Autorem artykułu jest Leszek Gacek
Hodowla królików, produkcja żywca króliczego, choroby królików Technologia produkcji żywca króliczego.
Leszek Antoni Gacek
www.sima.of.pl
Produkcja żywca króliczego rządzi się nieco innymi prawami niż powszechnie pojmowana hodowla królików. Zasadniczą różnicą, oprócz skali produkcji, jest konieczność prowadzenia maksymalnie intensywnego rozrodu. Podstawą powodzenia jest uzyskiwanie od 90 do 100 kg sprzedanych królików od jednej samicy w roku. Przykładowo od 100 samic musimy w skali roku sprzedać 10 t królików. Przy średniej masie ciała sprzedawanego zwierzęcia 2,6 kg odpowiada to ponad 38 sztuk od samicy. Używając określenia samica należałoby się jednak posługiwać bardziej precyzyjnym określeniem, w tego rodzaju produkcji, a mianowicie pojęciem – stanowisko wykotowe. Przy intensywnym systemie rozrodu będziemy wymagali od samic wykotów następujących co 1,5 miesiąca. Jest to założenie teoretyczne mogące wystąpić przy 100% zapłodnień. W praktyce hodowlanej taki procent zapłodnień nie jest możliwy do osiągnięcia i w sprzyjających warunkach mieści się w przedziale 70 – 90 %. Zależy to od warunków termicznych pomieszczenia, ilości światła, pory roku, stanu zdrowotności stada, wartości genetycznej samic, sumienności hodowcy w przestrzeganiu terminów kryć i wielu innych czynników. Oprócz intensywnego rozrodu, czynnikiem decydującym o powodzeniu produkcji żywca jest racjonalna gospodarka paszą granulowaną odpowiedniej jakości i zapewnienie zwierzętom odpowiednich parametrów zoohigienicznych w pomieszczeniach produkcyjnych. Wszelkie straty wynikające z niskiej płodności i plenności samic, upadków królicząt w okresie odchowu oraz w okresie tuczu ograniczają skalę produkcji i zwiększają jednostkowe zużycie paszy. Niebagatelną rzeczą jest również problem organizacji produkcji zarówno w skali danego gospodarstwa jak i w najbliższym regionie. Istnieje szereg codziennych czynności, niezbędnych do wykonania na fermie, których nie można pod żadnym pozorem pominąć. Regularne rozdawanie paszy, zawsze o tych samych porach i w ściśle określonej ilości, przegląd gniazd wykotowych a zwłaszcza krycia samic i sprawdzanie kotności to prace które muszą być wykonywane codziennie. Z tego powodu wydaje się rozsądne prowadzenie fermy systemem rodzinnym, umożliwiającym terminowe i sumienne wykonywanie prac przez poszczególnych członków rodziny. Regionalne organizowanie się hodowców w grupy, mniej lub bardziej formalne, pozwoli z kolei na zmniejszanie kosztów stałych związanych z transportem paszy i żywca. Kupowanie od producenta dużych ilości granulatu (dla kilku odbiorców) może być argumentem do występowania o zmniejszenie ceny i stosowania upustów. Z drugiej strony, dostarczanie do ubojni żywca króliczego w dużych partiach, wyrównanego wagowo i zgodnie z ustalonym, na podstawie produktywności stad, planem umożliwi uzyskiwanie wyższych cen skupu w porównaniu do skupu przypadkowego i okazjonalnego.
1. Krycie samic powinno być przeprowadzone najpóźniej w 10 do 14 dni po poprzednim wykocie.
Pierwsze krycie samic po wykocie możemy już przeprowadzać, przy miotach standaryzowanych, od 7 dnia a następnie kontynuujemy krycia do dnia 14. Intensywność kryć zależna jest od ilości posiadanych samców. Po pierwszym kryciu w 7 dniu następne należy przeprowadzić w dniu 10 i 14. Krycie samicy po włożeniu do klatki samca będzie przebiegało naturalnie w sytuacji jeżeli samica jest chętna przyjąć samca lub będziemy musieli pomóc poprzez przytrzymanie samicy by nie uciekała przed samcem. Jeżeli samiec po pierwszym udanym skoku, w przeciągu kilku minut wyraża ochotę na oddanie skoku następnego i interesuje się samicą, należy mu na to pozwolić i takie krycie odnotowujemy jako jednorazowe. Dla uzyskanie pewności co do skuteczności pokrycia, powtarzamy je tym samym samcem po upływie 12 do 24 godzin. Intensywność eksploatacji samca zależy od skuteczności jego pokryć, możliwej do oceny na podstawie dokumentacji hodowlanej, kondycji i chęci do krycia. Przyjmuje się, że dobry samiec może kryć dwa razy dziennie przez 4 dni a następnie należy dać mu jeden dzień odpoczynku.
