W związku z rozporządzeniami podjętymi przez Dyrektorów Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej, które powodują wyznaczenie od 2017 r. na znaczącej części terytorium Polski obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenie azotanami pochodzenia rolniczego, Krajowa Rady Izb Rolniczych zwróciła się w swoim stanowisku z wnioskiem do Rządu RP o uwzględnienie głosu samorządu rolniczego w sprawie ustalania „Programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych”.
Jak zauważa KRIR, w latach 2004-2008 na terenie Polski wyznaczono 21 obszarów OSN (2% pow. Polski), w latach 2008-2012 było ich 19 (1,49% pow. Polski), a od 2012 do 2016 roku 48 (4,46% pow. Polski). W wielu europejskich krajach już w 2012 r. 100% ich powierzchni było objęte OSN, np. w Niemczech, Austrii, Irlandii, Danii, Holandii, jednak wymagania dotyczące prowadzenia gospodarstw rolnych były mniej restrykcyjne niż w Polsce. Komisja Europejska skierowała jednak w 2013 roku przeciwko Polsce pozew do Trybunału Sprawiedliwości UE za brak skutecznego rozwiązania problemu zanieczyszczenia wód azotanami. Trybunał uznał za zasadne zarzuty Komisji Europejskiej wobec Polski w zakresie niewystarczającego wyznaczenia wód wrażliwych i OSN z powodu nieuwzględnienia zasady przezorności oraz eutrofizacji Morza Bałtyckiego jako odbiornika wód z terytorium kraju i nakazał zmiany w programie.
W związku z tym dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej dokonali weryfikacji wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz przyjęli jednolity sposób wyznaczania wód wrażliwych oraz OSN, uwzględniający wymogi rozporządzenia Ministra Środowiska, wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska, analizy presji rolniczej oraz postanowienie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyniku powyższego na terenie Polski został zwiększony zasięg OSN, który obejmuje prawie cały kraj. Obecnie, w celu zapewnienia jednolitego w skali kraju podejścia metodologicznego, trwają prace nad przygotowaniem jednakowego dla wszystkich obszarów Programu działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (do 2016 roku każdy RZGW opracowywał własny program działań na terenie OSN leżącym w jego obszarze działania).
Samorząd rolniczy obawia się, że jeśli opracowywany program zawierać będzie obowiązki podobne do zawartych w poprzednich przepisach, doprowadzi to do zmniejszenia konkurencyjności naszego rolnictwa ze względu na konieczność ponoszenia dużych kosztów dostosowań. Między innymi chodzi o konieczność poniesienia wysokich kosztów na inwestycje wyposażające gospodarstwa rolne w trwałe urządzenia do magazynowania nawozów naturalnych, takie jak płyty obornikowe lub zbiorniki na gnojowicę o pojemności magazynowania z 6 miesięcy produkcji. Muszą zostać wprowadzone przez rząd rozwiązania (np. programy pomocowe), dzięki którym rolnicy mogliby dostosować swoje gospodarstwa do wymogów z odpowiednim dofinansowaniem lub ustalić takie przepisy jakie obowiązują w Niemczech i innych krajach zachodnich, np. wysoki poziom łącznej dawki azotu, przechowywanie nawozów naturalnych na pryzmach bezpośrednio na powierzchni pól, zachowanie odległości od cieków wodnych, odpowiedni stopień nachylenia gruntu - ze względu na zachowanie równej konkurencji na jednolitym rynku europejskim (dla zobrazowania polscy producenci rolni, zgodnie z obecnymi przepisami powinni stosować ograniczone dawki naturalnych nawozów azotowych w ciągu roku, co limituje wysokość plonów, w ilości 170 kg czystego azotu na 1 ha użytków rolnych, podczas, gdy w Niemczech obowiązuje dawka 240 kg czystego azotu na 1 ha).
KRIR zauważa, że rolnicy są świadomi swoich działań oraz ich wpływu na środowisko. Stosują racjonalne nawożenie upraw, optymalizują swoją produkcję pod względem możliwości prowadzanej przez nich produkcji zwierzęcej, posiadanych maszyn oraz gleb w gospodarstwie. Dlatego nie powinno się nakładać na nich dodatkowych obowiązków i restrykcji dla prowadzenia gospodarstw, a jeżeli są one konieczne to należy ustanowić programy pomocowe, które np. pozwoliłyby na sfinansowanie w 100% budowy płyt i zbiorników na nawozy naturalne. Potrzebny będzie także czas na wdrożenie przepisów OSN oraz organizację szkoleń dla rolników. Ponadto wymogi zawarte w opracowanym programie działań, należy maksymalnie złagodzić, gdyż rezultat ekologiczny zostanie osiągnięty przez efekt skali.
Krajowa Rada domaga się również zaproszenia swoich przedstawicieli do prac przy opracowaniu tego ważnego Programu.
Źródło
Wielkopolska Izba Rolnicza
http://www.wir.org.pl/
