Oryginalną konstrukcję i technologię do pozyskiwania paliwa silnikowego z olejów roślinnych opracowano w Przemysłowym Instytucie Maszyn Rolniczych w Poznaniu (PIMR). Dzięki niej rolnicy sami mogliby produkować sobie biodiesel.
Odnawialne źródła energii, do których zaliczają się biopaliwa płynne, spotykają się najczęściej z pozytywnym odbiorem i społeczną akceptacją. Nie brakuje jednak głosów (zarówno konstruktywnej krytyki, jak również grup interesów) podważających zasadność wytwarzania i stosowania biopaliw ciekłych.
Jako główny zarzut stawia się fakt, że wytwarzanie biokomponentów w oparciu o jadalne surowce rolne jest poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa żywnościowego. Dla rolnictwa w Polsce jest to jednak wielka szansa na rozszerzenie zakresu produkcji i zwiększenia jej opłacalności. Od roku 2004/2005 dokonano znacznych inwestycji i produkcję biopaliw skoncentrowano w kilkunastu dużych zakładach oraz stworzono dla niej korzystne wsparcie finansowe. Jednak zakłady zaczęły sprowadzać biokomponenty zza granicy, ponieważ były tańsze niż w Polsce. Obniżona akcyza na biopaliwa wspierała głównie import, a nie krajową produkcję. Ostatecznie z tego powodu Polska w 2011 roku zniosła ulgę. Dalsze inwestycje należy kierować w pierwszej kolejności na produkcje biopaliw drugiej generacji (otrzymywane z materiałów, które nie stanowią żadnej konkurencji dla żywności), a następnie trzeciej generacji (produkowane z glonów i innych mikroorganizmów) zgodnie z dyrektywami Unii Europejskiej.
Żeby rolnicy mogli wykorzystać wielką szansę, jaką stwarza produkcja biopaliw, należy upowszechniać i wdrażać produkcję paliwa przez nich samych. Takie możliwości daje Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 roku o biokomponentach i biopaliwach ciekłych. Zasady wytwarzania paliw na własny użytek zostały szczegółowo określone w 3 rozdziale Ustawy, a do najistotniejszych należą: uzyskanie wpisu do rejestru rolników wytwarzających paliwa ciekłe, posiadanie odpowiednich urządzeń technicznych i obiektów budowlanych spełniających określone wymagania o ochronie przeciwpożarowej, sanitarnej i środowiska, spełnienie wymagań jakościowych określonych w przepisach o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, przestrzeganie rocznego limitu ustalonego na 100 litrów na hektar powierzchni użytków rolnych będących w posiadaniu rolnika.
W Polsce niekwestionowanym liderem w promowaniu i wdrażaniu produkcji biopaliw z olejów roślinnych jest Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych w Poznaniu (PIMR). Przed piętnastu laty rozpoczęto tutaj pracę nad technologią i konstrukcją urządzeń pozwalających na wytwarzanie paliwa przez rolników. Ostatecznie opracowano i opatentowano nową, oryginalną konstrukcję i technologię do pozyskiwania paliwa silnikowego z olejów roślinnych na małą skalę, dla zaspokojenia własnych potrzeb energetycznych. Twórcy tego przedsięwzięcia (zespół pod kierownictwem Pawła Frąckowiaka) tak rozumieli i uzasadniali podjęte działania: „Wprowadzenie estrów oleju rzepakowego jako składnika do paliwa powinno mieć na celu w szczególności aktywizację rolnictwa.
To rolnik powinien odegrać najważniejszą rolę w tym przedsięwzięciu, nie tylko po stronie wkładu pracy, ale przede wszystkim przy podziale zysków. Dzięki małym, tanim prostym w obsłudze wytwórniom paliwa, których właścicielami mogą być rolnicy, to właśnie oni będą podstawowym elementem systemu jako producenci ziarna, producenci paliwa, konsumenci makuchów i konsumenci paliwa tańszego od oleju napędowego”. Linia technologiczna zawiera: prasę do tłoczenia oleju rzepakowego, reaktor do metanolowej estryfikacji oleju i sedymentacji produktów, filtry paliwa i instalację elektryczną. Rzepak podajemy do prasy ślimakowej i otrzymujemy z 1 tony ziarna około 330 kg (czyli 360 l) oleju i 650 kg makuchów.
W odpowiednich proporcjach napełniany jest reaktor wytwórni (zbiornik główny) olejem, który jest podgrzewany (w celu przyspieszenia i zwiększenia wydajności reakcji), a następnie (po uprzednim wymieszaniu w mieszalniku) połączony z metanolem i katalizatorem (wodorotlenkiem potasu). Odtąd rozpoczyna się reakcja chemiczna, a składniki są intensywnie mieszane pod ciśnieniem atmosferycznym. Mieszanina szybko rozdziela się na dwie części: złotawą na górze (biodiesel) i ciemnobrązową frakcję glicerynową osadzającą się na dnie. Sam czas mieszania trwa 30 minut, po których ciecz pozostawiamy w zbiorniku na 16 godzin dla dokładnego oddzielenia się frakcji. Po tym okresie osadzoną na dnie frakcję glicerynową odprowadzamy zaworem spustowym. Potem przystępujemy do procesu filtracji paliwa (w zespole filtrów pracujących pod ciśnieniem) i otrzymujemy gotowy do użycia biodiesel. W wytwórni W – 400 w jednym cyklu produkcyjnym z 470 l oleju, 69 l metanolu i 7,8 kg wodorotlenku otrzymujemy 400 l biopaliwa oraz 135 kg gliceryny.
Uzyskane paliwo nadaje się, w czystej postaci, do zasilania silników o obniżonych wymaganiach jakościowych odnośnie paliwa, np. stosowanych w ciągnikach i maszynach roboczych używanych w krajowym rolnictwie, jak również w mieszaninie z olejem napędowym do zasilania silników o wyższych wymaganiach jakościowych. O dużej wartości biopaliwa świadczą nie tylko badania przeprowadzone w PIMR Poznań, a także szczegółowe badania jakościowe wykonane w Zakładzie Analiz Naftowych Instytutu Technologii Nafty w Krakowie. Właściwości fizykochemiczne wytwarzanego paliwa wykazały zgodność z wymaganiami norm przedmiotowych w zakresie podstawowych parametrów. W opisanym procesie powstają dwa produkty uboczne – makuchy i frakcja glicerynowa. Makuchy można wykorzystać jako komponent w produkcji pasz, a frakcję glicerynową sprzedać do specjalistycznych zakładów (np. biogazowni) lub zastosować do wytwarzania brykietów z trocin i drewna.
Opracowana wytwórnia była udoskonalana od prototypu poprzez W – 400 do obecnego modelu W – 500M (przystosowanego do transportu na jednoosiowej przyczepie). Jest produkowana na podstawie udzielonej licencji PIMR Poznań przez spółkę „PROMAR” w Poznaniu. Technologia produkcji paliwa została zgłoszona do ochrony patentowej w Urzędzie Patentowym RP dnia 2008.01.08 i uzyskała patent nr 209156 na wynalazek pt.: „Sposób otrzymywania paliwa odnawialnego” (którego autorami są Paweł Frąckowiak z PIMR Poznań i Ireneusz Miesiąc z Politechniki Poznańskiej). Wytwórnia otrzymała wiele nagród i wyróżnień, a najcenniejszym jest złoty medal na 57. Międzynarodowych Targach Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik „INNOVA” (BRUSSELES EUREKA) 2008 w Brukseli.
Zenon Owieśny Stowarzyszenie Absolwentówi Sympatyków Szkoły Rolniczej w Marszewie
