyk handlowych w całym łańcuchu dostaw surowców rolnych i żywności, ustawą z dnia 4 października 2018 r. wprowadzono zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi.
Zgodnie z wprowadzonymi zmianami, przepisami ustawy objęte są wszystkie relacje handlowe pomiędzy dostawcą a nabywcą, bowiem zniesiono limity: 50 tys. zł - łącznej wartości obrotów pomiędzy dostawcą a nabywcą i 100 mln zł - obrót strony, która stosowała praktykę nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową. Poszerzono także krąg podmiotów uprawnionych do zgłoszenia zawiadomienia o podejrzeniu stosowania praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową - z zainteresowanego przedsiębiorcy na ogół obywateli. Zrezygnowano z obowiązku zgłaszania na piśmie takiego zawiadomienia. Zapewniono też anonimowość stronie skarżącej, jeśli chodzi o dane osobowe i treść zawiadomienia. Wyeliminuje to „czynnik strachu", ponieważ dostawcy produktów rolno- spożywczych, z obawy ujawnienia swoich danych w procesie postępowania nie zgłaszali zawiadomień do Prezesa UOKiK.
Jednocześnie, w celu ochrony rynku wewnętrznego przed nadmiernym importem produktów rolno-spożywczych Polska wnioskuje na forum UE o nieotwieranie nowych preferencji w dostępie do unijnego rynku dla wrażliwych produktów z sektora rolno-spożywczego, a także o zwiększanie ochrony rynku. Między innymi dzięki staraniom polskiej administracji wprowadzono ograniczenia proponowanych pierwotnie przez Komisję Europejską, dodatkowych, tymczasowych preferencji dla Ukrainy na najbardziej wrażliwe towary oraz wprowadzono zapisy dotyczące monitorowania skutków przyznania tych preferencji.
W kwestii realizacji zaliczek na poczet płatności bezpośrednich za 2018 r. należy zauważyć, że zgodnie z danymi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) zaliczki otrzymało ok. 97,6% wszystkich wnioskujących o wsparcie bezpośrednie i ogółem z tego tytułu wypłacono ponad 9,22 mld zł, w tym ok. 1,08 mld zł otrzymali rolnicy z województwa wielkopolskiego.
Jednocześnie należy podkreślić, że zgodnie z przepisami UE (art. 75 rozporządzenia (UE) nr 1306/2013), płatności bezpośrednich nie dokonuje się przed zakończeniem weryfikacji warunków kwalifikowalności (kontrole administracyjne uzupełniane przez kontrole na miejscu).
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi zabiegał na forum UE m.in. również o odstępstwo w ww. zakresie, umożliwiające wypłatę zaliczek, nawet w przypadku, gdy nie zostały zakończone kontrole na miejscu, jednakże Komisja Europejska nie zgodziła się na takie rozwiązanie.
Niemniej jednak, zgodnie z informacjami ARiMR. w przypadku rolników wytypowanych do kontroli na miejscu stosowano pewne mechanizmy elastyczności, dopuszczone przez Komisję, w celu zapewnienia sprawnej wypłaty płatności zaliczkowych. Polegało to na realizowaniu zaliczki dla tych schematów pomocowych, dla których zostały zakończone kontrole administracyjne uwzględniające wyniki z kontroli na miejscu.
Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że dołożono wszelkiej staranności, aby jak największa liczba rolników otrzymała zaliczki.
Pomimo podjętych starań, nie we wszystkich przypadkach wypłata zaliczek była możliwa, przy czym dotyczyło to w szczególności rolników wytypowanych do kontroli na miejscu, dla których kontrole te nie zostały zakończone w przypadku wszystkich schematów pomocowych oraz rolników, dla których nie zostało zakończone postępowanie administracyjne ze względu na trwający proces wyjaśniania stwierdzonych nieprawidłowości lub też na etapie kontroli administracyjnej stwierdzone nieprawidłowości skutkować będą wydaniem decyzji o odmowie przyznania płatności, rolnicy zanegowali raport z kontroli na miejscu. Ponadto, część spraw zostało zawieszonych ze względu na śmierć wnioskodawcy lub na wniosek rolnika.
