Ministerstwo o propozycjach zmian w programie azotanowym

Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła się do MRiRW w sprawie zmian w Programie Azotanowym. Przedstawiono dwa wnioski:

1. w sprawie terminu jesiennego stosowania nawozów naturalnych stałych i płynnych na gruntach ornych i trwałych użytkach zielonych – wydłużenia do 30 listopada oraz
2. w sprawie przedłużenia terminów na dostosowanie miejsc do przechowywania nawozów naturalnych.

W odpowiedzi Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało, że zgodnie z rozdziałem 1.3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie "Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” – tzw. program azotanowy – graniczny termin stosowania:

• nawozów naturalnych stałych (rozumianych jako: obornik – mieszanina kału i moczu zwierząt wraz ze ściółką, w szczególności słomą, trocinami lub korą oraz pomiot ptasi – odchody drobiu z bezściołowego systemu utrzymywania zwierząt gospodarskich) na gruntach ornych to 31 października, a na trwałych użytkach zielonych, uprawach wieloletnich oraz uprawach trwałych to 30 listopada,
• nawozów azotowych mineralnych i nawozów naturalnych płynnych (nawozów naturalnych płynnych rozumianych jako: gnojowica – mieszanina kału i moczu zwierząt z domieszką wody oraz gnojówka – odciek z obornika (przefermentowany mocz zwierząt), na gruntach ornych to 20 października (dla niektórych gmin to 15 października albo 25 października), a na trwałych użytkach zielonych, uprawach wieloletnich oraz uprawach trwałych to 31października.

Aby uwzględnić niespodziewane warunki pogodowe uniemożliwiające nawożenie, przepisy ust. 8 i 9 rozdziału 1.3 programu azotanowego dają możliwość rolnikom na elastyczne podejście również do jesiennego terminu stosowania nawozów naturalnych w następujących sytuacjach:

I. zakładania uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach - dla tych sytuacji termin stosowania nawozów to koniec jesieni (kalendarzowa jesień trwa do 21 grudnia). W przypadku stosowania nawozów pod zakładanie uprawy jesienią po późno zbieranych przedplonach, buraku cukrowym, kukurydzy lub późnych warzywach:

1) dopuszczalna dawka azotu w wieloskładnikowych nawozach mineralnych dla zakładanych upraw nie może przekroczyć dawki 30 kg N/ha;

2) należy szczegółowo udokumentować termin zbioru, datę stosowania nawozu, zastosowane nawozy i ich dawkę oraz termin siewu jesiennej uprawy.

II. niekorzystnych warunków pogodowych – np. nadmiernego uwilgotnienia gleby, wystąpienia suszy – w tych sytuacjach graniczny termin stosowania nawozów to dzień 30 listopada – termin wskazany we wniosku.

Przepisy programu azotanowego nie wymagają specjalnego dokumentowania takich przypadków. Rolnik sam określa warunki pogodowe i potrzebę stosowania nawozów w terminie późniejszym niż 31 października.

Uwzględniając powyższe, wydaje się że obowiązujące przepisy spełniają oczekiwania wynikające z wniosku KRIR z dnia 22 marca 2024 r. Niezależnie od powyższego MRiRW, zachęca organizacje rolnicze, rolników, producentów rolnych, do zgłaszania propozycji konkretnych rozwiązań wraz z merytorycznym uzasadnieniem, w celu wzięcia ich pod uwagę w trakcie kolejnego przeglądu i aktualizacji programu azotanowego.

Nawiązując do wniosku w sprawie przedłużenia terminów na dostosowanie miejsc do przechowywania nawozów naturalnych Ministerstwo poinformowało, że popiera wniosek w tym zakresie. Wniosek KRiR został przekazany z prośbą o realizację zgodnie z właściwością do ministra ds. gospodarki wodnej (Ministerstwa Infrastruktury). Zgodnie z rozdziałem 1.4. Warunki przechowywania nawozów naturalnych oraz postępowanie z odciekami, ust. 13 programu azotanowego podmioty prowadzące chów lub hodowlę zwierząt gospodarskich w liczbie mniejszej lub równej 210 DJP, dostosują powierzchnię lub pojemność posiadanych miejsc do przechowywania nawozów naturalnych do wymogów określonych w programie azotanowym w terminie do dnia 31 grudnia 2024 r.

Budowa zbiorników na przechowywanie płynnych nawozów naturalnych, czy też płyt na przechowywanie stałych nawozów naturalnych wymaga zarówno zapewnienia wymaganych zgód/zezwoleń, środków finansowych na realizację, jak i odpowiedniego czasu na sam proces budowy. Mając na względzie trudną sytuację ekonomiczną w gospodarstwach rolnych spowodowaną m.in. konsekwencjami pandemii, wojny w Ukrainie, destabilizacją rynków rolnych, w opinii MRiRW niezbędne jest podjęcie pilnych prac zmierzających do wydłużenia przyjętych dotychczas terminów na dostosowanie. MRIRW proponuje, aby wydłużyć ww. termin co najmniej o trzy lata.

Biorąc pod uwagę obecnie panującą sytuację na świecie oraz uwzględniając potrzebę

utrzymania w Polsce, konkurencyjności krajowego sektora rolnego, Ministerstwo Rolnictwa liczy na współpracę Ministerstwa Infrastruktury przy wprowadzeniu rozwiązań sprzyjających utrzymaniu krajowego rolnictwa. Jednocześnie zapewniono ze strony MRiRW, jak i jednostek podległych resortowi rolnictwa wsparcie w zakresie posiadanych uprawnień i kompetencji.

Opracowanie: Paweł Dopierała (wirleszno@wir.org.pl)