Polska, po Francji i Niemczech jest trzecim producentem buraka cukrowego w Europie. W tabeli poniżej przedstawiamy dane dotyczące produkcji buraków cukrowych i cukru za lata 2017-20.
Źródło: https://kzpbc.com.pl/wyniki-produkcyjne-w-polsce,50,pl.html
Krajowe zapotrzebowanie na cukier wynosi około 1 600 tys. t, co przy produkcji w sezonie 2019/20 ponad 2 000 tys. t daje nadwyżkę cukru, która powinna zostać wyeksportowana. Uprawa buraka cukrowego, poza dodatnim wynikiem finansowym [kalkulacja WIR], ma bardzo duże znaczenia dla płodozmianu w gospodarstwie rolnym i znaczącej poprawy jakości gleby. Produkty uboczne cukru takie jak melasa czy wysłodki mają duże znaczenie w żywieniu bydła mlecznego jako uzupełnienie pasz objętościowych. Cukier jako produkt spożywany jest w gospodarstwach domowych bezpośrednio, chociaż w coraz większym stopniu stanowi dodatek do większości produkowanej żywności przetworzonej, jako nośnik smaku.
Źródło: Poradnik Plantatora Buraka Cukrowego 2/2020
Wiele krajów poszło w kierunku opodatkowani spożycia cukru specjalnym podatkiem, wychodząc z założenia, że ma on szkodliwy wpływ na nasz organizm, prowadzi do otyłości oraz wynikających z niej chorób. Pod koniec ubiegłego roku rząd próbował wprowadzić taki podatek również w Polsce. Spotkało to się z ostrym protestem środowisk rolniczych oraz branży spożywczej. Między innymi Wielkopolska Izba Rolnicza była autorem pisma w tej sprawie, kierowanego do Premiera Mateusza Morawieckiego. Na perspektywy uprawy buraka cukrowego w Polsce należy patrzeć pod kątem struktury przemysłu cukrowniczego oraz konkurencyjności cukru produkowanego z buraka cukrowego i trzciny cukrowej. Mapa poniżej pokazuje zlokalizowane w Polsce cukrownie.
Źródło: https://kzpbc.com.pl/producenci-cukru-w-polsce,23,pl.html
Analiza tej mapy wskazuje, że to zachodnie koncerny cukrownicze przerabiają większość buraków cukrowych w Polsce. To oznacza, że to od ich decyzji będzie w dużej mierze zależała przyszłość tego rynku w Polsce. Krajowa Spółka Cukrowa buduje swój potencjał i to od skuteczności tej odbudowy będzie zależało w dużej mierze utrzymanie produkcji buraka cukrowego w Polsce. Drugi ważny kontekst to konkurencja ze strony cukru pozyskiwanego z trzciny cukrowej. Jest on tańszy czyli bardziej konkurencyjny. Jeśli w przyszłości Unia Europejska w większym stopniu postawi na otwieranie granic dla towarów rolnych z różnych obszarów Świata to taki import cukru z trzciny cukrowej do Europy to będzie to bez wątpienia stanowiło duże zagrożenie dla europejskiej produkcji cukru.
Nie należy również lekceważyć kwestii zdrowotnych. Konsumenci, nie zdając sobie nawet z tego sprawy, spożywają duże ilości cukru w postaci produktów przetworzonych. Wzrost świadomości zdrowotnej w społeczeństwach unijnych będzie powodował uważne przyglądanie się etykietom i wybieranie produktów bez dodatków cukru, co w efekcie spowoduje spadek konsumpcji cukru. Silne lobby konsumenckie, z pewnością nie odpuści wprowadzenia podatku od cukru również w Polsce. Organizacje producenckie oraz rolnicze muszą się temu dalej, konsekwentnie przeciwstawiać. Wprowadzenie tego podatku najbardziej odbije się na rolnikach, którzy jako najsłabsze ogniwo tego łańcucha znajdą się pod silną presją cenową koncernów cukrowych.
Wyzwaniem dla producentów buraka jest również polityka Unii Europejskiej w zakresie bezrefleksyjnego wycofywania z rynku niektórych substancji czynnych. Trzeba też mieć na uwadze zagrożenia w uprawie buraka poprzez występowanie szkodników , które dotychczas nie były zagrożeniem takich jak szarek komośnik, przędziorek, skośnik buraczak do zwalczania, których są ograniczone środki czy ochrona przed mszycą w efekcie wycofania neonikotynoidów do zaprawiania nasion buraków.
Nie bez znaczenia dla utrzymania produkcji buraków cukrowych w Polsce i w Europie są dopłaty. Zostały one wprowadzone w konsekwencji wycofania się Unii Europejskiej z kwotowania tej produkcji. Producenci buraków cukrowych zgodnie podkreślają, że bez tych dopłat produkcja jest nieopłacalna. Obecne rozwiązania obowiązywać będą do 2022 roku. Po tym okresie wejdą już mechanizmy nowej, zreformowanej wspólnej polityki rolnej. Niestety prace nad nią utknęły ze względu na wybuch pandemii koronawirusa. Z pewnością nasi negocjatorzy powinni zadbać o kontynuację dopłat do produkcji buraka cukrowego. Uprawa ta, z pewnością wpisuje się w zasady promowanego przez Komisję Europejską zielonego ładu i poprzez swoje znaczenie dla poprawy jakości gleby i stosowanie zasad płodozmianu przyczynia się do bardziej zrównoważonego rolnictwa. Jest to bardzo ważne ponieważ w ostatnich latach widoczny jest trend wzrostu powierzchni uprawy kukurydzy i zbóż ogólnie. Uprawa wszelkich roślin okopowych oraz strączkowych będzie miała strategiczne znaczenie dla odwrócenia tego trendu i powrotu do właściwych zasad uprawy gleby. Jest to cel, który warto wspierać w ramach nowej polityki rolnej.
Andrzej Przepióra
Źródło Wielkopolska Izba Rolnicza http://www.wir.org.pl/
