W odpowiedzi na wystąpienie Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych o wydłużenie stosowania terminu nawozów azotowych oraz naturalnych, a docelowo o zniesienie terminów administracyjnych pozostawienie rolnikom decyzji odnośnie stosowania nawozów w zależności od terminów agrotechnicznych resort rolnictwa przekazał następujące wyjaśnienia.
Mając na względzie znaczenie nawożenia, MRiRW od wielu lat dokłada starań, aby pogodzić coraz bardziej restrykcyjne wymagania środowiskowe z możliwością prowadzenia produkcji zwierzęcej i roślinnej. Dlatego przygotowane na podstawie art. 104 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. z późn. zm.) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie przyjęcia "Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz.U. z 2020 r. poz.243) – tzw. program azotanowy, uwzględnia elastyczność w terminach jesiennego stosowania nawozów. Termin stosowania nawozów zawierających w składzie azot jest ważnym czynnikiem w wysokiej efektywności wykorzystania składników nawozowych przez rośliny, w tym ograniczania nadmiaru składników odżywczych w środowisku. Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że nawożenie nawozami naturalnymi jest bardzo cenne zarówno ze względu na obecne ceny nawozów mineralnych, jak i na gleby występujące w Polsce, szczególnie te o małej ilości próchnicy. Dlatego stosowanie nawozów naturalnych, w tym obornika ma duże znaczenie w kontekście nawożenia, dbania o żyzność gleby, jak i wykorzystywania posiadanych zasobów. Nawożenie w nieodpowiednim terminie i nieodpowiedniej dawce jest nie tylko zagrożeniem dla środowiska, ale także zwiększa koszty które musi ponosić rolnik.
MRiRW na bieżąco analizuje prognozy pogody na najbliższy okres, tak aby móc wdrożyć odpowiednie działania. Na podstawie informacji IMGW-PIB, według globalnych długoterminowych modeli pogodowych i regionalnych modeli opracowywanych w IMGWPIB, średnia temperatura powietrza w okresie zimowym 2021/2022 r. w całej Polsce powinna mieścić się w zakresie normy wieloletniej z lat 1991-2020. Jak wynika z analiz IMGW-PIB, w lutym temperatura utrzyma się w rocznej normie. W całym kraju średnio temperatura będzie oscylować ok. 0°C. Prognozy nie wskazują w lutym br. wartości temperatur powyżej normy.
Odnosząc się do kwestii rezygnacji z ustalenia konkretnych terminów kiedy stosowanie nawozów zawierających w składzie azot jest zakazane, należy podkreślić, iż wszystkie kraje UE musiały wprowadzić konkretne daty z ww. zakazem. W większości krajów zakaz ten kończy się w lutym, a zaczyna w październiku/listopadzie. Ponadto należy podkreślić, iż podejście służb Komisji Europejskiej (DG. ENVI) w kwestii terminów stosowania nawozów jest jednoznaczne tj. wymaga się wprowadzenia konkretnych terminów kiedy rolnicze wykorzystanie nawozów jest zakazane (w związku m.in. z zapisami załącznika III ust. 1 pkt. 1 Dyrektywy Rady z dnia 12 grudnia 1991 r. nr 91/676/EWG (tzw. dyrektywy azotanowej) tj. „Środki obejmują zasady odnoszące się do: 1. okresów, kiedy rolnicze wykorzystanie niektórych rodzajów nawozu jest zakazane; (…)”).
Niemniej jednak, należy wskazać, iż z uwagi na obserwowane zmiany klimatu oraz przebiegi warunków pogodowych w poszczególnych latach, zauważalna jest potrzeba rozważenia uelastycznienia terminów wiosennego stosowania nawozów. MRiRW wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, zwróciło się z prośbą do ministra właściwego ds. gospodarki wodnej (obecnie Ministerstwo Infrastruktury), które koordynuje w Polsce sprawy ochrony wód oraz prace legislacyjne ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2021 r. z późn. zm.) oraz programu azotanowego, o podjęcie, w pracach prowadzonych nad przeglądem/aktualizacją programu azotanowego, które mają zakończyć się w 2022 r., działań zmierzających do uelastycznienia wiosennych terminów stosowania nawozów.
Warto również wskazać, że jednym z etapów prac zaplanowanych przez Ministerstwo Infrastruktury w ramach przeglądu i aktualizacji programu azotanowego jest przeprowadzenie konsultacji społecznych. W związku z powyższym ważne jest śledzenie przez środowisko rolnicze bieżących informacji i wyników analiz publikowanych i udostępnianych do konsultacji przez Ministerstwo Infrastruktury.
- Małgorzata Ramatowska
