„Sprawiedliwy handel” (ang. Fair Trade), to oddolny, międzynarodowy ruch społeczny, który w założeniach dąży do poprawy warunków życia i gospodarowania drobnych producentów żywności i rękodzieła z krajów globalnego Południa. Dzięki niemu ubodzy mieszkańcy Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej, Karaibów i Oceanii mogą pracować w godnych warunkach i budować sprawiedliwe stosunki handlowe z bogatszą częścią świata. Ruch ten tworzony jest przez organizacje pozarządowe, działaczy, wolontariuszy oraz firmy, przy udziale konsumentów. Wybierając produkty „Sprawiedliwego handlu”, konsumenci mogą wywierać realny wpływ na poprawę warunków życia biedniejszych społeczności. Podkreśla się przy tym potrzebę zmian w regułach i praktyce handlu konwencjonalnego oraz pokazuje, jak odnoszący sukcesy biznes, może stawiać ludzi na pierwszym miejscu. „Sprawiedliwy handel” ma nawet swój Światowy Dzień, który przypada zawsze w drugą sobotę maja.
Produkty „Sprawiedliwego handlu” pochodzą od producentów przestrzegających standardów i zasad Fair Trade, co jest weryfikowane w ramach dwóch schematów:
– tradycyjne organizacje i firmy SH (certyfikowani członkowie WFTO, przestrzegający w 100% zasad SH) – zrzeszenia drobnych wytwórców rękodzieła, drobnych rolników itp.;
– organizacje producentów (drobni rolnicy i inni drobni producenci) oraz firmy (plantacje czy wytwórnie, zatrudniające najemną siłę roboczą), które uzyskały potwierdzenie przestrzegania standardów w procesie wytwarzania danego produktu, określonych przez niezależną firmę certyfikującą (jak FLO CERT, Naturland Fair, Ecoicert Fair Trade, Bio Equitable, Fair Trade USA).
|
10 ZASAD SPRAWIEDLIWEGO HANDLU (WFTO)
10 zasad Sprawiedliwego Handlu ustalone zostało przez Światową Organizację Sprawiedliwego Handlu (WFTO, World Fair Trade Organization). Jest to jedyna globalna sieć, której członkowie tworzą nieprzerwany, zintegrowany łańcuch dostawczy Sprawiedliwego Handlu – od producentów, aż do sprzedaży detalicznej. Podstawą do uzyskania członkostwa, a zarazem statusu certyfikowanej organizacji Sprawiedliwego Handlu, jest przestrzegania 10 zasad Sprawiedliwego Handlu: 1. Szansa dla wykluczonych producentów. Tworzenie możliwości rozwoju dla producentów w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej Sprawiedliwy Handel jest strategią zrównoważonego rozwoju i walki z ubóstwem. Jego celem jest stworzenie możliwości rozwoju dla producentów, którzy znajdują się w niekorzystnej sytuacji ekonomicznej lub są marginalizowani przez konwencjonalny system handlu. 2. Przejrzystość i odpowiedzialność Sprawiedliwy Handel zakłada przejrzyste zarządzanie i stosunki handlowe, aby zapewnić uczciwość i szacunek we współpracy z partnerami handlowymi. Organizacje Sprawiedliwego Handlu prowadzą handel z uwzględnieniem dobra marginalizowanych drobnych producentów w wymiarze społecznym, gospodarczym i środowiskowym, oraz nie dążą ich kosztem do maksymalizacji własnych dochodów. Utrzymują stosunki długoterminowe oparte na solidarności, zaufaniu i wzajemnym szacunku, co przyczynia się do promocji i rozwoju Sprawiedliwego Handlu. Na życzenie jest dokonywana przedpłata bezprocentowa w wysokości co najmniej 50% wartości dostawy. 3. Sprawiedliwość w handlu. Praktyki Sprawiedliwego Handlu: Troska o dobro społeczne, ekonomiczne i ekologiczne drobnych producentów; przedpłaty, długoterminowe stosunki handlowe oparte na solidarności, zaufaniu i wzajemnym szacunku; uznanie, promocja i ochrona tożsamości kulturowej i tradycyjnych umiejętności producentów. 