Odpowiedź resortu na stanowiska WIR

13-07-2017

Do Zarządu Wielkopolskiej Izby Rolniczej wpłynęło pismo podpisane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztofa Jurgiela, ustosunkowujące się do treści następujących stanowisk Walnego Zgromadzenia naszej Izby:

1. Szacowania szkód i odszkodowań z tytułu niekorzystnych zjawisk atmosferycznych,
2. Planów budowy kopalni odkrywkowych na terenie Wielkopolski,
3. Rozszerzenia strefy OSN,
4. Działalności Agencji Nieruchomości Rolnych w województwie wielkopolskim.

Poniżej publikujemy treść odpowiedzi na poszczególne stanowiska.

ad. 1)

Przepisy ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U z 2016 r. poz. 1512 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U z 2015 r. poz. 187, z późn.zm.) nie przewidują możliwości finansowania prac komisji powoływanych przez wojewodów do oszacowania szkód powstałych w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, nic przewidują również obowiązkowego udziału w pracach tych komisji przedstawicieli urzędów gmin. Jednakże zgodnie z posiadanymi przez Ministerstwo informacjami urzędy gmin aktywnie, z dużym zaangażowaniem włączają się w prace przedmiotowych komisji.

Komisje do spraw oszacowania szkód powstałych w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych powoływane są przez wojewodów na podstawie ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. A zatem powyższe komisje działają na podstawie i w granicach określonych ww. przepisami.

Na stronie internetowej Ministerstwa dostępny jest wzór protokołu oszacowania szkód oraz aktualne Wytyczne dla Komisji powołanych przez Wojewodę dotyczące ogólnych zasad szacowania szkód w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej, w których wystąpiły szkody spowodowane przez suszę, grad, deszcz nawalny, ujemne skutki przezimowania, przymrozki wiosenne, powódź, huragan, piorun obsunięcie się ziemi lub lawinę. W powyższych Wytycznych wskazano, że dla potrzeb protokołu szacowania szkód spowodowanych niekorzystnym zjawiskiem atmosferycznym w załączniku 1 dotyczącym produkcji roślinnej, każde pole uprawowe danej rośliny, w której wystąpiły szkody, należy wpisać jako oddzielną pozycję. Natomiast pozostałe pola uprawowe danej rośliny, które nie uległy uszkodzeniu w wyniku wystąpienia niekorzystnego zjawiska atmosferycznego, należy wpisać łącznie jako jedną pozycję.

Zgodnie z ww. Wytycznymi w przypadku szkód w uprawach spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne w terminie do 20 maja, wymagających zaorania lub ponownego obsiewu, poziom szkód w uprawach ustala się uwzględniając szacunki strat określone przez komisję, jednak nic wyżej niż 50% plonu.

Powyższe rozwiązanie wynika z faktu, iż w przypadku szkód wymagających zaorania lub ponownego obsiewu powstałych do 20 maja producent rolny ma możliwość dokonania ponownych zasiewów i uzyskania plonów z danej powierzchni. Należy zauważyć, że analogiczne rozwiązania obwiązują w prawodawstwie, np. rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie sposobu postępowania przy szacowaniu szkód oraz wypłat odszkodowań za szkody w uprawach i płodach rolnych (Dz. U. poz. 272).

Wymóg wystąpienia niekorzystnego zjawiska atmosferycznego na obszarze co najmniej sołectwa obowiązuje od wiciu lat i dotychczas nie był kwestionowany.

Zamieszczony na stronie internetowej Ministerstwa wzór protokołu oszacowania szkód przewiduje uwzględnienie w produkcji zwierzęcej szkód powstałych w uprawach roślin pastewnych. Zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. z 2016 r., poz.792, z późn. zm.) Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy w Puławach został zobligowany do opracowania wartości krytycznych dla grup i gatunków roślin uprawnych zamieszczonych w tej ustawie, tj. dla: zbóż ozimych, zbóż jarych, kukurydzy na ziarno, kukurydzy na kiszonkę, rzepaku i rzepiku, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, drzew owocowych, krzewów owocowych, truskawek, roślin strączkowych.