2. Dawka granulatu powinna być dokładnie odmierzona aby nie przekraczać ustalonych dawek a jednocześnie zapewnić królikom niezbędną jego ilość.
Samice nie kotne oraz w pierwszej połowie kotności powinny otrzymywać około 120 do 150 g granulatu dziennie, podzielone na dwie równe dawki rozdawane co 12 godzin. Przeprowadzane okresowe ważenia samic pozwalają na określenie stanu w jakim się znajdują. Nieznaczne przybieranie na wadze, związane z ciążą, jest uzasadnione natomiast przyrost masy ciała związany z otłuszczaniem jest niedopuszczalny. Samice mające tendencję do zatuczanie się mają słabsze efekty rozrodu i w takiej sytuacji można ¼ dawki pokarmowej zastąpić sianem, oczywiście w proporcjach wagowych a nie objętościowych. Samice karmiące, odchowujące młode i będące jednocześnie kotne wymagają zwiększonych dawek pokarmowych (600 g dziennie i więcej).
3. Należy przeprowadzać okresowe ważenia wybranych zwierząt w okresie tuczu w celu określenia tempa przyrostu masy ciała.
Założenia technologiczne produkcji żywca króliczego, w oparciu o biologię i specyfikę rasową, zakładają średnią dzienną dawkę pokarmową na jednego królika na poziomie 120 g. Ilość ta jest mniejsza na początku okresu tuczu (ok. 100 g), kiedy to zwierzęta w wieku ok. 35 dni ważą średnio po 600 g, a następnie rośnie do wartości 150 g na sztukę i więcej, przy masie ciała królików 2 500 g w wieku 90 dni. Sumienne rozdawanie karmy musi być uzupełnione o rejestrowanie jej zużycia i okresowe ważenia królików tuczonych w celu określenia ich tempa wzrostu. Średnie, dzienne przyrosty masy ciała królików powinny sięgać 30 g na sztukę i tak należy rozdawać paszę aby te przyrosty uzyskać. Nie należy jednak stosować nadmiernych dawek pokarmowych ponieważ króliki nie są w stanie wykorzystać całej zadanej paszy i będą ją marnowały. Straty paszy mogą następować poprzez jej wygrzebywanie z karmideł albo poprzez nadmierne zjadanie. Królik nie ma ruchów perystaltycznych jelit i przesuwanie treści w przewodzie pokarmowym odbywa się mechanicznie przez pobieraną karmę. Częste pobieranie nadmiernych ilości granulatu może spowodować szybsze przesuwanie go w przewodzie pokarmowym niż zostanie on rozłożony i przyswojony przez organizm. Z wyliczeń wynika, że za cały okres tuczu, trwający po odsadzeniu 60 dni, królik powinien zużyć do 7 kg granulatu i uzyskać masę ciała 2,5 – 2,6 kg.
4. Do produkcji żywca trzeba użyć odpowiednie rasy i prowadzić dokumentację hodowlaną.
Do produkcji żywca króliczego, w warunkach polskich, najbardziej predysponowaną rasą królików jest rasa Nowozelandzka Biała ze względu na jej wskaźniki użytkowe i stosunkowo duże pogłowie, umożliwiające dokonywanie okresowego uzupełniania stada o osobniki nie spokrewnione. Bardzo dobre, albo nawet jeszcze lepsze niż przy rasie Nowozelandzkiej Białej, wyniki produkcyjne uzyskuje się przy oparciu produkcji o króliki rasy Termondzkiej Białej. Rasa ta jednak jako mniej popularna szybciej powoduje spokrewnienie zwierząt w stadzie, może być jednak używana jako element uszlachetniający stada królików nowozelandzkich. Wszystkie zwierzęta w stadzie powinny posiadać karty na klatkach w których przebywają zawierające podstawowe dane dotyczące ich rozrodu, pochodzenia i wag kontrolnych. Prowadzona dokumentacja pozwala na monitorowanie zarówno ilości zużywanej karmy jak i na określanie tempa przyrostu masy ciała królików w okresie tuczu. Dokumentacja jest niezbędna do wybierania najlepszych zwierząt do remontu stada. Samice mające zastąpić swoje poprzedniczki w stadzie powinny charakteryzować się dobrym tempem wzrostu, pochodzić od samic regularnie i w terminach odchowujących liczne mioty. Samce przeznaczone do remontu stada muszą pochodzić od samców dających największy odsetek samic zakoconych oraz dających liczne mioty.
