Zboża z Ukrainy zgodne z normami

W związku z   pismem  KRIR w sprawie  kontroli importu kukurydzy z Ukrainy, resort rolnictwa przedstawił poniższe wyjaśnienia.

Kontrole roślin oraz towarów  pochodzenia roślinnego importowanych  do Polski z państw trzecich, w zależności od celu  kontroli, prowadzone są przez różne służby kontrolne,  tj. Krajową Administrację Skarbową, Państwową Inspekcję Sanitarną, Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i  Nasiennictwa, Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno Spożywczych, czy Inspekcję Weterynaryjną.

Fitosanitarnej kontroli granicznej prowadzonej  przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa podlegają rośliny, produkty roślinne  lub przedmioty wymienione  w  rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2019/2072 z   dnia 28 listopada 2019 r. ustanawiającym jednolite warunki wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego  i   Rady  (UE)  2016/2031 w sprawie środków ochronnych przeciwko agrofagom roślin i uchylającym rozporządzenie Komisji (WE) nr 690/2008 oraz zmieniającym rozporządzenie wykonawcze  Komisji (UE)  2018/2019. Kontrole te  realizowane są w wyznaczonych  punktach wwozu stanowiących zewnętrzne  granice Unii Europejskiej, określonych w rozporządzeniu  Ministra Rolnictwa  i  Rozwoju Wsi z  dnia  z    dnia  9    grudnia 2008 r. w sprawie wykazu punktów wwozu, przez  które można wprowadzać rośliny, produkty roślinne lub przedmioty. Celem tych kontroli jest zapobieżenie  introdukcji  na obszar kraju nowych, groźnych agrofagów (tj. atakujących rośliny szkodników i  patogenów –   wiridów, wirusów, bakterii, grzybów). Kontrole te nie obejmują  jednak kwestii bezpieczeństwa konsumenta (w tym w odniesieniu do pozostałości środków ochrony roślin)  – kontrole w tym zakresie przeprowadza podległa Ministrowi Zdrowia Państwowa Inspekcja Sanitarna.

W związku  z licznymi sygnałami płynącymi szczególnie od polskich producentów zbóż, odnoszącymi się do ewentualnych nieprawidłowości w imporcie zbóż z   Ukrainy, już w 2016 roku Minister Rolnictwa i  Rozwoju Wsi zalecił podległym  jednostkom w ramach ich  kompetencji przeprowadzenie zintensyfikowanych i zaostrzonych działań kontrolnych wobec takich przesyłek.

W odpowiedzi na zalecenia Ministerstwa dodatkowe działania w ramach granicznych kontroli fitosanitarnych podjęte zostały   przez   Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i  Nasiennictwa w Lublinie oraz w Rzeszowie. W wyniku tych działań wojewódzki inspektorat w Lublinie stwierdzał w przesyłkach zbóż obecność nasion pospolitych chwastów w stopniu nie stanowiącym zagrożenia fitosanitarnego lub sporadycznie obecność   w niewielkiej ilości szkodników magazynowych. W rezultacie działań monitoringowych, prowadzonych w zakresie oceny zdrowotności zbóż importowanych z  Ukrainy,  nie  stwierdzono natomiast nowych, nienotowanych dotychczas zagrożeń fitosanitarnych. W wojewódzkim inspektoracie w Rzeszowie, w  związku z zaleceniami Ministerstwa, ok. 36% próbek kontrolowanych przesyłek zbóż objęto dodatkowo badaniami w zakresie pogłębionej oceny makroskopowej i laboratoryjnej. W skontrolowanych próbkach nie stwierdzono nieprawidłowości.

Jednocześnie w tym miejscu zaznaczyć należy, że również Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła postępowania kontrolne na  wybranych przejściach granicznych funkcjonujących na terenie województw lubelskiego  i  podkarpackiego, obejmujące tematykę prawidłowości działania służb i  inspekcji odpowiadających za graniczne kontrole ilości i jakości zbóż importowanych z  Ukrainy. W wyniku tej  kontroli NIK ocenił, że kontrolowane służby i  inspekcje, w tym Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin  i   Nasiennictwa, realizujące w latach 2015-2016 zadania m.in w zakresie granicznych kontroli ilości i jakości  importowanych zbóż  przeznaczonych na  cele spożywcze, paszowe albo do siewu, w zdecydowanej większości obszarów objętych badaniami kontrolnymi NIK prawidłowo wykonywały swoje obowiązki wynikające  z   aktów  normatywnych Unii Europejskiej  i  prawa krajowego.  NIK uznała także, że w pełni uzasadnione są stwierdzenia inspekcji i służb odpowiedzialnych za graniczne  kontrole jakości zbóż importowanych z  Ukrainy o   braku  podstaw do zablokowania dostępu tych zbóż do rynku unijnego pod pretekstem niskiej ich jakości, która mogłaby stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt, albo dla środowiska przyrodniczego. Potwierdziły to również  badania laboratoryjne przesyłek zbóż importowanych z  Ukrainy,  przeprowadzone na zlecenie NIK w poszerzonym zakresie czynników ryzyka.

Niezależnie od powyższego, działania polegające na dodatkowym   monitorowaniu zbóż importowanych z Ukrainy, w zakresie wykraczającym poza zobowiązania wynikające wprost z prawa Unii Europejskiej są    i będą    kontynuowane przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Ministerstwo występowało także do Państwowej  Inspekcji  Sanitarnej, wskazując na potrzebę  szczególnej kontroli towarów spożywczych importowanych z państw trzecich, co skutkowało zintensyfikowaniem działań kontrolnych przez tą służbę.