Wilgotność gleb użytków zielonych zależy głównie od dwóch czynników: klimatycznego bilansu wodnego oraz poziomu zwierciadła wody gruntowej. Poziom wód gruntowych może być określany w oparciu o szczegółowe mapy dla kraju. Jednakże jak do tej pory takie mapy nie zostały jeszcze opracowane w Polsce przez żadną instytucję zajmującą się problematyką zalegania wód gruntowych. Dlatego nie jest możliwe aktualnie prowadzenie monitoringu suszy rolniczej w trwałych użytkach zielonych.

Jednocześnie Ministerstwo informuje, że zgodnie z zaleceniami agrotechnicznymi uprawa kukurydzy, buraka cukrowego i rzepaku na glebach piaszczystych nie jest wskazana (gleby I kategorii, bardzo lekkie, bardzo podatne na suszę), grupa granulometryczna: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty. Z tego względu dla tych gatunków roślin uprawianych na glebach I kategorii - nie są podawane wartości krytyczne KBW (mimo, iż zdarza się, że są one w uprawie na tych glebach). W latach, w których warunki wilgotnościowe gleb są dobre, plony ww. upraw są nawet niezłe, jednakże już przy małym deficycie wody plony tych upraw na tych glebach ulegają gwałtownemu obniżeniu. Z tych też powodów, uprawy zlokalizowane na glebach bardzo lekkich nie są one rozpatrywane przez System Monitoringu Suszy Rolniczej. Bardzo maty deficyt wody na glebach bardzo lekkich powoduje następowanie znacznego obniżenia plonu, a zatem można łatwo przewidzieć, że na takich glebach susza w obecnych warunkach klimatycznych będzie występowała każdego roku.

Przedstawiając powyższe należy podkreślić, że jedynie odszkodowania wypłacane przez zakłady ubezpieczeń mogą w przypadku wystąpienia szkód spowodowanych przez niekorzystne zjawiska atmosferyczne zapewnić producentom rolnym uzyskanie środków na poziomie niezbędnym zarówno do dalszego funkcjonowania gospodarstw rolnych jak i gospodarstw domowych.

Dlatego też z budżetu państwa stosowane są na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich, dopłaty do składek ubezpieczeń określonych upraw i zwierząt gospodarskich. Zasadne jest aby Izby Rolnicze włączyły się do rozpowszechniania wśród producentów rolnych tej formy zabezpieczenia dochodów. Ponadto Ministerstwo informuje, że podstawowe formy pomocy dla gospodarstw rolnych poszkodowanych w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych zostały przedstawione Wielkopolskiej Izbie Rolniczej w piśmie znak: F.we.071.50.2017.

ad. 2)

Działalność polegająca na wydobywaniu kopalin ze złóż regulowana jest przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2016 r. poz. 1131 z późn. zm.). Zgodnie z ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2017 r., poz. 888) organem właściwym w sprawach dotyczących ochrony i kształtowania środowiska oraz racjonalnego wykorzystania jego zasobów, jak również w sprawach dot. geologii oraz gospodarki zasobami naturalnymi jest Minister Środowiska.

Jednocześnie, należy wyjaśnić, że uprawnienia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. dotyczące wpływu - i to w ograniczonym zakresie - na politykę surowcową, wynikają z realizacji przepisów ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 909 z późn. zm.). Przepisy tej ustawy dają Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi uprawnienia dotyczące oceny zasadności przeznaczania gruntów rolnych pod wskazany przez władze gminy sposób zagospodarowania, m.in. pod odkrywkę węgla brunatnego. Przedmiotem postępowania przed Ministrem jest przeznaczenie gruntów rolnych stanowiących użytki rolne klas I-III na cele nierolnicze, położonych poza granicami administracyjnymi miast. W toku prowadzonego postępowania w zakresie przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako organ odpowiedzialny za ochronę gruntów rolnych, ocenia każdą konkretną sprawę indywidualnie, po przeprowadzeniu szczegółowej analizy nadesłanych przez wnioskodawcę dokumentów oraz argumentów przedstawionych w uzasadnieniu danego wniosku. Natomiast o zmianie przeznaczenia na cele nierolnicze gruntów, które w procedurze opracowywania planu miejscowego nie wymagają uzyskania zgody Ministra w myśl art. 7 ust. 2 pkt 1 u.o.g.r.l., tj. klas IV- VI, decyduje rada gminy, podejmując uchwałę w sprawie uchwalenia planu miejscowego.

