Zmieniający się klimat obserwujemy na co dzień. Coraz wyższe temperatury, a tym samym szybsze parowanie wody i osuszanie środowiska. Sumy opadów deszczu w dłuższej perspektywie nie zmieniły się aż tak bardzo. Jednak są one bardzo często gwałtowne, padające na przesuszoną glebę, nie wsiąkają i szybko spływają do rzek i morza. Niestety wodę opadową słabo magazynujemy, pozwalamy jej bardzo szybko odpłynąć ze środowiska. Taka sytuacja w konsekwencji powoduje wysychanie mokradeł, terenów podmokłych i rzek, które nie mają skąd zasilać swoich wód. Niska wilgotność i wysokie temperatury powietrza stwarzają także doskonałe warunki do powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów. Aby poprawić sytuację wodną należało by stworzyć, a w dużej części odtworzyć naturalne retencjonowanie wody w krajobrazie rolniczym na terenie całego kraju. Właśnie temu mają służyć tworzone obecnie tzw. Lokalne Partnerstwa ds. Wody.
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi powierzyło Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie oraz ośrodkom doradztwa rolniczego nowe zadanie, dotyczące zainicjowania prac nad utworzeniem Lokalnych Partnerstw ds. Wody (LPW).
Założono, że LPW powstaną w powiatach, aby łatwiej było zdiagnozować problemy oraz zaproponować ewentualne rozwiązania, łagodzące ekstremalne wahania potencjału wodnego w danym powiecie. Do współpracy na poziomie powiatów zaproszono między innymi: jednostki samorządowe szczebla powiatowego i gminnego, przedstawicieli rolników w tym Izby Rolnicze, przedstawicieli spółek wodnych, Wód Polskich, Państwowej Straży Pożarnej, różne podmioty państwowe i prywatne.
Początkowo były to pilotaże, przeprowadzone w roku 2020 w 18 wybranych powiatach w całej Polsce. W kolejnym roku Jednostki doradztwa rolniczego kontynuowały prace nad tworzeniem LPW w kolejnych powiatach i tak do lipca 2022 r. utworzono 191 partnerstw. Zgodnie z przyjętymi założeniami, ośrodki doradztwa rolniczego do końca 2022r. mają zakończyć proces wspierania podmiotów z poszczególnych powiatów w kraju, który ma pomóc w zawiązywaniu LPW. Planuje się utworzenie 314 partnerstw tj. w każdym powiecie w kraju. Przedstawiciele Wielkopolskiej Izby Rolniczej, w każdym powiecie uczestniczą aktywnie w tych gremiach, zastanawiając się wspólnie nad korzystnymi rozwiązaniami łagodzącymi zmiany klimatyczne pod kątem rolnictwa.
Obecnie jeszcze Partnerstwa nie posiadają osobowości prawnej, ani też nie mają określonego finansowania. Niemniej jednak na podstawie już powstałych raportów można szczegółowo określić problemy związane z gospodarowaniem wodą w poszczególnych powiatach. Raporty te zawierają analizę zasobów wodnych, potrzeb mieszkańców i podmiotów gospodarczych, w tym rolników na wodę oraz identyfikację problemów i potrzeb inwestycyjnych. W każdym z opracowań znalazły się też propozycje rozwiązań i oczekiwania, dotyczące funkcjonowania LPW w przyszłości, które wykorzystano przy opracowaniu dla MRiRW raportu końcowego z przeprowadzonego pilotażu. W materiałach opisano między innymi różne opinie o umocowaniu prawnym LPW. Od koncepcji, że LWP powinno być stowarzyszeniem, aż po zdanie wykluczające tę formę prawną. Najczęściej wymieniana forma prawna to jednak stowarzyszenie. Lokalnym Partnerstwom ds. Wody narzucono strukturę powiatową. Jednakże bardziej racjonalnym byłby powrót do gospodarki zlewniowej. W takim przypadku konieczne byłoby łączenie w jedną strukturę dwóch lub więcej powiatów.
Co do finansowania, pojawiły się skrajnie różne opinie na temat finansowania LPW. Pierwsza to finansowanie partnerstwa ze wszystkich możliwych programów wsparcia, a więc środki finansowe miałyby być pozyskiwane przez wszystkich partnerów. Druga to finansowanie bezpośrednio z budżetu Państwa.
Ośrodki doradztwa rolniczego już przygotowały wspólnie z partnerami LPW Wieloletnie plany strategiczne w poszczególnych województwach dla powiatów. Plany znajduję się na stronach odr.
Na podstawie Wieloletnich planów strategicznych tworzone są listy niezbędnych inwestycji, które powstają w wyników wspólnych dyskusji i uzgodnień pomiędzy członkami LPW i są rzeczywistą odpowiedzią na potrzeby lokalne. Listy inwestycji będą niezbędne po uruchomieniu KPO, w którym uwzględniono koszty na zadanie związane z inwestycjami w małą retencję na terenach wiejskich. Do końca 2022 r. w całym kraju będą zdiagnozowane poszczególne powiaty pod kątem zasobów wody, stanu infrastruktury, systemu zarządzania. W bardziej zaawansowanych partnerstwach do list inwestycyjnych przygotowuje się dokumentację i wstępne kosztorysy, ocenia się możliwości realizacji inwestycji i rankinguje potrzeby.
W założeniach oraz raportach zupełnie pominięto samorządy wojewódzkie, które mają spore doświadczenia w gospodarowaniu wodami. Zanim weszła w życie nowa ustawa prawo wodne, odpowiadały one za szerokorozumiane sprawy wodne na swoim terenie.
Będziemy śledzić postępowanie prac w tym zakresie i informować naszych odbiorców o działaniach tej nowo powstałej instytucji. Mamy nadzieję, że rzeczywiście okaże się pomocna w łagodzeniu skutków zarówno niedoborów jak i nadmiaru wody na terenach wiejskich.
Opracowanie:
Marta Ceglarek
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
