Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) przedstawia wyniki kontroli planowej w zakresie klasyfikacji tusz wołowych w systemie EUROP w 2022 r.
System klasyfikacji EUROP zapewnia rzetelną ocenę jakości tusz zwierząt rzeźnych i właściwe ustalanie cen w notowaniach na terenie UE oraz wpływa na zwiększenie przejrzystości rynku w zakresie handlu tuszami wołowymi.
Miejsce, czas i cel kontroli
Celem kontroli klasyfikacji tusz wołowych wg EUROP prowadzonych przez IJHARS w 2022 r. było zapewnienie prawidłowego określania klas jakości tusz wołowych w ubojniach, przestrzegania obowiązujących przepisów oraz podnoszenie zaufania społecznego do systemu klasyfikacji.
W 2022 r. przeprowadzono 545 wizyt kontrolnych w zakładach ubojowych, w trakcie których sprawdzono poprawność klasyfikacji przeprowadzonej przez 116 rzeczoznawców (80,6% aktywnych rzeczoznawców) na podstawie 20,7 tys. szt. tusz wołowych.
Nadzorowane ubojnie
Obowiązek stosowania klasyfikacji tusz wołowych w Polsce dotyczy wszystkich rzeźni, które w ostatnim roku ubiły powyżej 3900 szt. bydła (tj. powyżej 75 szt. tygodniowo średnio w roku). W 2022 r. nadzorem Inspekcji JHARS objęto 68 ubojni bydła (35,1% ubojni działających na terenie kraju).
Udział zakładów nadzorowanych w ogólnej liczbie zakładów ubojowych zwiększył się w latach 2012-2022 o ok. 6%. Udział ubojów w zakładach nadzorowanych w stosunku do wszystkich ubojów wzrósł o 6,7% w latach 2012-2022.
Ustalenia z kontroli
- Klasy jakości zostały nadane tuszom prawidłowo we wszystkich kontrolowanych ubojniach, a stwierdzone błędy mieściły się w granicach tolerancji błędu.
- Liczba tusz prawidłowo sklasyfikowanych przez rzeczoznawców w 2022 r. pod względem uformowania wynosiła 16 596 szt., (80,2% wszystkich skontrolowanych), a pod względem otłuszczenia 15 788 szt., (76,3%).
- W zakresie czasu nadawania tuszom klas jakości, ustawienia tary na wagach kolejkowych, okresu przechowania protokołów z ustalania klas jakości tusz przez rzeczoznawców nie wykryto żadnych nieprawidłowości.
- Informacje przekazywane dostawcom były zgodne z dokumentacją zakładową we wszystkich kontrolowanych zakładach.
Stwierdzone nieprawidłowości
- Błędna ocena uformowania dotyczyła 4109 szt. tusz, w tym zawyżona 2809 szt. (13,6% wszystkich skontrolowanych), a zaniżona 1300 szt. (6,3%).
- Błędna ocena otłuszczenia dotyczyła 4917 szt. tusz, w tym zawyżona 1764 szt. (8,5% wszystkich skontrolowanych), a zaniżona 3153 szt. (15,2%).
- Kategorie umieszczone na tuszach były niezgodne z dokumentacją zakładową oraz stanem faktycznym w przypadku 27 tusz (0,2% kontrolowanych) w 2 ubojniach (2,9% nadzorowanych).
- Klasy jakości tusz były ustalane bez aktualnego uprawnienia przez 5 osób.
- Nieprawidłowa obróbka lub prezentacja dotyczyła 311 tusz (1,5% kontrolowanych).
- Nieprawidłowe znakowanie klasą jakości handlowej stwierdzono w przypadku 373 szt. tusz, (1,8% kontrolowanych).
- Dokumentowanie czynności ustalania klas jakości tusz przez rzeczoznawców było nieprawidłowe w 1 ubojni, (1,4% nadzorowanych).
- Niezgodne z dokumentacją zakładową klasy jakości umieszczone na tuszach, stwierdzono w odniesieniu do 35 tusz (0,2% kontrolowanych) w 1 ubojni (1,5% nadzorowanych).
- Wykryto brak kwartalnej informacji o liczbie uzyskanych tusz lub nieterminowe jej przesłanie do właściwego wojewódzkiego inspektoratu w 3 ubojniach, (4,4% kontrolowanych).
- Wagi, używane do ustalania masy tusz, posiadały nieaktualne cechy legalizacji w 2 ubojniach (2,9% kontrolowanych).
Struktura tusz wołowych w klasyfikacji EUROP
Z danych przesłanych przez ubojnie do WIJHARS wynika, że w 2022 r. w kraju poddano ubojowi 1810,1 tys. szt. bydła, w tym w nadzorowanych ubojniach ubito 1702,8 tys. szt. bydła, tj. 94,1% całkowitego uboju bydła w Polsce. Klasyfikacji poddano 1681,1 tys. szt. tusz wołowych, tj. 98,7% bydła ubitego w nadzorowanych rzeźniach. Największy udział 54,99% stanowiły tusze w klasach uformowania O - umięśnienie dość dobre oraz 23,97% w klasie R - umięśnienie dobre. Pod względem otłuszczenia największy udział miały tusze w klasie 2 – otłuszczenie małe (44%) oraz 3 – otłuszczenie średnie (31,21%).
| Kate-goria | Liczba (tys. szt.) | Udział w % | Klasa uformo-wania | Liczba (tys. szt.) | Udział w % | Klasa otłuszcze-nia | Liczba (tys. szt.) | Udział w % |
| Z | 6,71 | 0,40 | S | 0,62 | 0,04 | 1 | 268,36 | 15,96 |
| A | 497,96 | 29,62 | E | 14,94 | 0,89 | 2 | 739,74 | 44,00 |
| B | 336,31 | 20,00 | U | 130,37 | 7,75 | 3 | 524,60 | 31,21 |
| C | 0,47 | 0,03 | R | 402,95 | 23,97 | 4 | 134,35 | 7,99 |
| D | 532,03 | 31,65 | O | 924,42 | 54,99 | 5 | 14,09 | 0,84 |
| E | 307,66 | 18,30 | P | 207,84 | 12,36 | - | - | - |
Liczba tusz poddanych klasyfikacji
Systematycznie rośnie liczba tusz poddanych klasyfikacji w systemie EUROP. W 2021 r. liczba tusz poddanych klasyfikacji była o ok. 1/4 wyższa niż w 2012 r. i wynosiła 1,69 mln. szt. Udział tusz klasyfikowanych w uboju całkowitym wynosił w 2021 r. 92,3%, a w 2022 r. 92,8%.
Rozliczanie zakupów tusz wg klasyfikacji EUROP
Liczba zwierząt zakupionych na podstawie masy tusz i klasy jakości systematycznie rośnie. Ich udział w 2012 r. stanowił nie 55,4% wszystkich zwierząt poddanych ubojowi w całym kraju. W 2021 r. udział bydła zakupionego z wykorzystaniem wyników klasyfikacji wynosił już 69,2% bydła ubitego w kraju, a w 2022 r. zmniejszył się o 0,4 punktu procentowego do 68,8%.
Prowadzenie nadzoru nad systemem klasyfikacji tusz wołowych według unijnej skali skutkuje wzrastającą liczbą tusz poddanych klasyfikacji oraz zakupionych na podstawie klasy i masy tusz.
Źródło
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych
https://www.gov.pl/web/ijhars
