Składanie sprawozdań i ankiet przez "młodych rolników"

W związku z wystapieniem Krajowej Rady Izb Rolniczych do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie zmiany przespisów rozporządzeń dotyczących zasad przyznawania pomocy w działaniach dotyczących "młodych rolników" zarówno w ramach PROW 2007-2013 jak i PROW 2014-2020 w dniu 25 lipca 2016 r. resort rolnictwa przekazał wyjaśnienia w tej sprawie.

Zdaniem samorządu rolniczego należy zmienić zapisy dotyczące obowiązku samodzielnego dostarczania przez beneficjentów sprawozdania z realizacji biznesplanu oraz ankiety monitorującej. Obecnie na rolniku spoczywa obowiązek dostarczenia tych dokumentów, w -3 lub -5 letnim okresie od zakończenia realizacji działania. Niezłożenie sprawozdania i ankiety na czas skutkuje sankcjami, których można uniknąć przy wprowadzeniu nakazu wysyłania przez ARiMR przypomnienia beneficjentom ww. działań.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozowju Wsi przekazało następujące informacje.

W rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2014 r., poz. 201 z późn. zm.) określono nie tylko warunki, na jakich można uzyskać premię dla młodego rolnika, ale również zobowiązania beneficjentów wynikające z przyznanej pomocy, zarówno te materialne dotyczące np. samodzielnego prowadzenia gospodarstwa, osiągnięcia odpowiedniej wielkości ekonomicznej, podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników (§18 ww. rozporządzenia), jak i formalne związane z potrzebą udokumentowania spełnienia zobowiązań materialnych (§ 19 rozporządzenia).

Analogicznie zobowiązania beneficjentów „Premii dla młodych rolników" PROW 2014-2020 oraz dokumenty potwierdzające spełnienie tych zobowiązań określono w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 lipca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy na operacje typu „Premie dla młodych rolników" w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 982, oraz z 2016 r., poz. 345).

Zgodnie z przepisami ww. rozporządzeń, sprawozdanie z realizacji biznesplanu jest dokumentem potwierdzającym prawidłową realizację biznesplanu, natomiast ankieta monitorująca - dokumentem zawierającym informacje niezbędne dla celów monitorowania i oceny Programu w przypadku działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom" PROW 2007-2013. Częścią ankiety monitorującej jest również tabela zawierająca wskazanie osiągniętej nadwyżki bezpośredniej z działalności rolniczej prowadzonej w gospodarstwie. A zatem, w świetle ww. przepisów, dokumentem potwierdzającym spełnianie niektórych zobowiązań w tzw. okresie związania celem (tj. do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy albo od dnia wypłaty pierwszej raty pomocy) jest:

a) ankieta monitorująca zawierająca tabelę ze wskazaniem osiągniętej nadwyżki bezpośredniej z działalności rolniczej prowadzonej w gospodarstwie - w przypadku działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom" PROW 2007-2013,

b) informacja o realizacji określonych warunków - w przypadku operacji typu „Premie dla młodych rolników" PROW 2014-2020.

Należy podkreślić, iż terminy realizacji poszczególnych zobowiązań oraz złożenia określonych dokumentów zostały określone w przepisach prawa, jak również wskazane w decyzji o przyznaniu pomocy.

Ponadto, w przypadku działania „Ułatwianie startu młodym rolnikom" PROW 2007-2013, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) wysyła odrębnie do każdego beneficjenta pismo informujące, w którym jeszcze raz wymienia terminy realizacji zobowiązań nałożonych przepisami § 18 ust. 1 rozporządzenia, terminy przedłożenia w ARiMR dokumentów, o których mowa w § 19 rozporządzenia, a także informuje o wysokości sankcji finansowych z tytułu niewywiązania się przez beneficjenta ze zobowiązań wynikających z przyznanej pomocy.

Natomiast zgodnie z § 23 rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy na operacje typu „ Premie dla młodych rołników " w ramach poddziałania „ Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rołników" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na łata 2014-2020, sprawozdanie z realizacji biznesplanu stanowi załącznik do wniosku o płatność drugiej raty pomocy, a zatem w przypadku jego braku ARiMR wezwie do uzupełnienia załączników do wniosku o płatność w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego.

Jednocześnie należy podkreślić, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rołnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, postępowanie administracyjne w przedmiocie przyznania pomocy finansowej dla młodych rolników prowadzi się zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Natomiast zgodnie z art. 21 ust. 2 pkt 3 ww. ustawy, organ, przed którym toczy się postępowanie jest zobowiązany do udzielania stronom, ..na ich żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania".

Podobnie przedmiotowa kwestia została uregulowana w ustawie z dnia 20 łutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rołnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (art. 4 oraz art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy).

Zgodnie z wyrokiem WSA we Wrocławiu z dnia 17 marca 2010 r., sygn. akt III SA/Wr 745/09 „(...) skarżący jako prowadzący działalność rolniczą i korzystający ze szczególnej formy pomocy jaką są dopłaty musi dysponować pewnym zasobem wiedzy i mieć świadomość co do ciążących na nim obowiązków związanych w partycypowaniu w programie pomocowym. Oświadczył i zobowiązał się z resztą do tego w swoim wniosku oraz korektach, podpisując stosowne „oświadczenia i zobowiązania" zawarte w drukach wniosku. Należy zwrócić uwagę, że postępowanie o przyznanie płatności jest szczególnie sformalizowane, co wynika z faktu, że pomoc dla rolników odbywa się z udziałem funduszy strukturalnych. Wszelkie działania, aby mogły zainicjować żądany skutek, muszą przybrać konkretną, przewidzianą do tego formę".

Należy również podkreślić, iż w przepisach prawa UE w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich określono obowiązki państwa członkowskiego oraz agencji płatniczej. W okresie programowania 2007-2013 zostały one sformułowane w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 65/2011 z dnia 27 stycznia 2011 r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w odniesieniu do wprowadzenia procedur kontroli oraz do zasady wzajemnej zgodności w zakresie środków wsparcia rozwoju obszarów wiejskich. Nakładają one na państwo członkowskie obowiązek kontroli wniosków o przyznanie pomocy, wskazują okoliczności, w których odmawia się przyznania pomocy oraz określają przesłanki determinujące konieczność odzyskania kwot nienależnie lub nadmiernie pobranych. Ponadto, nakazują agencji płatniczej działanie z zastosowaniem procedur pozwalających zapobiec podwójnemu finansowaniu czy przyznaniu pomocy osobom, które sztucznie tworzą warunki w celu uzyskania wsparcia.

Natomiast w okresie programowania 2014-2020, zgodnie z art. 62 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005, państwa członkowskie zapewniają możliwość weryfikacji i kontroli wszystkich działań dotyczących rozwoju obszarów wiejskich, jakie mają zamiar wdrażać; w tym celu instytucja zarządzająca i agencja płatnicza każdego programu rozwoju obszarów wiejskich zapewniają ocenę ex ante możliwości weryfikacji i kontroli działań, które mają być ujęte w programie rozwoju obszarów wiejskich. Ponadto, zgodnie z ww. przepisem, instytucja zarządzająca i agencja płatnicza przeprowadzają ocenę możliwości weryfikacji i kontroli działań w trakcie realizacji programu rozwoju obszarów wiejskich; w przypadku gdy ocena wykaże, że wymogi dotyczące możliwości weryfikacji i kontroli nie są spełnione, stosowne działania odpowiednio się koryguje.