Zaliczki mogły być wypłacane do dnia 30 listopada, natomiast z dniem 3 grudnia 2018 r. rozpoczęła się wypłata pozostałych kwot płatności bezpośrednich za 2018 r. Pragnę zapewnić, że Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dostrzega potrzeby rolników związane z jak najszybszą realizacją wsparcia bezpośredniego i dokładane są wszelkie starania, aby środki z tego tytułu były przekazywane do rolników w możliwie najkrótszym czasie.
Odnośnie do wniosków zawartych w Stanowisku XV Walnego Zgromadzenia Wielkopolskiej Izby Rolniczej V kadencji z dnia 10 grudnia 2018 r. w sprawie nakładania kar za nieprzestrzeganie wymogów dyrektywy azotanowej w kwestii wymogów związanych z utrzymaniem gruntów wchodzących w skład gospodarstwa oraz wymogów z zakresu zarządzania informuję, że rolnicy wnioskujący o płatności bezpośrednie, a także płatności obszarowe otrzymywane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz 2014-2020 (PROW), tj. płatności: (i) dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami (ONW), (ii) rolnośrodowiskowych, (iii) rolnośrodowiskowo - klimatycznych, (iv) ekologicznych, (v) na zalesianie gruntów rolnych, zobowiązani są do spełnienia odpowiednich norm dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej zgodnej z ochroną środowiska (UKR) oraz podstawowych wymogów- z zakresu zarządzania (SMR), określonych w załączniku II do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady(UE)nr 13O6/2013.
Powyższe wymogi składają się na jeden mechanizm noszący wspólną nazwę zasady wzajemnej zgodności. Zasada ta oznacza powiązanie wysokości uzyskiwanych przez rolników płatności ze spełnianiem przez nich określonych wymogów. Oznacza to. że w przypadku nieprzestrzegania powyższych obowiązków, konsekwencją jest odpowiednie zmniejszenie przyznawanych płatności. Wysokość sankcji, czyli % obniżenia płatności, zależy od rodzaju i skali naruszenia wymogów. W przypadku, gdy stwierdzona niezgodność wyniknie z zaniedbania ze strony rolnika, zmniejszenie płatności z zasady wynosi 3% całkowitej kwoty płatności, a w przypadku poważniejszych naruszeń 5%. Natomiast w sytuacji, gdy rolnik celowo dopuści się stwierdzonej niezgodności, zmniejszenie to z zasady wynosi 20% całkowitej kwoty lub w przypadkach rażących naruszeń może nawet zostać zwiększone do 100% całkowitej kwoty. Corocznie kontroli pod względem spełniania wymogów wzajemnej zgodności podlega 1 % beneficjentów ubiegających się o płatności (z pominięciem rolników uczestniczących w systemie dla małych gospodarstw, którzy od 2015 roku nie podlegają kontroli wzajemnej zgodności).
W odniesieniu do podstawowych wymogów z zakresu zarządzania (SMR) rolnicy zobowiązani są do przestrzegania szeregu obowiązków, wynikających z dyrektywy 91/676/EWG, tzw. dyrektywy azotanowej, dotyczących ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego. W związku z tym. że nowa ustawa - Prawo wodne zmieniła sposób realizacji wymogów dyrektywy azotanowej, poprzez wprowadzenie obowiązku stosowania, na obszarze całego kraju wymagań wynikających z Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu, konieczne było odpowiednie dostosowanie przepisów dotyczących zasady wzajemnej zgodności. Wymagania z tego Programu, lak jak dotychczas, wchodzą w zakres zasady wzajemnej zgodności, z tą różnicą, że obowiązują rolników na obszarze całego kraju.
Do wprowadzenia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz.U. poz. 1339) (tzw. program azotanowy) nowych wymagań w zakresie stosowania nawozów zawierających azot oraz przechowywania nawozów naturalnych, zobowiązał Polskę wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 20 listopada 2014 r. w sprawie C-356/13, zgodnie z którym dotychczas obowiązujące w Polsce przepisy w tym zakresie nie gwarantowały wystarczającego poziomu ochrony wód wynikającego ze stosowania przepisów dyrektywy Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (91/676/EWG) tzw. dyrektywy azotanowej.
W programie azotanowym, uwzględniając potrzebę ochrony wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych, obowiązują określone zasady stosowania nawozów zawierających azot, zasady przechowywania nawozów naturalnych, czy też sposoby dokumentowania programu azotanowego.