W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi nie są obecnie prowadzone postępowania w sprawie zmiany przeznaczenia gruntów rolnych klas I-III pod lokalizację kopalni odkrywkowych na terenie gmin; Krobia. Miejska Górka, Poniec. Babiak, Koło i Konin. Reasumując, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie mógł przedstawić swoje stanowisko w zakresie przeznaczenia gruntów rolnych klas I-III pod kopalnie odkrywkowe w tych gminach, po nadesłaniu odpowiednich wniosków w tej sprawie, przez właściwych miejscowo wójtów (burmistrzów). Poddając ocenie omawiane wnioski Minister weźmie pod uwagę szereg aspektów, zwracając szczególną uwagę na potrzebę ochrony zwartej rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz przydatność tych gruntów dla produkcji rolniczej.

ad. 3)

W zakresie rozszerzenia stref OSN, zgodnie z wymogami obecnie obowiązującej ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2015 r.. poz. 469. z późn. zm.) dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej (RZGW) zweryfikowali i wyznaczyli wody wrażliwe i obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych (tzw. OSN) na IV cykl realizacji dyrektywy azotanowej w Polsce, który przypada na lata 2016 - 2020. Rozporządzenia ustanawiające nowe wody wrażliwe i OSN zostały wydane przez Dyrektorów RZGW w Gdańsku, Gliwicach, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu i opublikowane w dziennikach urzędowych właściwych terenowo województw. W efekcie przeprowadzonych prac nastąpiło zwiększenie zasięgu OSN. nowo wyznaczone obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych objęły ok. 80% powierzchni kraju (mapa w załączeniu). Następnie RZGW przy współpracy z Krajowym Zarządem Gospodarki Wodnej (KZGW) podjęty prace nad przygotowaniem jednakowego dla wszystkich wyznaczonych w 2017 r. OSN. Programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych. Podstawą prawną do prac nad ww. programem są przepisy art. 47 ust 7 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne. Jednakże, aktualnie do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej został skierowany projekt nowej ustawy - Prawo wodne, który zawiera m.in. nowe regulacje prawne w zakresie zmienionego podejścia do wdrożenia wymogów dyrektywy azotanowej, tj. w art. 102 - 112 zawiera zapisy dotyczące założeń/zakresu ustanowienia jednego dla całego kraju programu działań mającego na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych, bez konieczności wyznaczania obszarów OSN. Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, iż Ministerstwo Środowiska, wstrzymało prace na Programami działań dla wyznaczonych w 2017 r. OSN, które realizowane były przez RZGW/KZGW.

Zgodnie z projektem nowej ustawy - Prawo wodne program działań, który szczegółowo określać będzie szeroko rozumiane kwestie zrównoważonej gospodarki nawozowej, ma być opracowany w terminie trzech miesięcy od daty ogłoszenia nowej ustawy oraz ma zostać przyjęty w drodze rozporządzenia wydanego przez Radę Ministrów.