5. Konieczne jest prowadzenie szczepień ochronnych oraz kontrola stanu zdrowia zwierząt przez lekarza weterynarii.
Każda ferma produkcyjna powinna pozostawać pod bieżącą kontrolą lekarza weterynarii, który będzie opracowywał zarówno program szczepień ochronnych jak i innych zabiegów profilaktycznych. Podstawowymi i najgroźniejszymi chorobami królików jest myksomatoza i pomór królików. W celu ograniczenia możliwości zachorowania do minimum, przeprowadzane są szczepienia ochronne. Króliki stada podstawowego, dorosłe powinny być szczepione jeden raz do roku, najlepiej wczesną wiosną, z zastosowaniem 1 ml Myxovacu w celu uodpornienia na myksomatozę oraz 1 ml Cunivacu uodporniającego na pomór króliczy. Szczepienia dokonujemy w odstępach 14 dniowych z zachowaniem zasad higieny. Króliki młode szczepimy na myksomatozę dawką 1 ml Myxovacu w trakcie odsadzania od samic w wieku minimum 4 tygodni a następnie po 10 – 14 dniach doszczepiamy 0,5 ml Cunivacu w celu uodpornienia na pomór. W okresie kiedy nie zachodzi podejrzenie występowania komarów, przenoszących myksomatozę, możemy zrezygnować ze szczepienia królików młodych przeciwko tej chorobie. Jeżeli jednak wiek królików wskazuje na to, że będą one jeszcze żyły w czasie istnienia zagrożenia, należy je zaszczepić.
6. Produkcję żywca króliczego należy prowadzić w odpowiednich warunkach środowiskowych i z dostatecznym wyposażeniem technicznym.
Króliki są bardzo wrażliwe na przeciągi, co należy brać pod uwagę zarówno przy budowie klatek (szczelne dopasowanie ścian), jak i przy urządzaniu większych pomieszczeń w których ustawia się klatki. Zwierzęta te są wrażliwe na wilgoć, dlatego ferma nie może być położona na terenie podmokłym, a klatki powinny być tak konstruowane, aby zwierzęta miały zawsze sucho. Pomieszczenia zatem muszą chronić nie tylko przed opadami atmosferycznymi w przypadku klatek wolno stojących, ale także zapewnić odpowiedni odpływ moczu i swoją budową ułatwić hodowcy utrzymanie czystości - ważnej zarówno ze względu na zdrowie królików, jak również na jakość ich futra. Istotną sprawą jest ochrona królików przed szkodnikami, takimi, jak szczury, myszy, łasice czy tchórze, które często czynią wiele szkód. Pamiętać również należy o zakładaniu moskitier w oknach w okresie miesięcy letnich zabezpieczając króliki przed muchami czy komarami przenoszącymi wiele schorzeń, w tym jednego z najgroźniejszych - myksomatozy.
Nowoczesne, towarowe metody produkcji królików wymagają określonych warunków mikroklimatycznych, które pozwolą na uzyskanie rentownych wskaźników użytkowości rozpłodowej i tucznej. Głównymi czynnikami kształtującymi mikroklimat są: temperatura, wilgotność, światło oraz zawartość w powietrzu szkodliwych składników.
Warunki zoohigieniczne
1. temperatura – minimalna - 12oC; optymalna – 18oC – 22oC; maksymalna – 26oC
2. szybkość przepływu powietrza – 0,25 m/sek
3. wymiana powietrza – zima 0,8m3/h/kg; lato –4m3/h/kg
4. wilgotność maksymalna – 75%
5. oświetlenie – stado produkcyjne – 70lux; sektor tuczu – 50lux
Żywienie
1. Ilość dni żywieniowych
- dorosłe – 365 dni
- młodzież – 60 dni
2. Średnie dzienne dawki granulatu dla jednej sztuki w kilogramach
- samce dorosłe – 0,15
- samice dorosłe (nie kotne i w pierwszej połowie kotności)– 0,2
- samice dorosłe (kotne i z młodymi) – 0,6
- młodzież w okresie tuczu –0,12
3. Zapotrzebowanie na wodę w ciągu doby (stały dostęp)
- króliki dorosłe – 0,5 – 1,5 litra
- króliki młode – 0,2 – 0,5 litra
Produkcja żywca
1. Stosunek samic do samców 8 : 1
2. Brakowanie stada 100%
3. Średnia ilość miotów w roku od jednej samicy (stanowiska wykotowego) – 6
4. Średnia ilość królików sprzedanych od jednej samicy (stanowiska wykotowego) w roku – 36
---
Leszek Gacek; www.sima.of.pl
Artykuł pochodzi z serwisu www.Artelis.pl