Do kontroli stosowania programu azotanowego, zgodnie z art. 108 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne została wskazana Inspekcja Ochrony Środowiska. Jeżeli w trakcie kontroli stwierdzone zostaną nieprawidłowości, w zależności od stopnia i zakresu naruszenia, Inspekcja wydaje decyzje, w której może nakazać usunięcie w określonym terminie stwierdzonych nieprawidłowości lub ustalić obowiązek uiszczenia opłaty oraz jej wysokość.
Dążąc do minimalizacji finansowych obciążeń związanych z dostosowaniem gospodarstw rolnych do wymogów programu azotanowego zapewniono możliwość otrzymania dofinansowania do budowy miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, a w przypadku dostosowania gospodarstwa do ww. wymogów, do zakupu sprzętu do precyzyjnego stosowania nawozów. Wnioski o przyznanie pomocy na operacje typu „Inwestycje mające na celu ochronę wód przed zanieczyszczeniem azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych” w ramach poddziałania „Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 można składać w terminie od dnia 28 grudnia 2018 r. do dnia 25 lutego 2019 r. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (www.gov.pl/web/rolnictwo) oraz Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (www.arimr.gov.pl).
W kwestii przeprowadzenia kampanii na temat Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu informuję, iż oprócz realizowanego obecnie, w ramach Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich, przez Fundację na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA) programu szkoleń dla rolników, wydana została także przez FDPA publikacja pt. „Ograniczenia zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego metodą poprawy jakości wód". Trwają także prace w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nad ogłoszeniem przetargu na szkolenia dla doradców rolniczych (również tych zatrudnionych w izbach rolniczych) pt. „Ograniczenia zanieczyszczenia wód azotanami ze źródeł rolniczych". Planuje się przeszkolenie w skali kraju 780 osób. Szkolenia te będą finansowane ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na łata 2014 - 2020, poddziałanie „Wsparcie dla szkolenia doradców”. Obecnie trwają również szkolenia z tego zakresu dla doradców rolniczych, wpisanych na listę doradców rolniczych prowadzoną przez Centrum Doradztwa Rolniczego w ramach szkoleń uzupełniających. Zakłada się. że podmiot upoważniony do szkoleń i egzaminowania czyli CDR, przeszkoli do dnia 31 maja 2019 r. 2820 osób. Ponadto, zaplanowano przeszkolenie 180 osób w ramach szkoleń podstawowych Osoby te, po zdaniu egzaminu, będą mogły być wpisane na ww. listę.
Kolejnym etapem upowszechniania informacji będzie przeprowadzenie szkoleń dla rolników pt. „Obowiązki rolnika w świetle ustawy Prawo wodne", również ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, poddziałanie „Wsparcie dla działań w zakresie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności". Wszyscy rolnicy, uczestniczący w szkoleniach, otrzymają dodatkowo materiały szkoleniowe, zawierające wiedzę na temat obowiązujących ich zasad przeciwdziałania zanieczyszczaniom ze źródeł rolniczych. Niezależnie od powyższego, upowszechnienie informacji na temat programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych jest jednym z zadań priorytetowych wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego w 2019 r., w ramach którego zaplanowane jest przeprowadzanie szkoleń dla rolników, jak i świadczenie usług doradczych.
Dodatkowo, ciągłe doradztwo w sprawach nawożenia prowadzone jest przez stacje chemiczno-rolnicze, a informacja o zasadach opiniowania planów nawożenia azotem została zamieszczona na stronie internetowej Krajowej Stacji Chemiczno-Rolniczej.
Ponadto, z myślą o ułatwieniu rolnikom dostosowania się do wymogów programu azotanowego, w 2018 r. Centrum Doradztwa Rolniczego O/Radom przygotowało aplikację pozwalającą na dokonanie przez rolników analiz wymaganych programem azotanowym, m.in.: wyliczania wielkości miejsc do przechowywania nawozów naturalnych, wyliczania maksymalnych dawek azotu, czy też przygotowania planu nawożenia azotem oraz opracowało i opublikowało metodykę doradzania pn. „Ograniczenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu.”
Opracowanie: Kornel Pabiszczak
Źródło Wielkopolska Izba Rolnicza http://www.wir.org.pl/
