Konferencja poświęcona roli samorządu terytorialnego, rolniczego i związków rolniczych w rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich

27 maja 2015 r., w 25. rocznicę pierwszych wyborów do rad gmin, w ramach obchodów Roku Samorządu Terytorialnego, Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi zorganizowała w Senacie konferencję „Rola samorządu terytorialnego, rolniczego i związków rolniczych w rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich – 25 lat doświadczeń”. W konferencji udział wziął Prezes KRIR Wiktor Szmulewicz.

Otwierając spotkanie, przewodniczący komisji rolnictwa senator Jerzy Chróścikowski przypomniał, że Senat ma szczególny tytuł prawny, by mówić, że odrodzenie samorządu jest jego dziełem. Zdaniem senatora samorządność jest jednym z największych sukcesów polskich przemian. Uwolniła obywatelską energię Polaków i pozwoliła wspólnotom lokalnym współuczestniczyć i współdecydować w sprawach publicznych, zmieniła polskie wsie i miasteczka. Jak mówił, nie ma nowoczesnej demokracji bez sprawnego i silnego samorządu. Senator przypomniał także, że obecnie trwa dyskusja nad znaczeniem samorządu i potrzebą ewentualnych reform. Bez względu jednak na jej wynik, samorządy i związki zawodowe mają i będą miały kluczowe znaczenie dla stabilizacji i dalszego rozwoju kraju. To one decydują o tym, jak się żyje Polakom.

Według senatora Ireneusza Niewiarowskiego odrodzenie samorządu terytorialnego w Polsce należy uznać za zmianę rewolucyjną, o charakterze ustrojowym, która wykorzystała szansę na wolność, jaką przyniosły wybory 4 czerwca 1989 r. Jak przypomniał, przy Okrągłym Stole komuniści nie zgodzili się na odbudowę samorządu, bo zdawali sobie sprawę z jej konsekwencji. Także w obozie „Solidarności” po zapoznaniu się z katastrofalnym stanem państwa pojawiły się głosy o sensie reformy samorządowej. I wtedy właśnie Senat już na swoim 2. posiedzeniu podjął decyzję o przywróceniu samorządu terytorialnego. Senator Ireneusz Niewiarowski przypomniał jednocześnie, że „Solidarność” Rolników Indywidualnych oddała do samorządu kilkanaście tysięcy działaczy. Była to ogromna danina związku na rzecz Polski samorządnej. I warto dziś za to tym ludziom podziękować. Dzięki nim Polska zmieniła się w sposób trwały, nieodwracalny i demokratyczny.

Podczas konferencji kompetencje jednostek samorządu terytorialnego w zakresie rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich omówił dyrektor Departamentu Rozwoju Obszarów Wiejskich w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Paweł Ściański. Jak przypomniał, wskutek reformy samorządy przejęły kompetencje dotyczące rolnictwa i obszarów wiejskich, m.in. w kwestii ładu przestrzennego, gospodarki terenami i ochrony środowiska. To samorząd odpowiada za przekształcanie terenów rolnych na cele nierolnicze. Jak podkreślił, przed administracją samorządową stoi obecnie kolejne wyzwanie. Od jej sprawności zależy w dużym stopniu wykorzystanie środków Unii Europejskiej przyznanych Polsce na lata 2014–2020 i realizacja regionalnych programów operacyjnych, programu operacyjnego dla rozwoju Polski Wschodniej, programu operacyjnego „Wiedza, Edukacja, Rozwój” oraz działań samorządowych podjętych w ramach programu operacyjnego „Infrastruktura i Środowisko”. Administracja samorządowa uczestniczyć będzie także w realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Samorządom wojewódzkim powierzono realizację działań o charakterze regionalnym dotyczącym rozwoju infrastruktury technicznej, odnowy wsi oraz scaleń gruntów rolnych, a także wdrażanie rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (RLKS) i programu Leader.

Wicedyrektor Bogusław Ściński pozytywnie ocenił efekty działań realizowanych przez samorząd terytorialny w ramach PROW 2007–2013

O roli samorządu terytorialnego w przygotowywaniu aktów prawnych Unii Europejskiej dotyczących rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich mówił Jerzy Zająkała, wójt Łubianki, wiceprzewodniczący grupy politycznej Europejskich Konserwatystów i Reformatorów w Europejskim Komitecie Regionów. W swoim wystąpieniu zwrócił uwagę, że opiniowanie legislacji Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji Europejskiej dotyczącej rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich odbywa się w większości w ramach konsultacji fakultatywnych i z inicjatywy własnej Komitetu Regionów. Dlatego należy zabiegać o zapewnienie obligatoryjności tych konsultacji. Pożądana wydaje się także bliższa współpraca sprawozdawców Komitetu Regionów i Parlamentu Europejskiego na wczesnym etapie prac. Obecnie trwają negocjacje w sprawie nowych warunków umowy dotyczącej współpracy między tymi dwoma ciałami przedstawicielskimi. Zdaniem Jerzego Zająkały pożądana jest także bliższa współpraca polskich członków Komitetu Rozwoju z parlamentem i rządem w sprawie ustalania priorytetów rozwojowych we wszystkich dziedzinach aktywności komitetu w celu zbieżnego i wspólnego zabiegania o sprawy ważne dla Polski i Polaków.

Szanse i zagrożenia finansowania rolnictwa i rozwoju wsi przez samorząd terytorialnyprzedstawił prof. Eugeniusz Ruśkowski, kierownik Katedry Finansów Publicznych i Prawa Finansowego na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Białymstoku. Za podstawowe szanse w tej kwestii uznał on fundusz sołecki i przygotowanie wprowadzenia reformy podatków samorządowych polegającej m.in. na zastąpieniu podatku rolnego podatkiem dochodowym obejmującym przychody z działalności rolniczej i leśnej, a także podatkiem majątkowym obejmującym grunty leśne i rolne. Wśród zagrożeń prof. Eugeniusz Ruśkowski wskazał natomiast naruszanie zasady adekwatności w finansowaniu zadań samorządowych, negatywny wpływ wskaźnika zadłużenia na możliwości rozwojowe jednostek samorządu terytorialnego, w tym na pozyskiwanie środków unijnych, a także koncepcję wprowadzenia obowiązku opracowania budżetu zadaniowego w jednostkach samorządu terytorialnego.

O współpracy jednostek samorządu terytorialnego ze związkami i organizacjami rolniczymi i izbami rolniczymi mówił poseł Jan Krzysztof Ardanowski, zastępca przewodniczącego sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Podkreślił m.in. potrzebę mocnego artykułowania swoich postulatów przez organy przedstawicielskie rolników. Przypomniał, że zarówno nasz kraj, jak i cały świat stoją przed coraz większymi konfliktami między funkcjami rolnymi i nierolnymi obszarów wiejskich. Jest to m.in. problem decyzji o wyłączaniu coraz większych powierzchni z produkcji rolnej.

Źródło: senat.gov.pl