4. Godziwa zapłata. Zapłata sprawiedliwej ceny Sprawiedliwa cena w kontekście regionalnym lub lokalnym to taka, która została uzgodniona poprzez dialog i współuczestnictwo. Pokrywa ona nie tylko koszty produkcji, lecz także pozwala na produkcję, która jest sprawiedliwa społecznie i bezpieczna dla środowiska. Zapewnia uczciwe wynagrodzenie dla producentów oraz uwzględnia zasadę równej wartości płacy dla kobiet i mężczyzn. Sprawiedliwi Handlowcy gwarantują producentom płatność w terminie, a także w miarę możliwości pomagają uzyskać dostęp do środków finansowych przed zbiorami lub produkcją. 5. Zakaz pracy dzieci i niewolników Organizacje Sprawiedliwego Handlu przestrzegają postanowień konwencji ONZ o prawach dziecka, jak również lokalnych praw i norm społecznych, aby zapewnić, że udział dzieci w procesie produkcji artykułów Sprawiedliwego Handlu (o ile w ogóle ma miejsce) nie wpływa negatywnie na ich dobre samopoczucie, bezpieczeństwo, wymagania edukacyjne i potrzebę zabawy. Organizacje, które bezpośrednio współpracują z producentami o charakterze nieformalnym, ujawniają udział dzieci w procesie produkcji. 6. Zakaz dyskryminacji, równość płci i wolność działalności związkowej Kobiety otrzymują równe wynagrodzenie za ich wkład w proces produkcji oraz posiadają należne im uprawnienia w swoich organizacjach. 7. Zapewnienie godnych warunków pracy Sprawiedliwy Handel oznacza dla producentów bezpieczne i zdrowe środowisko pracy. Udział dzieci (o ile w ogóle ma miejsce) nie wpływa negatywnie na ich dobre samopoczucie, bezpieczeństwo, wymagania edukacyjne i potrzebę zabawy, a także spełnia wymogi konwencji ONZ o prawach dziecka i pozostaje w zgodzie z lokalnym prawem i normami. 8. Budowanie potencjału drobnych wytwórców Sprawiedliwy Handel jest rozwiązaniem, które umożliwia rozwój samodzielności producentów. Stosunki w ramach Sprawiedliwego Handlu zapewniają ciągłość, która pozwala producentom rozwijać ich umiejętności zarządzania oraz poszerza ich dostęp do nowych rynków. 9. Promowanie Sprawiedliwego Handlu Organizacje Sprawiedliwego Handlu podnoszą świadomość na temat Sprawiedliwego Handlu m.in. udzielając swoim klientom informacji o ruchu, produktach i warunkach produkcji. Stosują uczciwe strategie reklamy i marketingu oraz dążą do najwyższych standardów jakości produktów i pakowania. 10. Szacunek dla środowiska naturalnego Sprawiedliwy Handel sprzyja poprawie działań związanych z ochroną środowiska i stosowaniu metod odpowiedzialnej produkcji. |
"Sprawiedliwy handel" nie powinien skupiać się li tylko na drobnych wytwórcach i społecznościach wiejskich biednego Południa. Zasady „Sprawiedliwego handlu” przydałyby się także w Polsce, choćby w stosunku do produktów rolnych. Polscy rolnicy, którzy są na samym początku łańcucha spożywczego nie czerpią niczego z dalszych zysków, nie mając swojego udziału w marży handlowej, jak choćby rolnicy z Danii. Rolnicy to najsłabsze ogniwo całego łańcucha, gdyż są jedynie dostawcami taniego surowca i odbiorcami narzucanych im cen skupu.
Nie szukajmy zatem daleko! Dużo do zrobienia jest u nas w kraju! Niech potencjał organizacji biorących udział w projekcie "Sprawiedliwego handlu" zostanie zaangażowany także w poprawę sytuacji krajowych producentów rolnych. Jeśli upadnie polskie rolnictwo, nie będziemy jako kraj samowystarczalni żywnościowo. A stąd już tylko krok do katastrofy.
My wszyscy także możemy przyczynić się do promowania zasad „Sprawiedliwego handlu”, poprzez nasze świadome wybory rodzimych produktów i usług. Pamiętajmy o tym w okresie przedświątecznym. Każda nasza decyzja ma znaczenie, ponieważ kolektywne działanie może przynieść pozytywne zmiany na dużą skalę. Kupujmy zatem polskie produkty i usługi od rodzimych producentów. Skracajmy łańcuchy dostaw, poprzez zakupy bezpośrednio od rolników, ogrodników i wytwórców!
Wykorzystano materiały Polskiego Stowarzyszenia Sprawiedliwego Handlu