Projektowane przepisy ustawy - Prawo wodne wskazują w art. 102 ust. 1, że produkcję rolną, w tym działy specjalne produkcji rolnej oraz działalność w ramach której są przechowywane odchody zwierzęce lub stosowane nawozy, prowadzi się w sposób zapobiegający zanieczyszczaniu wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych i ograniczający takie zanieczyszczenia. Jednocześnie, w art. 107 projektu ww. ustawy zapisano, że program działań są obowiązane stosować podmioty prowadzące produkcję rolniczą i działalność, o której mowa w art. 102 ust. 1, jeżeli:

1. utrzymują zwierzęta w liczbie odpowiadającej co najmniej 10 dużym jednostkom przeliczeniowym lub jeżeli obsada zwierząt na 1 ha użytków rolnych jest wyższa niż 1.5 dużych jednostek przeliczeniowych lub
2. prowadzą produkcję rolną oraz działalność na co najmniej 10 ha użytków rolnych lub
3. prowadzą produkcję rolną oraz działalność na obszarze do 10 ha użytków rolnych, a udział upraw intensywnych przekracza 50% powierzchni tych użytków rolnych.

Dodatkowo, zgodnie z założeniami ww. projektu, opracowując projekt programu działań minister właściwy ds. gospodarki wodnej zapewni możliwość udziału społeczeństwa, na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.). Jest to etap, na którym wszyscy rolnicy, partnerzy społeczni, a przede wszystkim izby rolnicze, powinny włączyć się w proces przygotowania rozwiązań służących ochronie wód, a mogących mieć wpływ na funkcjonowanie sektora rolnego w Polsce.

Procedowany przez Sejm RP projekt nowej ustawy - Prawo wodne wraz z aktami wykonawczymi tj. projektem rozporządzenia Rady Ministrów wprowadzającym jeden Program działań, dostępny jest na stronach RCL pod linkiem: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12284651/katalog/12349276#12349276.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż w pracach realizowanych w 2015 r. przez zespól pracujący przy Prezesie KZGW, nad projektem jednego dla całego kraju programu działań mającego na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (projekt rozporządzenia Rady Ministrów załączony do ustawy - Prawo wodne) brali udział przedstawiciele Krajowej Rady Izb Rolniczych. Dodatkowo, w związku z pismem Wielkopolskiej Izby Rolniczej, skierowanym do Prezesa Rady Ministrów (z 24.04.2017 r., znak: WIR.BW.KP.1145.2017) Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi postulowało o włączenie do prac realizowanych aktualnie przez Ministerstwo Środowiska nad projektem Programu działań, przedstawicieli organizacji rolniczych, w tym Wielkopolskiej Izby Rolniczej.

ad. 4)

Stanowisko Wielkopolskiej Izby Rolniczej w Poznaniu z dnia 20 kwietnia 2017 r. w sprawie działalności Agencji Nieruchomości Rolnych w województwie wielkopolskim, w którym wskazano m.in. na niewłaściwe funkcjonowanie działającej przy OT ANR w Poznaniu Rady Społecznej oraz na konsekwencje opóźnień w rozstrzyganiu przez ten oddział- przetargów na dzierżawę nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, przekazane zostało przy piśmie z dnia 11.052017 r., znak: GZ.sp.073.100.2017, zgodnie z właściwością do Biura Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych, z prośbą o przekazanie kopii zajętego w tej sprawie stanowiska do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. O przekazaniu stanowiska do BP ANR poinformowana została również Wielkopolska Izba Rolnicza w Poznaniu. W piśmie z 13.06.2017 r. znak: BP.ZGZ.SDN.4201.73.2017.EŚ.6 Biuro Prezesa przekazało wyjaśnienia.

Równocześnie uprzejmie informuję, że sprawy dotyczące:

1. planów wycofania z Priorytetu 2 Programu Operacyjnego „Rybactwo i Morze” na lata 2014-2020 poddziałania pn. „Akwakultura świadcząca usługi środowiskowe" i przesunięcia środków finansowych na OŚ l", przekazałem według właściwości do Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej,
2. szacowania szkód łowieckich i dalszej współpracy z kołami łowieckimi, przekazałem według właściwości do Ministra Środowiska.
3. rozszerzenia strefy OSN, przekazałem według właściwości do Ministra Środowiska.

Opracowanie: Kornel Pabiszczak

Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/