Potencjał plonotwórczy kukurydzy, najważniejszy z produkcyjnego punktu widzenia parametr, zdecydowanie przekracza potencjał zbóż klasycznych. Czynniki środowiskowe i agrotechniczne limitują jednak często jego wykorzystanie. Znajomość specyficznych cech roślin kukurydzy oraz ich potrzeb na każdym etapie rozwoju, a także agrotechniki odpowiedniej dla tego gatunku, umożliwia plantatorowi podjęcie właściwych działań i eliminację czynników stwarzających zagrożenie dla optymalnego plonowania w warunkach danego gospodarstwa. Jednym z podstawowych działań decydujących o powodzeniu w tej uprawie jest prawidłowe nawożenie, w tym odżywianie plantacji mikroelementami.
W nawożeniu kukurydzy niezwykle istotny jest cynk. Jest mikroelementem o dużym znaczeniu plonotwórczym. Kukurydza potrzebuje cynku do efektywnego przetwarzania pobranych składników, przede wszystkim azotu, w plon. Nawożenie cynkiem jest niezbędne, gdyż w krytycznych fazach wzrostu kukurydzy, nawet na stanowiskach zasobnych w ten pierwiastek, rośliny wykazują niedobory, często ukryte, które prowadzą do spadku plonu ziarna. Dlatego kukurydza wymaga dolistnego dokarmiana cynkiem, niezależnie od dostępności tego składnika z gleby. Odżywianie tym pierwiastkiem powinno mieć charakter prewencyjny.
Ważne jest, aby rośliny były dobrze odżywione cynkiem od samego początku wegetacji, gdyż wpływa on korzystnie na wzrost systemu korzeniowego (korzeni głównych), co umożliwia lepsze pobieranie składników pokarmowych (w tym azotu) z gleby i efektywniejsze wykorzystanie wody.
Cynk bierze udział w syntezie i wzroście aktywności hormonów wzrostu (auksyny) przez co oddziałuje na prawidłowy wzrost i rozwój roślin – zwiększa pobieranie przez rośliny azotu, a w późniejszych fazach korzystnie wpływa na fotosyntezę. Dobre zaopatrzenie roślin w azot, warunkuje odpowiednią długość kolb i dużą liczbę ziarniaków w kolbie. Odpowiednie dokarmienie plantacji cynkiem umożliwia obniżenie poziomu nawożenia azotem, co redukuje koszty produkcji.
Korzystny wpływ cynku na intensyfikację procesu fotosyntezy powoduje, że przedłuża się
żywotność liści, a efektem jest zwiększenie masy ziarniaków. Dobre zaopatrzenie roślin w cynk ma też znaczenie dla uzyskania dobrych parametrów jakościowych i biologicznych paszy (np. kiszonka z kukurydzy) poprzez zwiększenie zawartości cynku łatwo przyswajalnego przez organizmy wyższe.
Odżywianie plantacji cynkiem powinno mieć charakter prewencyjny, głównie z uwagi na często ukryte deficyty tego pierwiastka. Szczególną dbałość powinni wykazać rolnicy gospodarujący na glebach piaszczystych, charakteryzujących się niską zasobnością w ten pierwiastek. Także na glebach ilastych zazwyczaj występuje niedobór tego mikroelementu. Cynk wiązany przez minerały ilaste staje się niedostępny dla roślin. Także i wysoka zawartość materii organicznej – często powoduje uwstecznianie cynku do formy niedostępnej dla roślin. Praktycznie wszyscy producenci kukurydzy zmagają się z możliwością wystąpienia niedoborów cynku na plantacjach. Należy pamiętać, iż niekorzystne warunki pogodowe, przede wszystkim niska temperatura i nadmiar opadów spowalniają przemieszczanie się jonów cynku do powierzchni korzeni i tym samym zmniejszają ich pobieranie. Także nadmiar azotu w roślinie powoduje uwstecznienie cynku przez kwasy organiczne.
Spośród wielu czynników decydujących o dostępności i aktywności cynku w roślinie szczególną rolę odgrywa fosfor, co jest istotne, bo dobre odżywienie kukurydzy fosforem jest niezbędne od początku wegetacji.
W warunkach niedoboru cynku widoczne objawy występują już w początkowym okresie wzrostu roślin kukurydzy – małe siewki bieleją, rośliny nie wykształcają łodygi i w konsekwencji przestają
rosnąć. Następuje zahamowanie wzrostu, skrócenie międzywęźli – karłowacenie roślin oraz redukcja powierzchni asymilacyjnej blaszek liściowych. Ponadto występują chlorozy w postaci rozległych białych lub biało-żółtych pasów po obu stronach głównego nerwu liścia. Rozpoczynają się od nasady liścia, lecz nie osiągają jego wierzchołka. Niekiedy cała powierzchnia najmłodszych liści przybiera żółte lub białe zabarwienie, a jedynie nerw środkowy pozostaje zielony. Pojawiają się zaburzenia w rozwoju generatywnym – opóźniony termin wyrzucania wiech, a w późniejszych fazach rozwojowych nekrozy na starszych liściach.
W walce z niedoborami cynku na plantacjach kukurydzy standardowo wykonuje się trzy dolistne zabiegi. Najlepiej do tego celu wybrać nawóz schelatowany. Zaletą tych preparatów jest znakomita rozpuszczalność w wodzie. Chelaty cynku są łatwo wchłaniane przez liście i wyjątkowo szybko przyswajane. W przeciwieństwie do nich nawozy oparte na solach mineralnych nie rozpuszczają się tak dokładnie w wodzie, na liściach mogą tworzyć się złogi, a przyswajanie zawartych składników jest opóźnione. Chelaty są zdecydowanie lepiej tolerowane przez organizm roślinny. Przykładem preparatu spełniającego te kryteria może być Mikrochelat Zn 15.
Pamiętajmy, iż w warunkach zwiększonego prawdopodobieństwa wystąpienia objawów niedoboru cynku zabieg dolistnego dokarmiania plantacji kukurydzy trzeba przeprowadzić prewencyjnie. Działanie interwencyjne, po wystąpieniu objawów niedoboru, będzie działaniem mniej efektywnym, a szkody wywołane deficytem tego pierwiastka będą już nie do nadrobienia przez rośliny, co skutkować będzie spadkiem plonu.
Anna Rogowska na podstawie poradnika rolniczego „Kukurydza”
