Badania laboratoryjne prowadzone w Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa mają na celu uzyskanie obiektywnych danych o cechach zdrowotnych oraz jakościowych testowanych produktów. Dostarczają bezstronnej informacji, czy kontrolowane rośliny i produkty roślinne są wolne od agrofagów, czy nie zawierają niedozwolonych poziomów pozostałości środków ochrony roślin, a także modyfikacji genetycznych. Pozwalają również na ocenę parametrów jakościowych materiału siewnego. Stanowią tym samym podstawę do podejmowania działań urzędowych przez inspektorów PIORiN oraz decyzji gospodarczych przez producentów rolnych i handlowców.
Od 1 stycznia 2021 roku badania są prowadzone w nowoczesnej sieci laboratoriów Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, powstałej w wyniku włączenia dotychczasowych laboratoriów wojewódzkich w struktury Centralnego Laboratorium
Analizy laboratoryjne są realizowane na potrzeby jednostek inspekcji, rolników i przedsiębiorców z terenu całej Polski, niezależnie od ich przynależności terytorialnej.
W 2021 roku w laboratoriach Głównego Inspektoratu wykonano łącznie ponad pół miliona analiz. Diagnostyką fitosanitarną objęto ponad 131 000 próbek roślin, produktów roślinnych i przedmiotów, pochodzących z upraw i przesyłek, pod kątem występowania agrofagów (organizmów szkodliwych dla roślin). Prawie 190 000 analiz wykonano z wykorzystaniem szerokiego zakresu metod badawczych, ze szczególnym uwzględnieniem technik biologii molekularnej, które znajdują coraz szersze zastosowanie w obszarze zdrowia roślin. Analizy wykonywano w ramach urzędowej kontroli zdrowia roślin, certyfikacji eksportowej, monitorowania stanu fitosanitarnego kraju, z wykorzystaniem międzynarodowo uznanych procedur badawczych.
W ubiegłym roku przeprowadzono badania przeszło 33 000 próbek materiału siewnego i nasion, wykonując ponad 82 000 analiz jednostkowych. Ocena obejmowała urzędową ocenę laboratoryjną materiału siewnego roślin: zbożowych, pastewnych, oleistych i włóknistych, warzywnych, buraków. Ponadto wykonywano badania na zlecenie podmiotów, które obejmowały rośliny zbożowe, pastewne, oleiste, buraki, a także nasiona gatunków ozdobnych, zielarskich, przyprawowych, drzew i krzewów.
Laboratorium Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin wykonywało badania owoców i warzyw pod kątem obecności substancji czynnych środków ochrony roślin. W 2021 roku przeprowadziło badania 603 próbek wykonując 2 480 analiz i ponad 198 000 oznaczeń substancji czynnych, poszukując pozostałości 294 substancji czynnych tj. fungicydów, insektycydów, herbicydów, akarycydów, nematocydów i regulatorów wzrostu. Analizy wykonywano z zastosowaniem wysokosprawnej chromatografii cieczowej i gazowej oraz spektrofotometrii UV.
W Laboratorium Badania GMO przebadano 3 019 próbek wykonując 28 090 analiz (67 305 analiz jednostkowych). Analizom poddawano materiał roślinny trzech gatunków tj. kukurydzy, rzepaku oraz soi. Do badań skierowano materiał zielony w postaci fragmentów liści oraz materiał siewny. Próbki poddano analizom przesiewowym metodą PCR w kierunku obecności elementów regulatorowych.
W 2021 roku, pierwszym roku funkcjonowania laboratoriów w nowej strukturze, przeprowadzono integrację zadań i zespołów, co usprawniło obsługę klientów. Wprowadzone zmiany przyniosły wymierne efekty, w tym skrócenie czasu wykonywania badań i możliwość przemieszczania próbek między jednostkami laboratoryjnymi w celu zapewnienia terminowego wykonania badań. Możliwość przemieszczania próbek wpłynęła jednocześnie na elastyczność działania laboratoriów i równomierne rozłożenie pracy w zależności od ich potencjału kadrowego, a także wzajemne wspieranie działań, w szczególności w sytuacjach związanych ze skutkami pandemii.
Laboratoria Głównego Inspektoratu posiadają certyfikaty Polskiego Centrum Akredytacji potwierdzające spełnienie wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17025, a lista metod objętych zakresem akredytacji jest stale rozszerzana. Ponadto Referencyjne Laboratorium Nasienne w Poznaniu oraz Oddział CL w Warszawie posiadają akredytację Międzynarodowego Związku Oceny Nasion ISTA. Akredytacja stanowi podstawę budowania i umacniania zaufania do wyników badań przekazywanych klientom laboratoriów Inspekcji. W oparciu o opracowaną w 2021 roku strategię rozwoju bazy laboratoryjnej, jednostki Centralnego Laboratorium rozszerzają zakresy akredytacji na cały obszar badań urzędowych i stale podnoszą swoje kompetencje, czemu sprzyja przewidziana w strategii specjalizacja laboratoriów i podział badań pomiędzy wyspecjalizowane jednostki. Nad profesjonalizmem i jakością badań w obszarze zdrowia roślin i oceny nasion czuwają krajowe laboratoria referencyjne, funkcjonujące w strukturze Centralnego Laboratorium. Kolejnym elementem wpływającym na podniesienie profesjonalizmu laboratoriów PIORiN jest udział w pracach gremiów międzynarodowych, takich jak panele i grupy robocze EPPO, ISTA, Euphresco oraz udział w wielu krajowych i międzynarodowych projektach badawczych, takich jak Fitoexport czy Valitest.
Ocena pierwszego okresu funkcjonowania skonsolidowanej sieci laboratoryjnej PIORiN pozwala, pomimo ogromnych trudności spowodowanych pandemią Covid-19, dokonać pozytywnej oceny jej działania i potencjału rozwojowego.
Źródło
Państwowa Inspekcja Ochrony
Roślin i Nasiennictwa
http://piorin.gov.pl/
